Ministry of Fund - November Rain

Ekonomi basınının tek müzik temalı köşesi, programı Ministry of Fund sanırız yabancı ekonomistlerin de ilgisini çekmiş olacak ki, ING Economics Twitter hesabından bu hafta Depeche Mode şarkısının replikleri ile bir tivit atıldı. Tivit özetle döviz pozisyonu olan yatırımcılar için çalıyordu: ‘Enjoy the Silence’. Buradan ING Economics ekibine kulübe hoş geldiniz diyelim. Hatırlatalım. The best econ & markets lists are playing in da house & in da club by Ministry of Fund.

Ekonomi yorumlarında özetle ticaret görüşmeleri arasında nispeten sessiz geçen bir süreç olduğunu ancak bazı gürültülerin ya önemli bir düzeltme hareketi getireceğini ya da rallinin devam edeceğini gösterdiğini yazıyordu. Euro özelinde cuma günü gelecek satın alma müdürleri endeksi (PMI) ile büyümeye yönelik gösterge olacağını, Japon tahvil piyasasının nispeten dengeye geldiğini, Brexit ile Poundu, İsviçre Frangı özetle döviz kurlarını etkileyecek olayları özetliyordu. Finans doktoru olarak ben setlerini beğendim, takipteyim. İyi çalıyorlar.

Kasım yağmurları arasında FED’in 15.11.2019 tarihli ‘Financial Stability Report’ yani Finansal Denge / İstikrar Raporu da bulunuyor. Nouriel Roubini 2008 krizini öngören kâhin olarak tanınır. Kendisini zaman zaman Dr.Doom olarak çağırsa(lar) da henüz kripto paralar ile ilgili ‘Lale Balonu’ kehaneti tutmadı. Kendisinin koltuğunda gözümüz yok, ama sanki bir ‘boom’ geliyor mu diye buradan İstanbul Ekolü olarak sormazsak içimiz rahat etmeyecek. Gerçi soracağımız sorular içimizi rahatlatacak cinsten değil ama. Aynı soruları Uluslararası Finans Enstitüsü baş ekonomisti Robin Brooks’a Twitter’dan sordum, blok yedim. Genelde dünyayı uzaylılardan kurtaranlar demek ki kendi verileri ile sorgulanmaya pek alışık değiller. O zaman buradan soralım.

Uludağ Ekonomi Zirvesindeki konuşmasında belki sorularımızı cevaplamayı uygun görür. Kendisi ortalama ayda en az bir kere Türkiye’de (kamu) bankaları(nı)n kredi genişlemesini ve cari açık üzerindeki etkilerini ifade eden bir tivit atar. Belli ki bir modeli var analiz için. Kendisine aynı modelinin ABD kredi genişlemesi için ne ifade ettiğini soralım. ABD’de tüketici kredileri yılbaşından bu yana 140 milyar dolar arttı. FED’in Finansal İstikrar Raporuna göre ABD’de toplam kredilerin (ticari ve tüketici) GSYİH’ya oranı %150’ye yaklaşmış durumda. 31,5 trilyon dolara ulaşan bu kredi stoku ayrıca kamu kredilerini barındırmıyor. FED’in kendisi bizzat raporunda bunun tarihsel olarak zirvede olduğuna atıfta bulunurken Robin Brooks’un devamlı Arjantin, Türkiye, gelişmekte olan piyasaların kredi ve FX sorununa atıfta bulunması şaşırtıcı. Model sanırım gelişmiş ekonomilere uygulanamıyor belki de. Öte yandan, Mr. Doom adına bir saptama buradan yapalım. NY FED malum Haziran 2020’ye kadar kredi genişlemesi (piyasa ve akademik jargonla açık piyasa işlemi ile varlık alımı yani hazine tahvili alımı ile piyasaya dolar sürmek) yapmak üzere alışılmadık şekilde görevlendirildi. Bu görev aslında resmiyet kazanmadan önce günlük 75 milyar doları bulan fonlama işlemleri ile yani repo işlemleri ile başlamıştı.

