Fransız Temyiz Mahkemesi Holokost zamanında Yahudi bir sanat koleksiyoncusundan çalınan bir tablonun kanunen ailesine ait olduğuna karar verdi.
‘La Cueillette des Pois (Bezelye Toplama)’ adlı tablo, Karayip Adalarından St. Thomas’ta yaşamış olan ve 1903’te ölen Yahudi ressam Camille Pissarro tarafından 1887 yılında yapılmıştı. Tablo, Yahudi sanat koleksiyoncusu Simon Bauer’ın koleksiyonunun bir parçasıydı. Fakat tablo, 92 başka eserle birlikte, II. Dünya Savaşı’ndaki yenilgisinin ardından savaş sırasında Fransa’yı yöneten Nazi işbirlikçisi Vichy hükümeti tarafından çalınmıştı.
Bu olayın benzeri Holokost sırasında birçok Yahudi sanat koleksiyoncusunun başına gelmişti. Bazılarının tabloları çalınmış, bazıları da Naziler tarafından çıkarılan antisemit kanunlardan dolayı eserleri satmak zorunda kalmıştı. Aslında Pissarro’nun çoğu tablosu savaş sırasında yok olmuş, ancak sonrasında yeni sahipleri eserlerin geçmişlerinden bihaber halde ortaya çıkmışlardı.
Bauer’in çoğu tablosu savaş bittiğinde kendisine iade edilmiş, fakat ‘La Cueillette’i 1947’deki ölümünden önce geri alamamıştı.
Yıllar sonra, tablo 1995 yılında New York’taki Christie’s’den, Philadelphialı Yahudi çift Bruce ve Robbi Toll tarafından 800 bin dolar karşılığında satın alınmıştı. Toll çifti tabloyu Paris’teki Marmottan Müzesi’ne ödünç verdiğinde, Bauer’in ailesi 2017’de tablonun izini bulabilmişti. Aile, Fransız mahkemesine başvurarak, Nisan 1945’te çıkartılmış olan ‘el koyulmuş malların geçersizliği hakkındaki yönetmeliği’ kaynak göstererek, tablonun sahibi olduklarını iddia etmişlerdi. Toll çifti ise satın aldıklarında tablonun çalıntı olduğunu bilmediklerini iddia ederek, temyiz mahkemesine başvurdular.
2009’daki Holokost Dönemi Varlıklar Konferansına göre, Vichy hükümeti tarafından el konulan 650 bin sanat eserinin yaklaşık 100 bini hâlâ gerçek sahiplerine veya ailelerine iade edilmedi.
**
