Elul: İlahi rahmet ve affetme ayı

Takvimdeki son ay olan Elul'un özel bir ilahi lütuf ve merhamet ayı olmasının tarihçesi Yahudilerin Mısır'dan çıktıkları 2448 yılına ve Moşe Rabenu’ya kadar uzanır.

Mısır’dan çıktıktan yedi hafta sonra, İsrailoğulları Sina Dağında Tora’yı alır ve mitsvalarını yerine getirmek, uluslara ışık olma sorumluluğunu üstlenmek üzere seçilmiş halkı olarak Tanrı ile ebedi bir antlaşmaya girerler. Ancak sadece 40 gün sonra Moşe Rabenu halen Sina Dağında halka aktarmak üzere Tora’nın ince detaylarını öğrenirken, Moşe Rabenu’nun dağdan ineceği tarihi yanlış hesaplayan İsrailoğulları altın bir buzağı yapıp tapmaya başlar ve bunun sonucunda Tanrı ile olan özel ilişkilerini zedelerler. Dağdan inip halkın bu ihanetine tanık olan Moşe Rabenu, Tanrı’nın Eliyle yazılan On Emir tabletlerini parçalar (17 Tamuz-Şiva Asar Betamuz’da). 

Hemen ertesinde ikinci kez Sina Dağına çıkarak 40 gün boyunca İsrailoğulları adına Tanrı’nın affını diler, onları yok etmemesi ve affetmesi, Kutsal Varlığı’nı tekrar İsrailoğulları’nın arasına döndürmesi için Tanrı’ya yakarır.

Elul ayının birinci gününün sabahı Moşe Rabenu yanına Tanrı'nın On Emir'i yeniden yazması için ilahi direktiflerle yontturduğu taş tabletleri de alarak bir kez daha Sina’ya çıkar. Dağda, Tanrı Moşe Rabenu’nun herhangi bir insan için mümkün olabilecek en yakın mesafeden Kendisine yaklaşmasına ve Tanrı’nın ‘Yüzünü görmemesine ama Arkasını görmesine’ izin verir. Ve Tanrı Moşe Rabenu’ya Selihot dualarının temelini oluşturan ‘On Üç Merhamet Özelliği’nin sırrını öğretir (Şemot 33: 18-23; 34: 6-7).

Bu şekilde üçüncü kez Sina Dağına çıkan Moşe Rabenu 1 Elul'den 10 Tişri’ye (Yom Kipur’a) kadar 40 gün boyunca dağda kalır ve bu süre zarfında Tanrı’nın İsrail halkını içten affetmesi ve İsrail halkıyla barışıp ilişkilerinin bıraktıkları yerden tekrar eski sıcaklığına dönmesi için Tanrı’ya yakarır. Moşe Rabenu onlar için Tanrı’ya yakarırken Midraş’a göre, ikinci kez yanlış bir sayım yapılmaması ve başka herhangi bir hataya mahal verilmemesi için İsrailoğulları’nın kampının içinde her gün şofar çalınır. Yahudiler ayrıca sürekli kalpten dua ederek, hatalarını idrak ederek, içlerine dönüp dürüstlükle kendileriyle hesaplaşarak, teşuva yapıp Tanrı’ya dönerek kendilerini manevi anlamda kuvvetlendirirler. 

Üçüncü kırk günün sonunda Moşe Rabenu, ikinci On Emir tabletleri ile Sina’dan indiğinde (Yom Kipur’da), İsrailoğulları, Tanrı’nın onları altın buzağı günahından dolayı affettiğini anlar ve Tanrı ile ilişkilerinin yeniden yapılanmasından dolayı büyük mutluluk duyarlar.

