Nilüfer’in ‘Varsa Söyle’ diye seslendirdiği Irene Cara şarkısı, sanki bir volkan gibi piyasaları yakıp kavuran bir yılı betimlemek için orijinal bir başlık olabilir. Ne duygular yaşattı yatırımcılara git gelleri ile. Yatırımcı tüm bunlara rağmen “Fame, I am gonna live forever” ve Gloria Gaynor “I’ll survive” ile küresel resitale eşlik etmeye çalışıyor.
2019’da neler oldu, kısaca hatırlayalım.
Çin ayın karanlık yüzüne iniş yapmıştı, Hindistan ve İsrail beşinci ülke olmak için yarıştılar, kıl payı kaçırdılar.
Dünyada 7. Kıta diye Pasifik’te bir çöp kıtası oluştuğunu öğrendik.
Hindistan uzay savaşlarına hazırlık adına füze ile uydu vurdu; ABD diğer uydulara zarar veriyorsunuz diye kızdı.
Uzay yarışında ABD uzay ordusunu kurma kararı aldı, aya tekrar dönüş için 2024’e talimat verildi.
Türkiye Uzay Ajansı resmi olarak kuruldu.
Oumuamua fenomenini dünyaya tanıtan Avi Loeb ve ilk kara deliği fotoğraflayanlar arasındaki bilim kadını Feryal Özel Şalom’un konukları oldu (Selin Sevindiren sağolsun).
Papa Nagazaki ve Hiroşima’yı ziyaret etti. Papazların 1000 yıldır süren bekâr kalma konusunu tartışmaya açtı.
Hindistan 70 yıllık dini tartışma konusu olan bölgeyi mahkeme kararı ile çözmeye çalıştı.
Yeni Zelanda’da Müslümanlara yapılan aşırı dinci terör saldırısı ile tüm dünya mateme boğuldu.
G20 toplantısına Ivanka Trump damga vurdu.
İlk kez bir ABD Başkanı Kuzey Kore topraklarına geçti.
Kuzey Kore tansiyonu yerini Çin’le ticaret savaşlarına ve İran ambargosuna bıraktı.
Suudi Aramco’nun bombalanması hâlâ çözülemedi. Suudi vakaları genelde çözümsüz kalırken Aramco’nun halka arz süreci başladı. Beklenti 1,7 trilyon dolar değer ile dünyanın en değerli şirketi olması.
Elektrikli otomobillerde Çin liderliğini sürdürürken Elon Musk yeni pick-up lansmanı ile büyük sükse yaptı. Şimdiden 200 bin siparişi geçmiş durumda.
Çin elektrikli otomobillerde Çin malı pil kullanımını zorunlu tutarak ileride pazarın AMD, Intel’i olma yolunda önemli bir adım attı.
Akıllı ve elektrikli oto pazarında ayakta kalabilmek adına otomobil şirketlerinin birleşmesi sürüyor. Nissan-Renault birleşmesi ve skandalı ile Fiat ile bünyesinde Opel, Citroen ve Peugeot’yu bulunduran PSA Group birleşmesi sektöre damga vuruyor.
Huawei yaptırımları yılın ilk yarısında çok konuşuldu. 5G teknolojisinde Avrupa Birliği’nde de güvenlik nedeni ile tartışılan şirket ticaret savaşlarının en önemli silahlarından biri.
Facebook Libra’yı çıkartacağım dedi. Merkez bankaları hop oturdu hop kalktı. 27 katılımcı şirketten VISA, Mastercard, Paypal ABD yetkili kurumlarının incelemeye alırım tehdidi ile projeden çekildiğini açıkladı. Libra belli dövizlere endeksli bir sabit kripto para olarak düşünülüyor.
Bitcoin yıl içerisinde yine volatil bir hareket izledi. 4 bin dolarlardan 12 bin dolara kadar geniş bir yelpazede son bir aydır 6 bin dolara kadar geriledi. Büyük düşüşlerinde “Kripto paralar batacak, lale soğanı bunlar, yok olacaklar” diyen kâhin Roubini yine tivitlerine başladı.
Ortalama her ay bir kere gelişmekte olan piyasalarda (Türkiye’de) kredi genişlemesi ve döviz rezervi – cari açık kıyaslaması konulu tivit atan Robin Brooks, Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği Kongresinde konuşmacı oldu.
