Belçika’da Yahudi çocukları kurtaran öğretmen Jeanne Daman-Scaglione’nin kahramanlık öyküsü.
Jeanne Daman, 1942 yılında, Yahudi toplumunun kendi anaokullarını kurduğu bir dönemde, Brüksel’de yaşayan genç bir öğretmendi. O yıl, çocukların Yahudi çocukların, Yahudi olmayan öğrencilerle birlikte okula gitmelerine izin verilmedi. Yahudi çocukların kurtarılma çabalarında önde gelen biri olan Fela Perelman, okulsuz kalan birçok Yahudi çocuk için, eğitimli ve nitelikli personele ihtiyaç duyduğunu bildirdi. Brüksel’deki Eğitim Hizmetleri Genel Müdürü Bay Tits’in önerileri üzerine, Jeanne Daman, 325 çocuğun gittiği ‘Nos
Petites’ okuluna öğretmenlik teklifini kabul etti. Kısa bir süre sonra, Yahudi çocukların kurtarılmasında aktif rol almaya başladı.
1918 yılında Belçika’da doğan Daman bir Katolik’ti ve daha önce hiçbir Yahudi tanımıyordu. Nedir ki, genç kadın güçlü bir ‘doğru ve yanlış’ duygusu ile yetiştirilmişti. O tarihte 24 yaşında olan genç kız, Perelman’ın davetine olumlu cevap vermeye ve Yahudi çocuklarına yardım etmeye karar verdi. Bu kararı özellikle Yahudi Cemaatinin, kendilerine karşı yapılan ayrımcılık eylemleri tarafından, giderek daha fazla izole edildiğini gözlemledikten sonra vermişti. Yahudilerin kitlesel tutuklanmasına tanık olduğu ve onlara uygulanan vahşeti kendi gözleriyle gördüğü Rue de la Roue’deki ‘Nos Petites’in idarecisi oldu. Bu deneyim onun hayatını çok değiştirecekti.
Her okul günü, bazı çocukların okula gelmediği, ailelerin tutuklandığı ortaya çıkıyordu. Bazı çocuklar ise, onlar okuldayken, ebeveynleri götürüldüğü için, kimsesiz kalıyordu. En kötüsünü önceden tahmin eden Yahudi aileler, yardım için okula başvurdu.
Kısa bir zaman sonra, çocukların hayatını kurtarabilmek için okulun kapatılmasına karar verildi. Ardından çocukları güvenilir Belçikalı ailelerin yanına emanet ettiler. Belçikalı ailelerle olan iletişim ONE ( l’Oeuvre Nationale de l’Enfance) örgütü tarafından sağlanıyordu. Bu işte aktif olarak çalışanlar, Nelly Lameere liderliğindeki, çocukların yaz okulunun müdürü Yvonne Nevejean’ın asistanı Bayan Volon, günlük haberleşmeyi sağlayan, Uccle’nin belediye başkanı Jean Herinckx’ di. Bu iyi kişiler sayesinde Jeanne Daman, çocukları emniyetli bir şekilde Belçikalı ailelerin evine kaçırıyordu.
Yahudi okulu, devlet idarecileri tarafından tamamen kapatıldıktan sonra, Daman tekrar faydalı olabileceğini düşünerek, Perelman’dan, gizlice yapılan riskli görevlerin ona verilmesini talep etti. Daman artık yetim kalan veya doğrudan koruyucu ailelerin yanında yaşayan çocukları, sık sık gizlice ziyaret ediyor ve durumlarını rapor ediyordu. Belçika içinde her yere yolculuklar yapıyordu; örneğin ülkenin güney bölgesinde bulunan, Fransa sınırındaki Fellenne’de yaşayan Peder Rauchs’a emanet ettiği elli Yahudi çocuğun durumlarını kontrol etmek için sık sık oraya gidiyordu. Bu çalışmalar son derece gizli bir şekilde yapılmaktaydı. Hatta bazen, otobüs duraklarında onu bekleyen yeni Yahudi çocukları da toparlayıp, diğerlerinin yanına götürüyordu.
Yetişkinleri de gizledi
Bu kurtarma faaliyetleri sürecinde iyice dost olan Perelman ve Daman, yetişkinlerle de ilgilenmeye başladılar. Bu insanların, gizlenip, sığınacak yerlere ihtiyaçları vardı. Yahudi genç kadınları, hizmetçi olduklarını söyleyerek Belçikalı ailelerin yanına yerleştiriyorlardı. Daman işveren sıfatıyla onlar için sahte kimlikler ve yiyecek kuponları tedarik ediyordu. Bu belgeleri ona genellikle Perelman’ın eşi Chaim sağlıyordu. Bazen kadınların evlerini değiştirmek zorunda kalıyordu. Ayrıca bu kadınlara düzenli olarak, gizlenen çocuklarından haberler getiriyordu.
Savaş sırasında Dumond adıyla tanınan Perelman, Jeanne’ı , Albert Domb ile tanıştırmıştı. Bu adam Yahudi Yeraltı Örgütünün bir üyesiydi. Albert Domb, Jeanne’ın ona yeraltında gizlenenler için yardım etmesini istiyordu. Jeanne ondan bu adamların nerede gizlendiklerini öğrendi. Kaçış planı ve tarihini tespit ettiler. Kendine yeni bir kimlik çıkartan Jeanne, bir sosyal hizmet olan ve yasadışı çalışan Belçika Kraliyet Hareketi’ne ( Mouvement Royal Belge) katıldı. Birçok kurtarma operasyonunda yer aldı. Memleketin kurtuluşu için yapılan bu çalışmalarda, bisikletine binip, direniş için silah taşıdı, Brüksel ve İngiltere arasında yapılan işlere ortak oldu. Belçika Direniş Ordusu ile birlikte savaştı.
Savaş bittikten sonra, genç Yahudi yetimlerin, ailelerine geri dönmelerine yardım etti. Kamplardan sağ olarak kurtulan çocukların özel bakımına yardım etti. 1946’da, Amerika Birleşik Devletlerine giderek, kurulması planlanan yeni İsrail Devleti için bağış toplamaya yardım etti. 12 Ekim 1980’de Belçika Kralı himayesindeki, 1940-45, Belçika Yahudi Komitesinden ‘Entr’aide’ madalyası aldı. 1986 yılında yaşama veda etti.
2 Şubat 1971’de,Kudüs’teki Holokost Müzesi Yad Vashem tarafından, ‘Uluslararası Dürüst’ unvanı ile onurlandırıldı.
