Küçük bir adımın 50.yılı

John F. Kennedy’nin 1961’de -sekiz yıl önce- vadettiği gibi Ay’a ilk inişi gerçekleştirmek için beklenen yeşil ışık Apollo 10’un başarısı ile gelmişti. Apollo 11’in fırlatılma günü olarak 16 Temmuz seçildi. 

İkinci kez uzaya çıkacak olan ekip önder Neil Armstrong (38), Columbia adındaki kumanda modülünün pilotu Michael Collins (39) ve Eagle adındaki Ay modülünün pilotu Buzz Aldrin’den (39) oluşuyordu. 

Kumandan Neil Armstrong, Columbia pilotu Michael Collins, ve Eagle pilotu Aldrin fırlatmadan önce Kennedy Uzay Merkezinde

Fırlatma için gergin bir bekleyiş vardı. Gemini misyonları ve Apollo misyonu testlerinden sonra büyük gün gelmişti. 27 Ocak 1967’de Apollo 1 ekibi simülasyon sırasında Florida’da kapsülde çıkan yangın yüzünden hayatını kaybetmişti. 

3-2-1 Lift off!!

Kennedy Uzay Üssünde 16 Temmuz sabahı 9.32’de açık bir hava vardı. Roketin gökyüzüne fırlatılışını ve şiddetli alevini izlemeye gelen on binlerce insan toplanmış, NASA’nın halkla ilişkilerinin başı televizyonlara bilgi veriyordu.

Armstrong, Aldrin ve Collins’in içinde bulunduğu kapsülü Ay’ın yörüngesine fırlatacak Saturn V roketi ünlü 39A fırlatma rampasında motorlarını ateşledi. Apollo milyonların gözü önünde Ay’a yolculuğuna başladı. Mükemmel bir kalkışla 12 dakika içinde ekip 185 kilometre yüksekliğe, Dünya’nın yörüngesine girmişti bile. 

Ay’ın çevresinde bir buçuk kez döndükten sonra üçüncü etap motorların çalışmasının ardından uzay aracı Ay’a doğru seyahatine başladı. 30 dakika kadar sonra ekip roket ile kumanda modülü ve ay modülünün içinde bulunduğu S-IVB bölümünü ayıracak manevrayı yaptı. Kumanda modülü S-IVB’dan çıktı. 180 derece dönüş yaptı ve S-IVB’da kalan ay modülü ile birleşti. Sonrasında görevini sona ermiş olan S-IVB Ay’a şiddetli bir düşüş yapacaktı. 

Ay’a yolculuk üç gün sürdü. 19 Temmuz’da Ay’ın yörüngesine girildi. Armstrong, Aldrin ve Collins Ay’ın çevresinde 30 kez döndü ve inmek için uygun yeri aradı. Daha önce de insansız araçların çektikleri fotoğraflarda olduğu gibi Sea of Tranquillity- Sükûnet Denizi adındaki bölge düz coğrafyasından dolayı en uygun yer olarak belirlendi.

İniş: “The Eagle has landed”

20 Temmuz’da operasyon başladı. Collins Columbia’da kalırken, Armstrong ve Aldrin Eagle’a geçti ve iniş başladı.

Küçücük ay kapsülünde, Armstrong ve Aldrin telaşla göstergeleri okurken bir yandan da aracın minik penceresinden bakıyorlardı. Belirli yeryüzü şekillerini olması gerektiğinden 4 saniye önce gördüklerini fark ettiler. Bu da inmeyi planladıkları yerden uzağa ineceklerinin göstergesiydi. Ayrıca iniş gerçekleşmeden önce tüm kontrollerin yapılması için yeterli zaman yoktu. Houston’daki görev kontrol bu konuda pek endişelenmedi. Sonunda Eagle başarıyla indi ve Armstrong’un “The Eagle has landed - Kartal indi” anonsu duyuldu.

Apollo programından gelmiş geçmiş en ikonik bu fotoğrafta Ay’ın üzerinde duran Buzz Aldrin bileğine yapıştırılmış kontrol listesine bakıyor. Kaskından yansıyan ise Neil Armstrong, Ay modülü Eagle ve kendi gölgesi. 

İlk adımlar

İki buçuk saat sonra, Collins Columbia ile yörüngede dönerken Armstrong ve Aldrin Ay’da yürümeye hazırdı. Aslında beş saat uyumaları gerekiyordu fakat astronotlar çok heyecanlılardı. Aldrin kapsülden inmeden önce Dünya’ya bir mesaj yayınladı: “Ben Ay Modülü pilotu, şu anda beni dinleyen herkesin son birkaç saat önce yaşananları derinlemesine düşünmesini ve kendince şükran duymasını istiyorum.” Eagle’ın penceresinden 60 derecelik görüş açısıyla astronotlar Ay’ın gri, parlak yüzeyini görebiliyordu. Amerikan bayrağını toprağa diktikten sonra ikili Apollo Bilimsel Deneyler Paketini bırakmayı planlıyordu.

İki saatlik bir hazırlıktan sonra ABD’nin saatiyle 22.51’de Armstrong Eagle’ın dokuz basamaklı merdiveninden inişini araca yerleştirilmiş bir kamera çekiyordu. 22.56’da Neil Armstrong Ay’a ilk adımını attı. Dünya çapında milyonlar siyah beyaz ekranlarında bu ana kilitlenmişti. 

