Aldırma Gönül

Bugünkü yazının başlığını, henüz piyasalarda ve ekonomide görecek çok başlığın olduğunu, yaşananları yatırımcıların dert etmemesi gerektiğini en iyi özetleyen başlık olması adına Sabahattin Ali’nin Sinop Cezaevi’nde yazdığı beş şiirden en bilineni ile atmak istedim. Aynı gün Ekotürk TV’de piyasaları yorumlamaya giderken bindiğim takside Kral FM’de karşıma ‘Aldırma Gönül’ çıkınca, evrene gönderdiğim mesaj geri döndü, evreni kırmak olmaz dedim ve işte dışarıda deli dalgalar, Asya borsaları ile gelen satış dalgaları önce ABD endeksleri sonra bizim BİST100’ü vurdu. Küresel dalgada corona virüs tedirginliği ile yatırımcılar başta dolarına yönelince dolar endeksi 98’i, Euro/dolar paritesinde 1.09’u gördü. Borsalar için aslında bir alım fırsatı da doğuran bu durumda endekslere verilecek mesaj, başın öne eğilmesin aldırma gönül aldırma, görecek günler var daha… 

Corona virüs var, don’t kiss

Türkücü Aydın Aydın’ın sosyal medyaya bomba gibi düşen klibi “Corona virüs var, Öpme” şarkısı piyasalardaki tedirginliğin tek nedeni mi? Aslında hayır. Çin ekonomisinin büyümesinin yüzde 1’e varabilecek kadar azalması olasılığı, küresel tedarik zincirinde Çin’deki fabrikaların üretime daha geç başlama riski, turizm ve havacılık gibi sektörler başta olmak üzere olası diğer finansal etkiler doğal olarak piyasaları etkiler. Ancak küresel olarak yatırımcının coronavirüs nedeni ile dolar, Bitcoin, altın tercihinin yanında petrol fiyatlarındaki geri çekilmesi aslında zaten bu yıl da düşük beklenen dünya ekonomisini heyecanlandıracak bir gelişmenin olmaması. Ve tabii en büyük etken ABD seçimleri ve FED. Seçim yılında genelde başkanları desteklemek için emisyonu arttıran FED, geçen sene eylül ayında ABD bankalar arası repo piyasasındaki sıkışıklık nedeni ile Haziran 2020’ye kadar NY FED üzerinden piyasayı yaklaşık 500 milyar dolar fonlama kararı almıştı. Son FED toplantısında Powell, nisan ayında bu genişlemeyi yavaşlatabileceklerini resmi olarak söyleyince aslında likiditenin beklenenden daha az gelecek olması piyasaları tedirgin etti. Küresel merkez bankalarının faizleri sabit tutması ve düşürmeye devam etmesine rağmen haliyle ekonomik verilerinde uzun zamandır zirveyi gören ABD ekonomisinin FED kararı ve seçimler sonrası nasıl şekillenebileceğinin belirsizliği aslında gönüllerin aldırdığı. Çünkü bu sene beklenmese de bu karardan ve seçimlerden sonra 2021’de faiz artırımlarına yeniden başlayacağının önemli bir göstergesi bu durum. Borsalarda deli dalgalar oluşmasın, gönül aldırmasın gibi değil durum yani özetle. Hele bir de Trump seçilemezse. Yok yok, öyle anketlerde Sanders öne geçmiş durumu değil satın alınması gereken risk. Biden veya Bloomberg de değil. Iowa’da Bush dönemi, Florida seçimleri gibi Demokratların parti içi seçimlerinde bir şeyler olmasa bile Pete ve Sanders çekişmesinde parti içinde kesin bir şeyler oldu. Açıklama gecikti, oylar yeniden sayıldı ve Pete önde çıktı. Genel anketler Sanders diyor, Biden’ın önüne geçti gözüküyor, dışarıdan Bloomberg galopa kalkmış durumda ama Iowa’da Pete pit stopa şu anda önde girmiş gibi görünüyor. İstanbul Ekolü kehanetlerine birini eklemek için belki henüz erken ama Pete Buttigieg, Kanada Trudeau, Fransa Macron gibi bir gençlik aşısı etkisi yaratırsa ABD’li seçmenler arasında, işte bak o zaman dertlerin kalkınca şaha…

