Oşana Raba ve Simhat Tora

Söğüt dallarını yere vurarak, günahların yere saçılan yapraklar gibi dökülüp gitmesini ve Yom Kipur’da verilmiş olabilecek sert hükümlerin yumuşamasını dileriz.

Bazı Sefarad cemaatlerinde tören sonunda arava demetlerini evlerdeki mezuzaların yanına asma geleneği vardır.

OŞANA RABA

Sukot Bayramı’nın yedinci ve son günü olan ve Zohar’da Yom Kipur’a benzer bir yargı günü olarak tanımlanan Oşana Raba bu yıl, 20 Ekim Pazar günü kutlanıyor. Midraşa göre, Tanrı Avraam’a, çocuklarına özel bir af günü vereceğini, eğer kefaretleri Roş Aşana’da onaylanmazsa, Yom Kipur’da onaylayacağını, eğer kefaretleri Yom Kipur’da kabul edilmezse, Oşana Raba’da kabul edileceğini söyler.

Oşana Raba - Biliyor muyuz?

Teşuva

Bu gün, herkesin teşuva (pişmanlıkla Tanrı’ya dönüş) yapması için çok büyük bir fırsattır. Çünkü daha yazgıları tam olarak kesinleşmemiş, muallakta kalanlar hakkındaki kararlar, Oşana Raba’da verilecektir. Doğrudur ki, Teşuva, her zaman yapılabilir ve her zaman makbuldür ama önce Elul ayı ve daha sonra gelen ‘Ulu Günler’ - Roş Aşana ve Kipur ile bu günlerden sonra gelen Oşana Raba, Teşuva’nın daha kolay bir şekilde kabul göreceği özel zamanlardır.

Yedi Oşanot

Sukot Bayramı boyunca her gün sabah dualarında (Şabat hariç), lulav, adas, arava ve etrog’u ellerinde tutan erkekler Sefer Tora’nın bulunduğu Teva’nın etrafında bir kez Akafa- tur atarlar. Bu tur sırasında “Anna Ad. Oşia Na,Anna Ad.Atsliha Na”-Sana Yalvarıyoruz Tanrı’m Bizi Kurtar, Sana Yalvarıyoruz Tanrı’m,Bizi Başarıya Ulaştır”(Teilim 118-25) bölümleri söylenir. Akafa yapılırken söylenen özel duada Oşana sözcüğü birçok kez tekrar edilir. Bu yüzden bu turlara Oşanot denilir. Sukot’un yedinci gününde Teva’nın etrafında yedi tur atılır, bu yüzden bu güne, Büyük Oşana anlamına gelen Oşana Raba denir.(Büyük Kurtuluş)

Teva’da bulunan Sefer Tora’nın etrafında tur atmanın esası, Kutsal Tapınak Bet Amikdaş zamanına dayanır. Her gün Kohen’ler Mizbeah’ın çevresinde bir kez tur atarak Oşana dualarını söylerlerdi. Yedinci gün Oşana Raba’da ise, Mizbeah’ın çevresinde yedi tur atarlardı. Günümüzde, üzerinde Sefer Tora bulunan bir Teva, Mizbeah’ın muadili, burada yapılan törenler de Kutsal Tapınak’ta ki Mizbeah’ın etrafında yapılan törenlerle eş değer kabul edilmektedir.

Söğüt dalları (Aravot) demeti yere vurulur

Oşana Raba’da, yedi Oşanot bittikten sonra, sinagogdaki kadın, erkek, çocuk, herkes beş söğüt dalından oluşan Aravot demetiyle yere beş kez vurur. Beraha söylenmez. Aravaların yere vurulması âdeti, Moşe Rabenu’ya Sinay Dağında sözlü olarak bildirilir.

Arava dallarının neden yere vurulduğu hakkında farklı yorumlardan bazıları:

*Arava, bitkilerin yaşamak için, yağmura, suya olan ihtiyacını simgeler. Aravot’u toprağa vurarak, toprağın canlanması, suya doymasını dileriz.

