Türk Yahudilerinin kültür ve geleneklerini; sunum, konser, sergi ve sohbetlere geniş topluma tanıtmayı amaçlayan Yahudi Kültürü Avrupa Günü’nde bu yıl rekor katılım yaşandı.
2001’den beri…
Geleneksel olarak 19.su düzenlenen etkinlik, 24 Kasım Pazar günü 500. Yıl Vakfı Türk Musevileri Müzesi ve Neve Şalom Sinagogunda halka açık ve ücretsiz gerçekleşti.
Düğüne büyük ilgi
2300 kişiyi aşan katılımın sağlandığı gün boyunca en büyük ilgiyi Neve Şalom Sinagogundaki temsili dini düğün töreni ile 100’den fazla kişinin birebir sorularını yanıtlayan ‘Gelin Tanış Olalım’ çekti.
Yüzyıllardır Türkiye topraklarında yaşayan Türk Yahudi Toplumunun kültürü, gelenekleri, Sefarad Yahudilerinin konuştuğu, günümüzde ise kaybolmaya yüz tutan Judeo-Espanyol (Ladino) lisan, konserler, belgesel filmler, sohbetler, sergiler ve Sefarad yemekleri, de temsili bir düğün üzerinden tanıtıldı.
2001 yılından beri organize edilen Yahudi Kültürü Avrupa Günü, gerçekleştiği her ülkede bin yıllardır var olan Yahudi yaşamını ve kültürünü ülke halkına daha iyi tanıtmak, etkileşimlerin fark edilmesini sağlamak ve birlikteliğin bağlarını güçlendirmek üzere düzenleniyor.
Tamamı halka açık olan etkinliklerde farklı içeriklerden oluşan program, katılımcıları Türk Yahudilerinin yaşam tarzına doğru bir yolculuğa çıkardı. Müzikten mutfağa, lisandan tarihe çeşitli alanlarda sunum, konser ve sergilerle dolu dolu yaşanan 19. Yahudi Kültürü Avrupa Günü’nden öne çıkanlar...
* Üç yıldır kapıda ziyaretçileri karşılayan ekip, bu yıl katılımcıların öncekilere oranla daha bilinçli olduklarını gözlemledi.
* Gün boyunca müze ve sinagog kompleksinin farklı salonlarında aynı anda gerçekleşen sunum ve faaliyetlerde azami fayda sağlayabilmek için kayıt yapan katılımcıların çoğunun programı önden incelemiş olduğu, doğrudan katılmak istedikleri faaliyetlere yöneldikleri gözlemlendi.
* Sabah saatlerinde Aaron Nommaz’ın Struma üzerine sohbetini dinlemek üzere kalabalık bir katılım oldu.
Süzet Herman, Silvyo Ovadya ve Şeli Gaon
* Yine aynı saatlerde, Süzet Herman, Şeli Gaon ve Silvyo Ovadya’nın katıldığı, Judeo-Espanyol ve Türkçe’nin etkileşimleri üzerine yapılan sohbet toplantısı kalabalık bir grup tarafından takip edildi.
* Sofra dostlukların kurulduğu yerdir. Lezzet, Yahudi Kültürü Avrupa gününün vazgeçilmez renklerinden biridir. Gerek ‘İspanya’dan İzmir’e Yemek Serüveni’ başlıklı sunumu ile Nüket Franco ve Lina Eskenazi, gerekse ‘Sefarad Mutfağında Lezzet Yolculuğuna Tanık Olalım’ uygulamalı sunumunda Gilda Kohen izleyicilere mutfak üzerinden bir tanıtım yaptılar. Gilda Kohen sunumu sırasında kaşkarikas, patlıcanlı borekitas, pırasalı fritada, armi yapımını anlatıp gösterdi. Ziyaretçiler gün boyu Sefarad lezzetlerini tatma imkanı buldukları gibi, öğle yemeği de Sefarad Mutfağı lezzetleri ile donatılmıştı.