Ay modülünün üzerinde alüminyum bir plakada Dünya haritası, astronotların imzası ve ABD Başkanı Nixon’dan “Burada gezegen Dünya’dan Ay’a ilk kez adım adan insanlar vardı, Temmuz 1969. Tüm insan türü adına barış içinde geldik” mesajı bulunuyordu. 

Armstrong Ay’ın pudramsı tozlu yüzeyine ilk adımını atarken, “İnsan için küçük, insanlık için büyük bir adım / That’s one small step for [a] man, one giant leap for mankind” sözlerini zikrediyordu.

Armstrong toprak örnekleri topladı. 12 dakika sonra Aldrin merdivenden inerek Ay’ın yüzeyinde meslektaşına katıldı. Astronotlar ABD bayrağını diktiler. Beyaz Saray’da bulunan Nixon’a bağlandılar ve hafif Ay çekiminin etkisinde yürümenin “kolay” olduğunu söylediler. Yürürken bolca toz kaldıran astronotlar deneyler yaptı, fotoğraflar çekti, deprem ölçer ile geri yansıtıcı ayna yerleştirdi ve kaya örnekleri topladılar.

Gezinin 34 dakika sürmesi bekleniyordu fakat görevler beklenildiğinden uzun zaman aldı. Bunun üzerine Houston 15 dakika daha izin verdi. Armstrong Ay modülünden 60 metre uzaklaştı.  

Geri dönme vakti

Ay’a inişten 21 saat sonra dönme vakti geldi. Modüle önce Aldrin sonra da Armstrong bindi. İkisi birlikte 21 kilogram kaya örneği taşımıştı. Aldrin bir devre frenine istemeden zarar vermiş, modülün motoruyla ilgili endişeye yol açmıştı.

Modülde yedi saatlik bir uyku çektikten sonra ikili uyandı ve yükselme motorunu ateşlediler. Kalkış başarılıydı. Yörüngedeki Columbia’nın içindeki Collins ile buluştular ve dönüşe geçtiler. 

24 Temmuz’da mürettebat Büyük Okyanus’a kontrollü bir şekilde düştü, artık dünya çapında kahramanlardı.

Apollo 11 astronotları, üç hafta karantinada kaldıktan sonra New York, Chicago ve Los Angeles’da konfeti yağmuru eşliğinde geçiş töreni yaptı.

Sovyetlerle ile ABD arasındaki rekabetin sonunda Ay fethedilmişti. İnsanlığın tarihinde yeni bir dönem açılmıştı. Apollo 11 görevinden sonra sıradaki görev için 19 Kasım belirlenmişti. Görevler 11 Aralık 1972 tarihindeki Apollo17’e kadar devam etti. Ay’a son insanlı inişte Kumandan Eugene Cernan ve Ay modülü pilotu Harrison Schmitt 75 saat süreyle Ay’da kaldı ve 30 kilometrelik bir alanı taradı. Ay’a böylece altı kez inildi ve 12 astronot Ay’da yürümüş oldu. 

“Houston, we have a problem”

Nisan 1970 tarihli 13. Apollo görevi ile bağdaştırılmış ve bugün günlük hayatta da kullanılan bu popüler söylemin doğrusu aslında “Houston we’ve had a problem”; ‘problemimiz var’ değil, ‘problemimiz oldu’ şeklindedir. Uzay aracının içinde oksijen tankında meydana gelen bir patlama astronotların Ay’a inmesini engelledi. Astronotların uzayda geçen bir haftası dünyada büyük yankı buldu. Ay’a iniş modülünü cankurtaran olarak kullanan mürettebat Büyük Okyanus’a inmeyi başardı. Astronotların hayatı kurtuldu. Uzay keşif tarihinin ‘en başarılı başarısızlığı’ olarak adlandırılan olay Tom Hanks’in başrolünü oynadığı Apollo 13 filmine de konu oldu.

2024 hedefi Artemis 1

NASA Başkanı Jim Bridenstine, 2024’te Ay’a bu sefer kalmak için geri dönüleceğini açıkladı. ABD Başkanı Donald Trump proje için NASA’ya ek 1,6 milyar dolar bütçe tanıdı. Artemis 1 projesinde bir kadın astronot olacağı da kaydedildi. Artemis mitolojide Ay Tanrıçasının ismi.  Mars'ın keşfedilmesi projesinde test yüzeyi olarak Ay’ın güney kutbunu kullanılacak. Buzulların varlığı içmek için su, soluyacak hava ve roket için yakıt anlamına geliyor; bu sürdürülebilir bir döngü anlamına geliyor. Bu görev için bugüne kadar üretilmiş en büyük roket Space Launch System (SLS), Orion uzay aracı ve Gateway Ay modülü kullanılacak. 

Kaynak: http://astronomy.com/news/2019/05/one-small-step-a-3d-look-at-how-apollo-11-made-history

https://history.nasa.gov/ap11ann/kippsphotos/apollo.html

https://historylists.org/events/list-of-6-manned-moon-landings.html