Parazit

Oscar ilk defa dışarıya, Uzakdoğu’ya gitti. Pazartesi uyandık “And the Oscar goes to Parasite”. Eğer corona virüs haberleri azalmaya başlarsa, küresel piyasalarda borsalarda bir paradise havası oluşur ve Uzakdoğu’dan başlayacak düzeltme hareketi ile bizim borsamız da bundan nasiplenebilir. Öte yandan BDDK’nın aldığı yeni komisyon ve ücret düzenlemesinin etkisi ve bazı bankalarda banka sigortacılığı nedeni ile Hazine’nin kestiği cezalar kârlılıkları üzerinde etki yaparsa BİST100 endeksinde yeni zirveler beklenenden daha az gelebilir. Ancak filmi başa sararsak Trump’lı ikinci döneme dair şu anda yayında Pete ve Sanders ile bir parazit var. Trump’sız bir 2021’de Libor’suz piyasalar hiç çekilmez olur ve dışarıda deli dalgalar aldırılmayacak şekilde olmaz. Hoş Trump’ın ikinci başkanlık döneminde ABD Hazinesi’nin borçlarını (tahvilleri) yapılandırmaya gideceği aşikâr olduğu için faizlerdeki hareketliliğe bir de Libor belirsizliği eklenince Foreks piyasalarda dalgalar Trump’sız dönemden daha az etki yapmayacaktır.

Dalgalandım da Duruldum

Yukarıdaki bu senaryoda Müzeyyen Senar bu sefer yaktın, yıktın, kül ettin erittin beni diyecektir birçok yatırımcı portföyüne. Bu durumda durup bir kendimize sormak lazım, Coronavirüs mü, ABD seçimleri mi daha büyük risk. Üstelik yılda 10.000 ila 30.000 kişinin 330 milyonluk ABD’de düz gripten ölmesi mi, yoksa bu yazı itibarı ile 1.000 ölümü yeni aşmış 1,3 milyarlık Çin’de yeni grip virüsü mü daha büyük risk? Evet, pandemi önemli. Ancak küresel ekonomide siyah kuğulara henüz alışık olmayanlar için. Brexit, Trump ile siyah kuğuları görmeye başlayan piyasalar, ekstrem riskler ile daha yeni yeni tanışıyorlar. O yüzden dalgalanıp dalgalanıp duruluyorlar. Yeni normallere alışmak sevmekten daha zor geliyor ama Maya Takvimi 2012 sonrası dönüşüm için uyarmıştı dünyayı (Selin Sevindiren kızma ama astroloji sanki ne bileyim, yıldız haritası yıldız geçidi finansal astroloji belki köşeye daha fazla trafik, reklam çeker, biz de bir düşünelim hazır maya tutmuşken).

Şirince

Bu arada Şirince’de neler oluyor merak edenler için. Negatif reel faizleri bu sene görmeye devam edeceğiz gibi duruyor. Hatta bu sene tek haneli faizleri de görebiliriz. Peki bu kura nasıl yansır? Proaktif bir ekonomi yönetimi var. Swap piyasasında hemen aksiyonla, kuru rayına oturttular. Bunu eski moda bazı iktisatçılarımız ve piyasa yorumcularımız hala kabullenemiyorlar. Ticaret ve kur savaşlarında Huawei 5G’yi engelleyen, Kanada’ya şarap vergisi, Avrupa’ya otomobil vergisi koyanlara, Google’a Facebook’a dijital vergi koyan Fransa’ya kimse şaşırmıyor, kura, faize müdahale var diye şaşırıyorlar. Eski normaller bitti, Şirince’de farklı mı olacak Maya Takvimi. Bu resimde Akdeniz, Suriye ve Ortadoğu belirsizliği önemli bir belirleyici olabilir. Dolayısı ile korumacılığın ayyuka çıktığı bir dünya ekonomisinde, küreselleşme sadece Coronavirüs’te kalmışken proaktif ekonomi yönetimine şaşırmamak, tersine desteklemek lazım.

Özet: Özellikle home office çalışmayı eski moda İK’cıların artık daha ciddi düşünmesi lazım yeni normallerde. Libor kalkınca ne olacak diye de tüm finansçıların tartışmaya başlaması lazım. (Notumu aldım, bir sonraki yazıya).

Son söz: BDDK’nın isabetli komisyon ve ücret yönetmeliği ve SPK’nın sosyal medya manipülatörlerine karşı aldığı isabetli, yerinde ve doğru kararları için kendilerini tebrik ederiz.