* Günün önemli söyleşilerinden biri ‘Holokost Neden Herkese Öğretilmelidir?’ sunumu idi. Konunun uzmanı Süzet Sidi, Holokost'un sadece bir Yahudi tarihi meselesi olmadığına, bir insanlık meselesi olduğuna değindi. Konuşma sırasında, bazı genç ziyaretçilerin gözyaşlarını tutamadıkları gözlemlendi. Sunuma paralel olarak bilgisayar üzerinden gösterilen dört kısa Holokost tanıklık filmi gençler tarafından ilgiyle izlendi.
* Yako Taragano Korosunun icra ettiği Türk Sefarad Sinagog İlahileri konseri, Karen Gerson Şarhon ile İzzet Bana’nın kurucusu oldukları Los Paşaros Sefaradis & Band’ın konserleri ve tüm gelenekleri ile canlandırılan Temsili Düğün yoğun ilgi gören ve güne neşe katan etkinliklerdi. Neve Şalom Sinagogu Hahamı Rav İsak Alaluf ve Hazan Rıfat Romi tarafından yönetilen tören, gerek yapılan açıklamalar gerekse coşkusu ile ziyaretçileri her yıl özellikle etkilemekte. Ziyaretçilerin birçoğu hayatlarında ilk defa bir sinagoga girmiş olduğunu dile getirirken kendileri de sinagogda evlenmiş, yaşamları boyunca yüzlerce gerçek düğüne katılmış ziyaretçiler, bu temsili töreni zevkle izledi.
* Seyfi İşman ‘Sinemada Yahudi Mizahı’ adlı sunumunda Gad Almaleh, Woody Allen, Louis de Funes’ten seçtiği film sekansları üzerinden Yahudi bayramlarını, gelenek ve göreneklerini kahkahalar eşliğinde anlattı. İşman, Woody Allen’ın kara mizah filmi Zelig’de kılıktan kılığa geçişinin nedenini dile getirdiği cümleleri ile sunusunu tamamladı: “Biz de yaşadığımız toplumda güvende olmak ve sevilmek istiyoruz”
* Alper Almelek ‘Azim + Hayal gücü = ?’ başlıklı, hikâyelerle süslediği tiyatro performansı niteliğindeki konuşması ile azim için gerekli üç temel taşın tutku, sabır ve sürdürülebilirlik olduğunu dile getirdi. Almelek’in sunusu, salonu dolduranlar tarafından neredeyse nefeslerini tutarak izlendi.
* İzzet Ers’in ‘Kutsal Kitap Okumalarında Anlayış Farklılıkları’ konulu sunusuna kalabalık izleyici grubu ciddi ilahiyata dönük soru ve yorumlarıyla katkıda bulunarak sununun uzatılmasını talep ettiler.
* ‘Bir Yahudi ile Yüz Yüze’ sohbetinde Yusuf Altıntaş toplumun her kesiminden katılımcıların sorularını yanıtladı. Katılımcılar, sohbet sonrasında uzun süre Yusuf Altıntaş’ı soruları ile ablukaya aldı.
* Gelin Tanış Olalım’ ekibi de gün boyu ziyaretçilerle birebir konuştu. 111 kişi 11.00 - 15.30 saatleri arasında yaklaşık 20-25 dakika boyunca merak ettiklerini sorma ve sohbet etme imkânı buldu. Alınan geri bildirimler bu etkinliğin başarısını ve sohbet ortamının önemini göz önüne serdi. Sohbet sonrası doldurmaları istenen formların genelinde Yahudi dini, kültürü ile ilgili merak ettiklerini öğrendiklerini, “Yahudileri sırf İsrail’den ibaret görüyordum şimdiye kadar, meğer öyle değilmiş” diyerek yanlış bildiklerini düzelttiklerini belirtenler dikkati çekti.
* Alberto Modiano’nun ‘Zaman ve Mekan için Musevilik’ Fotoğraf Sergisi ziyaretçilere Yahudi gelenekleri hakkında bilgi veren diğer önemli etkinliklerden biri oldu.
* Eti Koen’in ‘Kumaşla Tasvir: Hikayelerimiz’ başlıklı sergisi özellikle ilgi çeken alanlardan biri oldu. Bodrum ve Bursa Orhangazi’den özellikle bu sergiyi gezmek için gelen bir kadın grubu, serginin dışında farklı sunumlara da katıldıktan sonra, önümüzdeki yıllarda Yahudi Kültürü Avrupa Günü’ne bir gün öncesinden gelip tüm gün katılmak istediklerini dile getirdiler. Ayrıca Eti Koen’in sanatını mutlaka birilerine öğretmesi talepleri üzerine Koen “Öğrenmek isteyenleri bulun, en ince ayrıntısına kadar öğretmeye hazırım” dedi.