* R’Zemach Gaon’un yorumuna göre; arava, dudaklara benzetilir. Bizi dudaklarımızın işlediği günahlardan arındırması ve bir daha dudaklarımızla günah işlememe kararımızı vurgulamak için, arava dallarını yere vururuz.

*Fiziksel dünyanın bir simgesi olan aravotu yere vurup, Tora ile karşılaştırıldığında, fiziksel dünyanın ne kadar anlamsız olduğunu vurgularız.

*Aravotu yere vurarak, günahların yere saçılan yapraklar gibi dökülüp gitmesini ve Yom Kipur’da verilmiş olabilecek sert hükümlerin yumuşamasını dileriz.

*Bazı Sefarad cemaatlerinde tören sonunda arava demetlerini evlerdeki mezuzaların yanına asma geleneği vardır.

Yahudi takviminin düzenlenme şekliyle Oşana Raba hiçbir zaman Şabat’a düşmez.

Bazı cemaatlerde Şavuot’taki gibi Tikun yapma adeti vardır. Gece uyanık kalınıp Tora ve Teillim okunur.

Sinagoglar daha çok aydınlatılır.

Roş Aşana ve Yom Kipur’da olduğu gibi hahamlar, ehal, sinagog beyazlara bürünür.

Suka mitsvası için son gün: Oşana Raba, Suka’da oturma mitsvasının yerine getirilebileceği son gündür. Bu günden sonra, Suka’da oturulsa bile, berahası söylenmez. 

ŞEMiNi HAG ATSERET

Sukot’tan ayrı, başlı başına bir bayram olan Şemini Hag Atseret’e özgü bir mitsva, sembol veya gelenek yoktur. Bu gün sadece Tanrı ile olan özel ilişkimize ve yakınlığımıza odaklandığımız, bunun keyfini ve ayrıcalığını derinden hissettiğimiz benzersiz bir gündür.

Sukot’tan saymaya başlayınca sekizinci güne denk gelen Şemini Hag Atseret, Sukot’tan bağımsız, başlı başına ayrı bir bayramdır. Yom Tov olan bu bayram, bu yıl 21 Ekim Pazartesi günü kutlanıyor. Bu günü bayram olarak kutlamak, Tora’nın Yap-Taase şeklindeki mitsvalarından biridir.

“Sekizinci gün sizin için kutsal bir bayramdır…” (Vayikra - 23:36) ve “Sekizinci gün sizin için bir imtina zamanı olacaktır…” (Bamidbar 29:35).

Hahamlar, bu bayramı, bir kralın, çocuklarını bir süre için yanına çağırması, süre bitip de çocukların eve dönme vakitleri geldiği zaman, ayrılmanın zor gelerek beraberliklerini bir gün daha uzatması, ‘gitmelerini durdurması’ şeklinde açıklar. Roş Aşana ve Yom Kipur’da ciddi bir havada başlayan beraberlik, Sukot’un yedi günü boyunca şenlikler ve kutlamalarla devam etmiş ve ayrılık günü gelmiştir. Bu bir günlük yeni bayramda, Tanrı’nın İsrailoğulları’na olan büyük sevgisi taşarak onları sarıp sarmalar ve Tanrı, Sevgisinin bu doruk noktasında sevgili çocukları ile biraz daha fazla, kaliteli zaman geçirir.

Şemini Hag Atseret -Sukot’tan ayrı- yeni bir bayram

Şemini Hag Atseret, çok yaygın ve yanlış olarak Sukot Bayramı’nın bir parçası, ‘aynı’ bayram olarak algılanır. İki ‘ayrı’ bayram olduklarını anlamak için aralarındaki farklardan bazılarını vurgulamak gerekir:

Bet Amikdaş zamanında Sukot’un ilk gününde 13 korbanla başlayıp, her gün  korban sayısı bir azaltılarak, Sukot Bayramı’nın yedi günü boyunca toplam 70 korban yapılırdı. Bu 70 korban, Yahudi halkının, tüm dünyadaki 70 milletin refahı için ettikleri duaları simgelerdi. Şemini Hag Atseret’te ise sadece bir tane özel korban yapılırdı. Bu korban, Yahudileri ve onların Tanrı ile olan özel bağlarını sembolize ederdi.