ABD’lerinde tüzel ve bireysel kredi stoku 31,5 trilyon dolar. Yılbaşından bu yana tüketici kredisi genişlemesi 140 milyar dolar. FED Haziran 2020’ye kadar NY FED üzerinden konsolide bilançosunu 750 milyar dolar kadar genişletecek. Öğrenci kredileri 1,7 trilyon dolara ulaştı. FED’in döviz rezervleri 130 milyar dolar ile bir yıllık dış ticaret açığı kadar. Kullanılabilir döviz rezervi ise yarısından az. Stok dış ticaret açığı 800 milyar dolar ve yarısı Çin’e. Bakalım SEC veya ABD sermaye piyasaları birliği İstanbul Ekolü’nden birini konuşmacı olarak davet edecek mi?
Thomas Cook sessizce piyasalardan çekildi. Bir dönem daha ekonomide sona erdi. Dijitalleşmenin karşısında şimdilik sıkı sıkıya çarpışan bir İstanbul taksileri var derken, UBER’in lisansını Londra Belediyesi de yenilememeye karar verdi. Küreselleşmenin bitişini öngören sayfamız acaba dijitalleşmenin de bittiğini iddia etse çok mu erken olur?
Sarı yelekliler ile başlayan sokak hareketleri Fransa’yı sallarken, Lübnan, Şili, Bolivya, Irak, İran, Hong Kong şeklinde gelir dağılımı eşitsizliği sorunu ben geliyorum mesajı verdi.
Venezuela’da Maduro kendisine yapılan darbe girişimini savuşturdu.
Merkel yeniden aday olmayacağını açıklarken Macron Avrupa kendi ordusunu kurmalı, OTAN bitiyor diyerek koltuğa oynamaya devam ediyor.
Türkiye CDS’leri ve tahvil faizleri enflasyon, cari fazla gelişmeleri ve 2020’deki büyüme beklentileri ve Fitch kredi notu düzeltmesi ile dengelenmeyi teyit etti.
TCMB aynen FED gibi üç kere faizleri indirdi. Aralık ayında 150-250 baz puan arasında bir faiz indirimini daha görmek mümkün olabilir.
Almanya ve İngiltere üç dönem negatif büyüme ile teknik resesyona girdi.
İngiltere’de Theresa May istifa etti. Boris Johnson seçildi, tekrar seçime gitti. Şu anda anketlerde on puan kadar önde gidiyor. Bu farkla seçilirse Christmas öncesinde Avam Kamarasına yasayı getirip ocak sonunda anlaşmasız Brexit’ten çıkmayı planlıyor. Rakiplerinin vergi söylemleri Brexit belirsizliği yaşayan iş dünyasına karşı kendisine avantaj sağlıyor. İşçi Partisi lideri Corbyn Telekom’u ve sağlık sistemini kamulaştıracağım, ucuzlaştıracağım diyerek orta segment seçmeni yakalamaya çalışıyor. İskoçya’nın bağımsızlığını savunan partinin ise en fazla kavuşabileceği hayal olası bir koalisyona ortak olabilmek olarak duruyor.
Bağımsızlık isteyen Katalanlara karşı son İspanya seçimleri sağ partileri öne çıkardı.
Çin uzun zaman sonra ekonomide beklenenden daha az büyüyerek (yıllık %6) enflasyon ile tanıştı. Domuz eti fiyatları başta olmak üzere perakende enflasyondaki artış nedeni ile parasal gevşemeye giderek faizleri düşürdü, açık piyasa işlemleri ile piyasayı fonladı. Hong Kong ve bu gelişmeler dikkate alındığında tarife savaşları ile genişleyen ticaret savaşlarında Trump istediği sonuca daha hızlı ulaşacak ve Çin ile ilk faz anlaşmayı sağlayacak gibi görünüyor. Christmas nedeni ile bu anlaşmayı 2020 ilk çeyrekte beklemek lazım.
Trump’ın azil süreci başladı. 2020 başkanlık seçimlerine Bloomberg de adaylığını koydu. Ukrayna meselesinde Biden mı Trump mı haklı bilinmez ancak Trump seçimlerde hem ekonomi hem dış siyaset olarak içerideki seçmene karşı, azil süreci de dikkate alındığında, şu anda eli güçlü taraf olarak görünüyor. Nitekim ön anketlerde bir değişiklik henüz yok.
İsrail’de seçimler sürpriz bir sonuç getirdi.
İstanbul’da deprem oldu, panik iki hafta sürdü, DASK’lar ve deprem çantaları satışı patlayıp söndü.
Borsa İstanbul kesintisiz seans sonrasında gece seansı işlemlerine başlıyor.
Futbolda tekrar Avrupa Şampiyonasına katılıyoruz.
Brexit, ABD seçimleri, Libor’un 2021’den sonra kalkacak olması 2020’yi şimdiden hareketli bir yıl olarak onaylıyor.
Dünyada yaklaşık 17 trilyon dolar eksi faizli tahvilleri güvenli liman olarak görüyor.
Son söz: Cambaz ip üstünde oynuyor.