* Mert Levi ve ekibinin oluşturduğu çocuklara yönelik Nuh’un gemisi temalı “Dünyamıza nasıl daha temiz bakabiliriz?” sorusuna cevap aradıkları çevre duyarlılığı etkinliği, aileleri ile beraber bu güne katılan çocukların ilgi odağı oldu.
* Gerek etkinliklere, gerekse turlara katılan ve müzeyi gezenler arasında Arjantin, Almanya, Panama, Meksika, Fransa, İsrail gelen ziyaretçiler dikkati çekti.
Çeşitli belgesel filmlerin de gösterime sokulduğu ve bu yıl 19.sunun düzenlendiği Yahudi Kültürü Avrupa Günü etkinliklerinin İstanbul ve İstanbul dışından gelen sıkı takipçileri, Türk Yahudi kültürünü daha iyi öğrenmek istedikleri için bu güne her yıl yeniden katılmak istediklerini dile getirdi. Muhafazakâr giyimli kadınların İbranice öğrenmesi, Ladino'ya olan merak, Yahudiliği öğrenmeye olan istek gerek bu tanıtım gününün gerekse farklılıklarımızdan feyz almanın en güzel örneği oldu.
Üst ve soll Alt Foto: Yahudi Kültürü Avrupa günü gönülülüleri.
MÜZE ANI DEFTERİNDEN...
λ Ülkemizin en büyük zenginliğinden olan Yahudi halkı Türk Milletinin her zaman gelişiminde büyük rol oynamıştır. Eğitim kalkınma alanının dışında Çanakkale, Balkan, Kurtuluş Savaşı sıralarında vatanseverliklerini kanıtlamışlardır. Tüm dünyaya, Yahudi halkına sevgilerle. Sizleri çok seviyoruz. (A.)
λ Komşuyuz, arkadaşız ama hakkında çok az bildiğimiz ya da hiç bilmediğimiz şeyleri görmemize, öğrenmemize vesile olduğunuz için teşekkür ederiz. (Z.U.)
λ Değerli kardeşlerim, bu güzel günü beraber geçirerek, Allah’ın sevgisini kazanmak, Türk Müslüman ve Türk Yahudileri olan sizlerle bir kere daha dostluk içinde olmak inanılmaz güzel. Bana bu yaşattığınız en güzel armağan. Devamını diliyor, sizleri tebrik ediyorum. (A.Y.)
λ Tanrı’nın halkı ile bir araya gelmekten ve yüz yüze görüşmekten çok memnun oldum. Tanrı Kutsal Ruhunu Halkına bol bol döksün ve kutsasın. Bir araya gelmemizin devamını diliyorum. Tanrı sizleri bol bol bereketlendirsin (C.Ç.)
λ Allah’ın izni ile tüm insanlık için tüm dünya halklarının ve tüm din mensuplarının huzur, mutluluk ve barış içinde yaşama günlerinin gelmesi temennisiyle. Tüm Müslüman, Yahudi, Musevi, Ezidi, Süryani, alevi ve diğer tüm dinlere ait insanların barış içinde yaşaması dileğiyle… (A.A.)
λ Açık kapı gününde sadece kapıları açmakla kalmayıp, inanılmaz yaratıcı bir program sunmuşsunuz. Yaratıcılığınızın önünde saygıyla eğiliyorum. (Prof. N.D.Y.)
λ İlk kez temsili de olsa bir Yahudi düğünü gördüğümüz için çok mutlu olmak, farklı kültür ve dinleri tanımak ayrıca bir arada hoş görü içinde yaşamak da çok güzel bir duygu. (A. ve S.)
λ Alevi cemaatinden gelen biri olarak diğer kavramını lugatımıza koymadık ve Yahudi Cemaatini, kültürünü, dünyaya bakışını, inancını anlamaya çalıştım. Profesyonel bir organizasyon ve etkinlik. (O.A.)