Günümüzde ise; Sukot’un her günü sabah duasında (Şabat hariç) sallanan Arbaa Minim, Şemini Hag Atseret’te sallanmaz.

Bu sabah Musaf Amida’sından itibaren Pesah’ın birinci günündeki Musaf Amida’sına kadar, “Morid Atal- Çiyin düşmesini sağlarsın” yerine “Maşiv Aruah Umorid Ageşem” denilir (Rüzgar estirir ve yağmur yağdırırsın).

Sabah duası sırasında Tikun Ageşem- Yağmur Duası yapılır.

Bereket, sevinç, yaşam, iyilik, iyi bir geçim dileklerini ifade eden Tikun Ageşem- Yağmur duasında, İbranice ‘yağmur’ anlamına gelen Geşem-toprağın bereketini, bol ekin çıkmasını sağladığı gibi, aynı zamanda fizikselliği- gaşmiyut’u da ifade eder. Kabala’ya göre, yağmur, fiziksel bereketin ve nimetlerin, maneviyat âleminden fiziksel dünyaya sağanak şeklinde yağmasını, akmasını simgeler. Bütün maddi nimetler Tanrı’dan geldiğine göre, maddi hayatta başarı kazanmak için, çalışma ve çabanın yanında, bunun gerçekleşmesini sağlayabilecek tek güç olan Tanrı’ya dua edilir. Tikun Ageşem duasının son bölümü; Tanrı’dan beklentilerimizi dile getirir:

“Lütfen yağmurun ışık için, verimlilik için, sevinç için, neşe için, güzellik için, iyi haberler için, şarkı için, yaşam için, iyilik için, kurtuluş için ve geçim için düşmesini sağla. Sen nasıl bizi kurtaracak Yüce Varlık’san, bereket için de rüzgârın esmesini ve yağmurun yağmasını sağla.” (Şaloş Regalim- Gözlem s.181)

Bayram mumları: Bayram şerefine mumlar, 20 Ekim Pazar -gün batmadan yakılır:

“Baruh Ata Ad. Elo-enu Meleh Aolam Aşer Kideşanu Bemitsvotav Vetsivanu Leadlik Ner Şel Yom Tov- Bizleri mitsvaları ile kutsayan ve bizlere Yom Tov mumlarını yakma mitsvasını veren Evren’in Efendisi Sen Tanrı’mız Mübareksin.”

Yeni ve kendi başına bir bayram olduğu için Kiduş’ta Şeeheyanu berahası söylenir.

SİMHAT TORA

Simhat Tora kutlamalarında, sinagogdaki bütün Sefer Tora’lar çıkarılır, Sefer Tora’lar omuzlarda taşınır, sinagogun içinde dolaştırılır, şarkılar söylenir, bayram coşku ve neşeyle kutlanır. Sukot’tan başlayarak dokuzuncu güne denk gelen ve ayrı bir bayram olan Simhat Tora, bu yıl 21 Ekim Pazartesi akşamı ve 22 Ekim Salı günü kutlanıyor.

Simhat Tora’da, Devarim Kitabı’nın son peraşasını (Vezot Aberaha) okuduktan sonra, 54 peraşadan oluşan bir yıllık döngü tamamlanır ve hiç ara vermeden, tekrar Bereşit Kitabının ilk peraşası (Bereşit) okunmaya başlanır.

Bu şekilde Tora okumanın hiç aralıksız, sürekli bir döngü olduğu ve mutluluğumuzun kaynağı olan Tora’sız yaşayamayacağımız gerçeği vurgulanır. Simhat Tora’yı kutlama geleneği, Zohar’da ve Şulhan Aruh’ta yazılıdır.

Simhat Tora - Tora sevinci

Roş Aşana-Yom Kipur-Sukot- Şemini Hag Atseret bayramlarındaki yoğun iç hesaplaşmalardan sonra, Tanrı’ya, Tora’ya dönüşün sevincini yaşarız.

