Milton Glaser’dan dokuz ünlü Yahudi eser

Modern anlamda grafik tasarımın babası sayılan Milton Glaser, Yahudiliğini sıkça dile getiren bir sanatçı olarak bilinmemesine rağmen, dile getirdiği zamanlarda New York’ta bir Yahudi olarak büyümenin sanatçı yanına olan katkılarını öne çıkarmayı seven bir kişi olarak tanındı.

Hayatına kısa bir bakış

Milton Glaser, 26 Haziran 1929 tarihinde, Macar göçmeni Yahudiler olan Eugene ve Eleanor (Bergman) Glaser’ın çocuğu olarak Brooklyn’de dünyaya geldi.

1954 yılında Glaser ve bir sınıf arkadaşı, yaptığı tasarımların profesyonel olarak sergilenmesine imkân tanıyan Push Pin Stüdyoları adlı firmayı kurdular.

New York logosu harici Glaser, 1966 yılında CBS Records tarafından basılan ve şarkıcının en iyi şarkılarını topladığı albümün kapağında yer alan Bob Dylan’ın renkli saçlı albüm afişini de tasarlamıştı. Modern Sanatlar Müzesinin (MoMa) daimi koleksiyonunda sergilenen poster, Glaser’ın tasarladığı bir yazım font’u olan ‘Baby Teeth’i de içeriyor.

1977 yılında, New York şehrinin geçirdiği ekonomik buhrandan iki yıl sonra, devlet turistleri geri çekebilmek amacıyla Glaser’dan bir logo tasarlamasını istedi. Bugün artık ikon haline gelmiş ‘I❤NY’ logosunun orijinal tasarımı da halen, MoMa’da sergileniyor.

2009 yılında Hadassah Dergisi’ne konuşan Glaser, sanatçı olmaya karar vermesine ailesinin verdiği tepkileri, "Annem her zaman destekçimdi. Küçük bir dükkâna sahip, yerel bir terzi olan babamsa çok direndi. Bu işten geçimimi sağlayabileceğime inanmıyordu. Babam, bir doktor veya bir avukat olmamı istiyordu,” diye anlatmıştı. Ebeveynleri ile birlikte hayatı boyunca New York’un Bronx semtinde, ‘Doğu Avrupalı, son derece solcu, Marksist ve Troçkist Yahudiler’ arasında büyüyen Glaser, “Fikirlerimin büyük kısmı Amerikalı tarafımdan değil, Yahudi tarafımdan kaynaklanıyor. Tamamen bir kültüre ait hissetmemek estetiğime şekil veriyor,” diye ifade etmişti.

Bunun sanatına olumlu yöndeki etkisini yaşayan tasarımcı, modern tasarımlardaki tutucu her öğeye meydan okuyan ve New York Times’da ölümünden sonra verilen ilanda belirtildiği gibi, ‘Amerikan görsel kültürünün sözlüğünü değiştiren’ bir sanatçı olarak hayatını sürdürdü. Tasarımlarında klasiğe meydan okumayı öne çıkaran Glaser, ilk çalışmaya başladığı dönemde büyük firmalarla yaptığı işbirlikleri konusunda, 1989 yılında, “Bir noktada artık kabul görmeye başladık. Bu olduğunda, aslında her şey ilginçliğini kaybediyor,” demişti. 

Eşi Shirley Glaser, New York Times’a 91 yaşındaki Yahudi tasarımcı Glaser’ın ölüm sebebinin felç ve böbrek yetmezliği olduğunu belirtti.

Glaser’ın efsanevi kariyerine damga vuran Yahudi kaynaklı eserleri

Bob Dylan’ın En İyi Şarkıları

1967 yılında Glaser, yirminci yüzyılın en etkili Yahudi sanatçılarından Bob Dylan’ın en iyi şarkılarını topladığı albümün kapağında kullanılacak posteri tasarladı. Altmışlı yılların tarz ve görüntüleri arasında bir ikon haline gelen tasarımda Glaser, Dylan’ın siyah gölgesinin saçlarında rengarenk dalgalar kullanmış, bu tasarımında İslami sanattan ilham aldığını açıklamıştır. 

