Dört Özel Şabat- Dört Özel Peraşa
Hata yaptığına inanmış olsak bile, kardeşimiz hâlâ Yahudi halkının önemli bir parçasıdır. İçimizden birinin bizden ayrılmasının, hatta bizim onu kendimizden ayırmamızın, dışarı atmamızın doğru bir tutum olmadığını, yarım şekel verirken tekrar hatırlıyoruz.
Bu yıl 22 Şubat Cumartesi gününe denk gelen Şabat Şekalim’de, Şemot Kitabı- Ki Tisa Peraşasından 30:11-16 bölümleri okunur.
Şabat Şekalim- Şekeller Şabat’ı, Pesah’tan önce gelen Dört Özel Şabat’ın birincisidir.
Roş Hodeş Adar’dan önce (veya tam Roş Hodeş Adar’da) başlayan ve Şabat Şekalim, Şabat Zahor, Şabat Para ve Şabat Ahodeş’ten oluşan bu dörtlü seri, Pesah Bayramı’na hazırlık yolunda, nisan ayının başlarına kadar uzanır.
Roş Hodeş Adar’dan önceki Şabat (veya Şabat’a denk gelirse Roş Hodeş Adar) Şabat Şekalim’dir.
Bu yıl 22 Şubat Cumartesi gününe denk gelen Şabat Şekalim’de, Şemot Kitabı- Ki Tisa Peraşasından 30:11-16 bölümleri okunur.
Bu bölümde Mısır’dan çıkmış olan Yahudiler’in nüfus sayımından bahsedilir.
Tora, burada ve başka yerlerde de, Yahudiler’in bilinen şekilde kişi başı sayılmalarını yasaklar. Onun yerine, kişiler, her birinin bağışladıkları öğelerle sayılırlar. Buradaki nüfus sayımı ,20 yaşını geçmiş her kişinin bağışlayacağı mahatsit aşekel - yarım şekel ile gerçekleşecektir.
Nüfus sayımı 1 Nisan’da yapılacağı için, bundan tam 1 ay önce, herkesin yarım şekel getirmesi gerektiği, Adar ayının başında, halka ilan edilirdi.
Bu şekilde toplanan şekalim (şekeller); Mişkan’ın (çölde kurulan geçici Tapınak, Toplanma Çadırı) bakım, onarım ve orada yerine getirilen korbanlar ve hizmetler için kullanılırdı.
Yarım Şekel-Yosef’in Satılmasının Kefareti
R. Yehonatan Gefen, Mahatsit Aşekel mitsvasına tüm zamanlara çok uyan değerli bir bakış açısı getirir:
“Sayımdan geçen herkes şunu vermelidir: Kutsiyet konularındaki şekel standardına göre, yarım şekel. Bir şekel şekel 20 geradır. Tanrı adına yapılacak bağış, bu miktara göre yarım şekeldir.” (Ki Tisa 30:13)
“Ki Tisa peraşasında Tora, Mişkan’ın (çöldeki geçici Tapınak) korban ve bakım giderlerini karşılamak amacıyla her kişinin yarım şekel(mahatsit aşekel) vermesini söyler. Tapınağın yıkılmasından bu yana, artık bu mitsvayı yerine getiremiyoruz, ancak bu mitsvayı her yıl Şekalim Peraşasını okuduğumuzda hatırlıyoruz. Buradan yola çıkarak, günümüzde hala Mahatsit Aşekel ‘den çıkarabileceğimiz değerli anlamlar olduğunu gözlemleyebiliriz.
Midraş Rabba, bu mitsva için ve özellikle neden yarım şekel olduğu konusunda ilginç bir neden ortaya atar. Midraş, yarım şekel vermenin Yosef’in kardeşleri tarafından satılmasının kefareti olduğunu açıklar. Kardeşler Yosef’i yirmi gümüş parçasına satarlar. Bu, beş şekel ile eşdeğerdir. Kardeşlerin on tanesi Yosef’i satar, her biri bu beş şekelin onda birini yani yarım şekel alır. Bu yoruma göre, her kardeş satışta yarım şekel kazandığından, torunlarına da bunun kefareti olarak yarım şekel vermeleri söylenir. Sorulması gereken açık soru, yarım şekel vermek ile Yosef’in satışı arasındaki bağlantı nedir?
Buna cevap vermek için Yosef’in satışına biraz daha derinden bakmamız gerekir. Kardeşler on iki kabilenin Yaakov’tan geleceğini biliyorlardı. Her kabilenin kendine özgü özellikleri vardı ve hepsi biraraya gelerek bir bütün olarak Yahudi halkını oluşturacak ve birbirlerini tamamlayacaklardı. Kardeşler, Yosef’in tavırlarının ve davranışlarının tehlikeli olduğunu düşündükleri için Yosef’in bu grubun bir parçası olma hakkını kaybettiğine karar verdiler. Bu nedenle, Yosef’i hedeflenen 12 kabileden çıkarabileceklerine ve sadece on bir kabile olarak devam edebileceklerine inandılr. Bu tarz bir düşünce tarzı ile Yahudi halkını oluşturacak on iki parçalık mozaiğin içinden bir parçayı kaldırmayı planladılar. Yosef’in Yahudi halkına sağlayabileceği olası katkılar olmadan idare edebileceklerini ve Yahudi halkının Yosef olmadan da yoluna devam edebileceğini düşündüler.