ABD bankaları arasında likidite sıkışıklığını aşmak için başlayan bu süreç sonradan resmiyete döndü. Burada bağımsız FED üzerinde Trump’ın tivitleri ne kadar etkili bilinmez ama üç faiz indiriminin arkasına gelen bu parasal gevşeme / genişleme kararı (her ne kadar Sayın Powell bu bir quantitative easing değildir dese de) hâlâ Trump’ı rahatlatmadı. Pazartesi bir tivit daha atarak Powell’ın Hazine Bakanı Munchin ve ABD Başkanı Trump ile görüşmesi sonrasında faizleri daha düşürmesi gerektiği, dünyadaki örneklerin altına gitmesi gerektiğini yine bağımsız FED başkanına salık verdi. Şimdi Dr. Doom’a soralım. Sayın Roubini, acaba bu parasal genişlemeye rağmen ticaret görüşmelerini bahane ederek değer kazanan dolar endeksi ve Euro karşısında 1.10 altını tekrar test eden ABD doları ile mevcut ABD ekonomik verileri ile resesyon riskinden hala söz etmek mümkün mü, yoksa seçime giden bir ülkenin ekonomisini canlı tutmak isteyen bir istek mi sadece faiz indirimleri? Öte yandan küresel merkez bankalarının parasal genişleme kararı ile, ki Avrupa Merkez Bankası da bu yönde malum karar almıştı, coşan (şişen) küresel borsalar ki 2008 öncesi piyasa değerlerinin %25 kadar üzerindeler, acaba ING Economics raporundaki gibi bir ralliyi mi işaret ediyor, yoksa düzeltme lafı hafif kalır, büyük dalga (küresel kriz) geliyor mu? Robin bloklamak yerine bu sorularımıza cevap verseydi engin iktisat bilgisinden faydalanırdık ki, değerli Hocam Prof.Dr. Sadi Uzunoğlu sağ olsun, pazartesi günü bu konuları işleyen ve küresel sıkıntıları kaleme alan çok güzel bir yazı ile ekonomi ve ekonomist dersi vererek aynı küresel risklere ve yaklaştığına dikkat çekti.

Özetle, NY FED’in görevlendirilmesi hızla daralan FED’in bilançosunun bankalar arasındaki sıkışıklığı aşmak adına mı, resesyonu engellemek adına mı, seçime giden bir pazarı büyük yan etkilerine rağmen ateşlemeye devam etmek adına mı olduğuna okuyucularımız karar versin. Ancak hatırlatmak lazım ki, FED ilginç bir karar ile repo piyasasındaki banka verilerini son iki yılı kapsayacak şekilde artık açıklamayacağı yönünde bir karar aldı. 2001’de iki tane likidite krizi görmüş masum gelişen piyasa ekonomisti olarak hayırlara vesile olsun, açık piyasa işlemleriniz bol olsun diyerek geçelim diğer dünya gündemine. (Robin’den hâlâ cevap bekliyoruz sorularımıza, 1,7 trilyon dolarlık öğrenci kredileri ne olacak, FED’in bilançosunun %95’i hazine kağıdı, FED kimi fonlayacağını şaşırdı diye daha sormadık bile henüz kendisine.)

WSJ.com

Aramco’nun halka arzının 1,7 trilyon dolar değer ile gerçekleşeceği düşünülüyor.

Hong Kong gösterilerinde sertlik devam ediyor.

Kaliforniya’da yangınlar sürüyor.

Çin başta ABD’li bilim insanlarına (2629 kişi) teknoloji geliştirmek için para ödemiş. Bu ABD istihbarat birimlerinin dikkatini çekti.

İngiltere’de İşçi Partisi Telekom’u kamulaştırarak ucuz internet vaat etti.

Demokrat aday Warren zenginlere, Sanders hane halkına vergi öngörüyor.

Venedik batıyor.

Bloomberg.com

Anketlerde farkı açan Boris Johnson aldığı güçle göçmen politikasını açıkladı ve iş adamlarına zeytin dalı uzattı.

Interfax Türkiye’nin yeni S-400’ler alabileceğini açıkladı.

Jewish Institute for National Security of America’dan eski general Chuck Wald İncirlik üzerinden Türkiye’nin yeni bir nükleer tehdit olabileceğini söyledi.

Macron AB’nin genişlemesine, kapıyı çarptı.

Reuters.com

Çin 7 günlük repo faizlerini indirdi. 2015 yılından beri bu ilk. Devamı gelebilir.

Lübnan’da kriz büyüyor. Haftalık dolar çekimi 1.000 dolar ile sınırlandırıldı. Bankalar greve gidiyor.

Bloomberg’ün adaylığı Wall Street’i heyecanlandırdı.

Maersk küresel ticaretin yavaşlandığını söylüyor.