Akan Abdula - Doris Cemel
Kentsel dönüşüm ve TOKİ’leşmeyle mahallerini kaybeden ama çok da uzaklaşamayan, TikTok’ta nefes almaya çalışan bir gençlik; mahallenin öfkeli gençleri. Türkiye’de 5 milyon civarında oldukları tahmin ediliyor.
Neden çok öfkeliler? Mahalleleri ellerinden alındığı için, yaşam koşullarının onlardan yana olmadığını, hayat karşısında yenik düştüklerini düşünüyorlar.
Çocukluklarının, tüm anılarının ellerinden alındığını söylüyorlar.
Her gün yeni bir yaşam mücadelesine girdiklerini, günü kurtarmak zorunda olduklarını belirtiyorlar.
Son beş yılda 1 milyona yakını eğitimini yarıda bırakmak zorunda kaldı.
Çok genç ve erkek ağırlıklı bir öbekler.
Yine de Türkiye ortalamalarına göre daha eğitimliler, genellikle şehirde büyüdüler, MHP’li oranı ülke ortalamasının iki katı, dindar ama sofu olmayan bir kitleler.
‘Mahalle’nin bu kitle için anlamı aslında çok büyüktü. Çocuklarını geçirdikleri, kendilerini en güvende hissettikleri, yaşama karşı mücadele ederken tek başına olmadıklarını bildikleri, belli ‘raconların’, kuralların geçerli olduğu yerlerdi mahalleleri.
Onlar için bu kadar önemi olan ‘mahalle’lere ne oldu peki?
Örneğin Tarlabaşı. Tehlikeli dendi, girilmez yapıldı. Kentsel dönüşüme sokuldu, onlarındı, ellerinden gitti. Dokusuna uygun olmayan yapılara dönüştürüldü, kimliğini kaybetti. Artık çok pahalı.
Peki, nereye gitti buradaki gençlik? Hiçbir yere! Sadece daha küçük bir alanda sıkıştılar. Hem fiziksel hem duygusal anlamda bastırıldılar.
Sokakla, kendisiyle olan gerçekliğini kaybetmiş bir gençlikle karşı karşıyayız. Umutları azaldı, hayalleri yok. Anlatacakları hikâyeleri yok denecek kadar az.
Mahallenin gençleri, Konda’nın yaşam tarzı araştırmasındaki segmentlerden modern muhafazakâr1 ve endişeli modern2 gençlere karşı da kızgınlıkları var.
Aynı mahallede okudukları, büyüdükleri ‘modern muhafazakâr’ arkadaşlarına, mahalleden çıkıp, mahalleye bir daha dönüp bakmadıkları için kızgınlar.
Endişeli modern gençliğin ise kendi yoksulluklarının nedeni olduğuna inanıyorlar.
Öte yandan, popüler kültür de mahallenin gençliğini desteklemeye devam ediyor. Çukur dizisi belki de onları en iyi sembolize eden dizilerden biri. Neden içerik yaratıcılarını gözü kulağı bu öbekler üzerinde?
Mahallenin gençlerinin oluşturdukları alt kültürel hareketler, ülkemizin kültürel tercihlerini derinden etkileme kapasitesine sahip.
Giyim tarzlarıyla, kendi yaptıkları müziklerle (rap) kendi gerçekliklerini çok daha belirgin bir şekle sokarak kendilerini her yerde gösteriyorlar.
Spotify listemizin her yerinde varlar.
Bu sıkışmış gençlik öbeği kendi çarelerini de üretmeye çalışıyor. Nefes alabilecekleri, onlara özel bir sosyal mecra arıyorlardı.
Twitter olmadı, içerikler zorladı.
Instagram ise fazla sahteydi, onlara yakışmazdı.
Onlar da Tiktok’u keşfettiler ve meşhur ettiler.
Türkiye’de TikTok’u 30 milyon kişi indirdi ancak 7-8 milyon kişi aktif kullanıyor.
Mahallenin genci ürettiği 15 saniyelik filmleri Türkiye’nin büyük bir kısmı izliyor. Üretmiyor, katkıda bulunmuyor ama orada olana ilgi gösteriyor.
TikTok’ta küçümsenen ya da görmezden gelinen kendi dünyalarını bastıra bastıra gösteriyorlar, kendi gerçekliklerini ortaya koyuyorlar ve milyonlar onları izliyor.
Buradaki hiçbir videonun entelektüel bir tarafı yok ama izleniyor.
Yeni trendlere ev sahipliği yapıyor.
Lokmacılar, tostçular videolar çekiyor, buradan yeni bir sektör türüyor. Bir grup insanın yaratmış olduğu içerik, tahmininizin ötesinde geniş bir kültürü etkiliyor.
Korona bu mecralardaki içeriği nasıl etkiledi?
Hâlâ racon kesiliyor.
Hâlâ şarkı söyleniyor.
Hâlâ herkese atar yapılıyor.
Büyük aşklar yaşanıyor. Kalpler kırılıyor.
Ancak bu içeriklerin paylaşımında ciddi bireyselleşme görülüyor. Eski grup etkinlikleri pek görünmüyor.
Korona, kentsel dönüşümün yıkıcı etkisini bu gençlere yeniden hatırlatmış durumda.
Mahalleyi yeniden kaybetmiş gibi hissediyorlar.
Bu da paylaştıkları içeriklerdeki öfke kat sayısının daha büyük olmasına sebep oluyor.
Kentse dönüşüme kaybettiler ama koronaya karşı mücadele edeceklere benziyor.
TikTok’u yeniden geriye alacaklar.
1 Modern muhafazakar: Modern pratiklere sahip ancak muhafazakar değerlerini koruyan bir segment.
2 Endişeli Modern: Yaşadıkları hayatla ve gelecekleriyle ilgili yoğun endişe duyan, modern pratiklere sahip bir segment.