Bu anlayışla, Şekalim mitsvasının Yosef'in’ satışı için nasıl kefaret sağladığını anlayabiliriz. Konu hakkındaki yorumlar, verilmesi gerekenin tam bir şekel değil, özellikle yarım şekel olmasının önemine dikkat çeker. Burada Yahudi halkı arasındaki birliğin önemi, kardeşleriyle güçlerini birleştirmeyen kişinin ancak ‘yarım kişi’ olduğu vurgulanıyor. Kişi, diğer Yahudi kardeşlerinden ayrılabileceğini ve bu ayrılıktan etkilenmeyeceğini düşünmemelidir. Böyle bir düşünce ile hareket eden kişi, eksik kalacaktır. Bu şekilde, yarım şekel verme mitsvası, Yosef'in satışı için bir kefaret olarak kabul edilebilir. Yosef’in kardeşleri, Yosef ve kattıkları olmadan Yahudi halkının bütünlüğünün zarar görmeyeceğini düşündüler.
Onların gözden kaçırdıkları nokta, onun hata yaptığına inanmış olsalar bile, Yosef’in hâlâ Yahudi halkının önemli bir parçası olduğu gerçeğiydi. İçimizden birinin bizden ayrılmasının, hatta bizim onu kendimizden ayırmamızın, dışarı atmamızın doğru bir tutum olmadığını, yarım şekel verirken tekrar tekrar hatırlıyoruz - tüm Yahudiler birleşik bir bütünün parçasıdır ve herkesin kardeşiyle birleşmesi gerekir.
Bu görüş, en iyi, en yerinde,ve en uygun şekilde davranmayan insanları da kapsar. Yarım şekel verme mitsvasından kısa bir süre sonra, Tanrı bize tütsü yapmak için çeşitli baharatları birleştirmemizi söyler. Bu baharatlardan biri, bilgelerin bize kötü bir kokusu olduğunu söyledikleri helbenadır. Bu kötü kokulu baharat neden kutsal bir amaçla kullanılacak olan tütsüye dahil edilir? Talmud, günah işleyenleri de içermeyen herhangi bir ortak orucun tam olamayacağını açıklar. Rav Chaim Shmuelevitz, Yahudi halkı birleşmediğinde, tek bir birim olarak kabul edilmediklerini ve bu nedenle topluluğun gücünün büyük ölçüde zayıfladığını belirtir.
Boston’lu Rebbe, dine bağlılığından bağımsız olarak her Yahudi’ye saygı duyulması gerektiğini yaşamı boyunca davranışları ile gösterdi. Cenazesine, tipik bir Boston Hasidi olarak sınıflandırılmayacak pek çok sayıda insanın katılması, savunduklarını kendi hayatında ne kadar titizlikle uygulamış olduğunu kanıtladı. Bu alandaki tutumunu kısaca şöyle ifade etti: “İnsanlar bir grubu başka bir gruptan ayırmaya çalıştıklarında bu, sinat Yisrael’in (Yahudilere karşı duyulan nefret) bir parçasıdır. Herkes gelişebilir. Her grup gelişebilir. Bazıları onların tam olarak kendileri gibi olmadıklarını düşündüğü için dışlanmamaları gerekir.
Yosef’in satışın yarım şekel verme mitsvasına bağlayan Midraş’ın, bize öğrettiği, kim olduklarına, dini uygulama şekillerine bakmaksızın, diğer Yahudileri asla dışlamamamız, kendimizden uzaklaştırmamamız gerektiğini anlamamızdır. Hepimizin görevi, Boston’lu Rebbe’nin sözlerini aklımızda tutup, davranışlarını kendi hayatımıza uygulamak ve tüm Yahudileri birleştirmek için çaba göstermektir.”
Kol Yisrael Arevim Ze Baze-Tüm İsraeloğulları Birbirinden Sorumludur.
Günümüzde Yarım Şekel Mitsvasını Yerine Getirmek
Bet-Amikdaş Dönemi’nde, Adar ayı boyunca tapınağa bağış amacıyla, 20 yaşını geçmiş her kişiden, yarım şekel bağış toplanırdı. Bu şekilde nüfus sayımı yapılırdı.
Günümüzde, Roş Hodeş Adar-Adar ayının başlangıcından, Purim’de Megilat Ester’in okunmasına kadarki zaman sürecinde, ailedeki her birey için, yarım gümüş şekel değerinde (tam olarak 10 gr.gümüş karşılığı) bir bağış verilir. Buna göre “Zeher Lemahatsit Aşekel-Yarım Şekelin Anısına” yapılan bağış, Adar ayının başlangıcı (bu yıl 25-26 Şubat’tan), Purim’de (bu yıl 9 Mart akşamı ve 10 Mart) Megilat Ester’in okunmasına kadar verilir.
Bu mitsvayı en iyi şekilde yerine getirmek isteyenler, yaşına bakmaksızın ailenin her bireyi için, hatta evin hanımı hamileyse, karnındaki bebek için de bu bağışı yapar.
*Dört Peraşa- http://www.sevivon.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1182&Itemid=41
Önemli Not: Yazıda kısa bir özet olarak verilmiş olan bilgiler, okuyucuya konu hakkında fikir vermek amacıyla; GÖZLEM’den El Gid Para El Pratikante ,Şemot ; Megilat Ester, ve Torah for Your Table, The Book of Our Heritage kitaplarından, www.ou.org; www.chabad.org; myjewishlearning.com ; www.jewfaq.org; www.akhlah.com; www.betemunah.org; www.aish.com sitelerinden derlenerek hazırlanmıştır. Cemaatlerin farklı gelenekleri ve uygulamaları olabildiği için özel günler ve uygulamalar hakkında en doğru ve detaylı bilgiler için, cemaatin kendi Rabi’lerine başvurması gerekir.
*Katkıları için Rav İzak Peres’e teşekkür ederiz.