‘Amerika’ya Tuzak / The Plot Against America’ ve diğer Philip Roth Kitaplarının Kapakları

Glaser’ın yıllar içinde tasarladığı pek çok kitap kapağı arasında dördü Yahudi yazar Philip Roth’a aittir. Bunlar, 2007 yılında basılan ‘Ve Hayalet Sahneden Çekilir / Exit Ghost’, 2010 yılında basılan ‘Nemesis’, 2009’da basılan ‘Dönüm Noktası/ The Humbling’ ile bu kitapların en meşhuru ve Charles Lindbergh’in ABD’de başkanlık seçimlerini kazandığı, Nazilerle dostluk kurduğu ve antisemitizmin tüm ülkede yayılmasına izin verdiği alternatif bir tarih hikayesi anlatan, 2004 yılı basımlı ‘The Plot Against America’ (Amerika’ya Tuzak) kitaplarıdır. 

Yahudi Olmayanlar İçin Yahudi Mutfağı

1968 yılında, Glaser ve Clay Felker bugün halen basılan ve popülerliğini koruyan New York Magazine’i kurdular. Bu dergide Glaser yedi yıl boyunca ‘Yeraltı Gurmesi’ adlı bir köşede yazarak, şehirde uygun bütçeli fakat yemekleri lezzetli restoranlardan bahsetti. Yukarıda gördüğünüz tasarım, Glaser’ın bu köşesi için tasarladığı en meşhur ve muhtemelen Yahudi kültürünü en çok yansıtan kapak tasarımıdır. 

İsrail’i Kutlama Yürüyüşü

1965 yılından beri her yaz New York’taki Beşinci Cadde’de gerçekleşen yürüyüş, dünyadaki en büyük Yahudi onuru gösterilerinden biridir. Yürüyüşün başlangıcı, 1965 yılında New York’u ziyaret etmekte olan zamanın İsrail Başbakanı David Ben-Gurion’u görebilmek için toplanmış binlerce kişi ile olmuştur. 2011 yılında yürüyüşü düzenleyen grup, bu olayı yeniden ve farklı bir şekilde tanıtmak isteyince Glaser’a başvurdular, Glaser da hem İsrail hem de Amerikan bayraklarının renklerini kullandığı kırmızı, mavi ve beyaz yeni bir logo tasarladı.

Yaşlı Yahudilerden Şakalar

Adı üzerinde, yaşlı Yahudilerin çeşitli şakalar anlattıkları ve bu videoların arşivlendiği bu internet sitesi, logo tasarımı için Glaser’a başvurmuştu. Sitenin kurucusu Sam Hoffman’ın, “Şakayı her anlatan kişinin en az altmış yaşında ve Yahudi olması gerekiyor. Yaş konusunda katıyız ama Yahudiliği ruhen taşıyan kişiler konusunda daha esneğiz. Zaten altı adet on yılı devirmiş kişilerin sadece profillerini sergilesek, o bile görmeye değer bir şey olurdu,” şeklinde açıkladığı internet sitesi için tasarladığı logo da, Glaser’ın en tanınan işleri arasında bulunuyor. 

I ♥ NY (New York’u Seviyorum)

Glaser’ın belki de en tanınmış tasarımı, dünyanın belki de ikinci Yahudi başkenti sayılabilecek New York şehri için yarattığı logodur. Glaser’ın 1977 yılında şehrin turizm kampanyası için tasarladığı logo, o zamandan beri uluslararası arenada tişörtlerden kahve bardaklarına ve araba etiketlerine kadar kullanılıyor. Glaser 2011 yılında verdiği bir röportajda, “Basit bir fikrimin bu hale gelmiş olmasında şaşkına döndüm,” demişti.

“Melekler Amerika’da (Angels in America)”

Yahudi tiyatro yazarı Tony Kushner’ın AIDS krizi ile ilgili ve Pulitzer Ödülü kazanan, karmaşık, meşhur tiyatro oyunu için tasarladığı yere çömelmiş ve renkli kanatları olan bir adam eseri uzun yıllar afişleri süslemişti. 

Fairway Market

Kaşerut kurallarına uygun ürünleri ile yerel Yahudilerin en sık kullandıkları ünlü Fairway Market, Glaser’a yiyecek kapları tasarlaması için başvurmuştu. Firma bu şekilde Glaser’ın Grand Union adlı süpermarket zinciri için tasarladığı ve konusundaki tüm tasarımlara ilham kaynağı olmuş logo ile yakaladığı başarıyı tekrarlamayı hedeflemişti. 

İsrail Müzesindeki Eserleri

İsrail Müzesi’nin daimi koleksiyonunda bulunan en az üç Glaser eserinden en tanınanı, Olivetti daktiloları için tasarladığı ve bir daktiloyu Piero di Cosimo’ya ait 15. yüzyıldan kalma bir tabloya yerleştirdiği reklamıdır.