Ayrıca Tora, ruhumuzun zenginliğini keşfedebilmemiz, benliğimizin içindeki karışıklıkları çözebilmemiz, benliğimizin derinliklerine dalabilmemiz için gerekli anahtarı bize sağlar.

Kişi, kendini Tora ile keşfetmenin ve/veya yeniden keşfetmenin sevincini yaşar.

Bir yoruma göre Simhat Tora, Yom Kipur’dan on üç gün sonra kutlanır, çünkü Tanrı’nın merhametini ifade eden on üç özelliği, bu arada (teşuva yapan) insanın ruhunu arındırmış olur. Böylece Simhat Tora’da affedilişin sevinci yaşanır.

Başka bir yoruma göre; bir yıllık döngü tamamlandığı zaman, Tora’nın bir seviyesini daha anlamış oluruz ve artık bir üst, sonra bir üst, daha sonra da bir üst seviyesini anlamaya hazır oluruz. Tora’yı, artık daha ileri düzey bir anlayışla okuyup öğrenebilme imkânının heyecanı ve sevinci yaşanır.

Simhat Tora’daki damatlar

Tora’nın son bölümü- Vezot Aberaha’yı okumak üzere çağrılan kişi: Hatan Mesayem-Tamamlayan Damat veya Hatan Tora-Tora’nın Damadı adıyla anılır. Tora’nın ilk bölümü- Bereşit’i okumak üzere çağrılan kişi -Hatan Bereşit- Başlangıç Damadı; ikisinin arasında çağrılan da; Hatan Meona olarak adlandırılır.

Sinagogda Simhat Tora kutlamaları

Akşam duası ‘Arvit’ bitişinde (Bu sene 21 Ekim Pazartesi akşamı) yapılan kutlamalarda, sinagogdaki bütün Sefer Tora’lar çıkarılır, Teva’nın etrafında yedi tur atılır, İsrailoğulları’nın yedi lideri Avraam, Yitshak, Yaakov, Moşe, Aaron, David ve Şlomo’nun hatırına bizleri hatırlaması için Tanrı’ya dua edilir. Sefer Tora’lar omuzlarda taşınır, sinagogun içinde dolaştırılır, şarkılar söylenir, bayram coşku ve neşeyle kutlanır.

Simhat Tora şerefine mumlar, 21 Ekim Pazartesi akşamı, Yom Tov olduğu için önceden yakılmış bir ateşten faydalanarak yakılır: “Baruh Ata Ad. Elo-enu Meleh Aolam Aşer Kideşanu Bemitsvotav Vetsivanu Leadlik Ner Şel Yom Tov- Bizleri mitsvaları ile kutsayan ve bizlere Yom Tov mumlarını yakma mitsvasını veren Evren’in Efendisi Sen Tanrı’mız Mübareksin.”

22 Ekim Salı sabah duasında sinagogdaki her erkek, Tora okunuşuna çağrılır.

* Sukot - Şemini Atseret - Simhat Tora Felsefesi, Videolar- http://www.sevivon.com/index.php?option=com_content&task=blogcategory&id=66&Itemid=32

 *Katkıları için Rav İzak Peres’e teşekkür ederiz. 

Önemli Not: Yazıda kısa bir özet olarak verilmiş olan bilgiler, okuyucuya bu konular hakkında fikir vermek amacıyla Every Person’s Guide to Sukkot,Shemini Atzeret and Simchat Torah;Succos-It’s Significance, Laws and Prayers; Twerski on Machzor, A Spiritual Guide to the High Holidays; The Hoshana Prayers; Gateway o Judaism; The Jewish Book of Why; El Gid para El Pratikante (Gözlem) ; Şaloş Regalim (Gözlem) kitaplarından ve www.chabad.org; www.jewfaq.org; www.askmoses.com; www.meaningfullife.com; www.torahtots.com;sitelerinden derlenerek hazırlanmıştır. Cemaatlerin farklı gelenekleri ve uygulamaları olabildiği için özelgünler ve uygulamalar hakkında en doğru ve detaylı bilgiler için, cemaatin kendi Rabi’lerine başvurması gerekir.