Yaklaşık 100 yıl önce, İspanyol Gribi sırasında spor dünyası ile insanlık büyük hatalar yaptı, şimdi aynı hataları tekrarlamayarak hatalarımızdan öğrendiğimizi göstermenin zamanı.
MÖ 8. yüzyıl ile MS 4. yüzyıl arasında Antik Yunan uygarlığı spor ve dini birleştiren festivaller düzenledi. Dört yılda bir gerçekleşen bu festivaller Zeus’un tapınağının da bulunduğu Olimpiya şehrinde gerçekleşirdi. Yıllar sonra Fransız bir komite tarafından beğenilen spor festivali fikri 1896’da Olimpiyat Oyunları olarak tekrar hayata geçirildi. Olimpiyat Oyunları dünyanın farklı ülkeleri ile sporları büyük bir başarıyla bir araya getirmesine rağmen tarih boyunca büyük bir istikrar ile varlığını sürdürdü. Ekonomik krizler, terörizm ve boykotlar tarafından etkilenmeyen Olimpiyatlar şu ana kadar sadece üç kere - I. ve II. Dünya Savaşları sıralarında - iptal oldu. Tarih boyunca yaşanan dördüncü iptal ise geçtiğimiz haftalarda yaşandı ve COVID-19 yüzünden 2020 Olimpiyat Oyunları 2021’e ertelendi.
Ama ilginçtir ki, tam olarak 100 yıl önce insanlık İspanyol Gribi ile yüz yüzeydi. İspanyol Gribi 1918 ile 1921 arasında neredeyse dünya nüfusunun çeyreğini etkiledi. Buna rağmen, 1920 Olimpiyat Oyunları Belçika’nın Antwerp şehrinde başarıyla gerçekleşti.
İspanyol Gribi, I. Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru 1918’de ortaya çıktı ve hızlıca bütün dünyaya yayıldı. Ağır semptomlara yol açıyor ve korona virüsünün aksine, ilk semptomlardan sonra 24 saat içinde insanların hayatını alabiliyordu. Spor dünyası ise bu kriz boyunca doğru uygulamaları alamadı. Avrupa’nın büyük ligleri, savaş sonrası sporun düzenli ve istikrarlı geri dönüşüne hazırlandığı için gribin kendilerini etkilemesine izin vermedi. Enflüanza tipi hastalığın ciddiyetini de tam olarak kavramamaları ile beraber çoğu lig doğal akışına devam etti. İngiltere’de şaşırtıcı bir şekilde bazı oyuncuların hasta olmasına, hatta Millwall ve Gainsborough Tirinity gibi takımların oyuncularının hayatını kaybetmesine, rağmen futbol maçları seyircili olarak devam etti. 1919’de Chelsea ve Fulham arası oynanan London Victory Cup finali, 36 bin seyirci tarafından izlendi. İngiliz basını temiz havayı gribe karşı bir ilaç olarak anlatıyordu ve sporseverler maça gitmenin riskini tam olarak bilmiyordu.
Salgında Amerikan beysbolu
Amerika’da ise İspanyol Gribinin ciddiyeti beysbol üzerinden anlaşıldı. Cy Swain ve Larry Chappel gibi sporcuların yanında Eddie Martin gibi spor yazarlarının hayatını kaybetmesi Amerikan spor dünyasını acıttı. Özellikle de Amerikalı yıldız Babe Ruth’un hastanede olduğu haberi ülkeyi sarstı. Savaş ardından nasyonalist ideallerin artması ile Amerikan hükümeti ülke içi milliyetçiliği arttırmayı hedefliyordu. Spor da bu planın önemli bir parçasıydı. Savaştan dönen askerlerin beysbol oynadığı afişler ülke çapında kullanılıyordu. Planların bozulmaması adına maçlar uzun bir süre boyunca devam etti; bazı oyuncuların maskeyle maça çıktığı bile görüldü.
Avrupa futbolu
Avrupa genelinde de spor kendini çok yavaşlatmadı. İspanyol ligi normal akışı ile devam etti ve Barcelona 1919-1920 sezonunun şampiyonu oldu. Şampiyonluklarının yanında sezon boyunca 54 resmi maça çıktılar. Birçok ülke savaş sonrası iptal olan ligleri yeniden hayata geçirmeye çalışıyordu ama İspanya için aynı durum söz konusu değildi. Savaş sırasında tarafsız olan İspanya’da ligler iptal edilmemişti, yaşanan epidemi de ligleri iptal etmek için yeterli değildi.
İrlanda ise hızlı karar alabilen ülkelerden biri oldu. Ligler ve maçların çoğu ertelendi veya iptal edildi. Şaşırtıcı olarak bazı maçlar 1918 yerine, virüsün hâlâ yaygın olduğu 1919’da oynandı. Günün şartlarından dolayı virüsün yaygınlığından haberdar değillerdi. Ayrıca virüs salgını sırasında İrlanda’da bulunan ve oynanan Gal futbolu adına büyük bir protesto yapıldı. 4 Ağustos 1918’da halk federasyonun koymuş olduğu lisans kısıtlamalarını kaldırmak adına sokağa çıktı ve 50 bin kişinin de izlediği bir maç oynandı. Bu olay adını ‘Gaelic Sunday’ (Gal Pazar’ı) olarak hafızalara kazıdı ve her yıl İrlandalı sporseverler tarafından kutlanıyor.
Günümüzde ise insanlık COVID-19 virüsü ile savaşıyor. Teknoloji sayesinde data ve bilgi dağılımı hiç olmadığı bir hızda olmasına rağmen doğru tepkileri vermekte geç kaldık. 2019’un sonunda ortaya çıkan virüs için doğru tepkileri ancak mart ayı itibariyle vermeye başladık. İspanyol Gribi sırasında spor dünyası ile insanlık büyük hatalar yaptı, şimdi aynı hataları tekrarlamayarak hatalarımızdan öğrendiğimizi göstermenin zamanı. Hem kendimiz hem de başkaları için daha sağlıklı olan karantina sürecinde ne yazık ki canlı maçlar yanımızda değil. Bence bu süreç bize çok güzel bir şey öğretiyor. Bir dahaki sefere tuttuğumuz takım maç kaybettiğinde veya hakemler hata yaptığında, o maç oynandığı için şükredeceğiz.