Bir Yahudi olarak biz de aynen atalarımızın yaptığı gibi, bu kırk gün boyunca kendimizle hesaplaşır, sene içindeki manevi gelişimimizi gözden geçirir, farkında olduğumuz hatalarımız üzerine düşünür, insanlara karşı yapmış olduğumuz hatalar için direkt o kişilerle irtibata geçerek samimiyetle onarmaya çalışır, bize bu şekilde yaklaşanları kalbimizde affetmeye çalışırız. Tanrı’ya karşı yaptığımız hatalar için de bizi affetmesi için Tanrı’ya yakarırız. Bu şekilde hem birbirimize hem de Tanrı’ya yakınlaşmanın, ilişkileri onarmanın yollarını ararız. İşte bu yüzden o zamanlardan beri, Elul ayı ‘ilahi rahmet ve affetme ayı’ olarak ilişkilerin düzeltildiği, birbirimizle, Tanrı’yla ve kendimizle daha yakınlaştığımız özel bir dönem olarak takvimde yerini alır.

Bu yıl Roş Hodeş Elul, 20 Ağustos Perşembe ve 21 Ağustos Cuma günleridir.

ELUL ayı deyince

Bu ayın harfi: 'Yud' (Alçakgönüllülüğün temel noktası)

Melinda M. Ribner, Elul ayı ile ilgili bilgi verirken Kabalistik olarak, her ayın kendi İbranice harfi olduğundan bahseder. Elul ayının İbranice harfi olan yud, alfabedeki en küçük harftir; sadece bir noktadan ibarettir. Yud, aslında en temel noktadır ve Tanrı’ya yakınlaşmak için gerekli olan kendini geriye çekmeyi temsil eder.

Tanrı’nın İsmi’nin ilk harfi de bir yud'dur. İsrailoğulları’nın ilk harfi, Yahudi kelimesinin ilk harfi gibi yine bir yud'dur.

Bu ay yud üzerine yoğunlaşarak onunla birleşmeye çalışalım, bize küçük ve alçakgönüllü olma gücünün sırlarını öğretmesine izin verelim, bu şekilde hayatımızdaki olayların ötesine geçip içimizdeki saf ve Tanrısal ruha yakınlaşalım. 

Bağışlama ayı

Tarihsel olarak Elul, Moşe Rabenu’nun altın buzağı günahını affettirmek için üçüncü kez Sina Dağına döndüğü dönemdir. Bu nedenle Elul kendimizi ve başkalarını affetme üzerine çalıştığımız bir aydır. Affettiğimizde, daha büyük ilahi bir aydınlanmaya açık hale gelebiliriz. Affetmenin yararları ve önemi hakkında çok şey yazıldı. Ne kadar zor olsa da affetmek, çoğunlukla kendimiz için yapabileceğimiz en iyi şeylerden biridir. Affetme tüm yıl boyunca geçerli spiritüel bir çalışma olmasına rağmen, Elul ayının ana temasını oluşturur.

İnsanlara ulaşmak:  Suçlamak yerine şefkat göstermek 

Bu ay boyunca, bir süredir görmediğimiz kişilerle karşılaştığımızı, beklenmedik telefon görüşmeleri yaptığımızı ve bunların ilişkimizi daha önce mümkün olmayan bir şekilde iyileştirme ve tamamlama fırsatı verdiğini görebiliriz. Bunlar olumsuzlukları serbest bırakma fırsatlarıdır, böylece bizi kısıtlayan ağırlıklardan kurtulup artık hayatımızda gerçekten ilerleyebiliriz. Bu ay genellikle insanlara ulaşmak ve onlara mutlu ve sağlıklı bir yeni yıl dilemek için de uygun bir zamandır.

Affetme, olumsuz davranışlara göz yumduğumuz anlamına gelmez, aynı zamanda hissettiğimiz yaralanmayı da unutturmayabilir veya görmezden geldirmeyebilir, ancak öfkeyi bırakmayı başarabiliriz ve içimizin buna ihtiyacı vardır. Affetme, olayları bizim kişiliğimizin veya bizi yaralayan kişinin sınırlarının ötesinde görmemizi gerektirir. Affetme eyleminde suçlamanın yerine merhameti yerleştirmeye çalışırız, kendimize ve Tanrı’ya güvenir, ilerlediğimize ve yaşadığımız acı ve zorlukların üstüne çıkarak büyümeye devam edeceğimize inanırız.

Ancak bundan sonra, geçen yıl karşılaştığımız sorunların ve zorlukların büyümemizi nasıl desteklediklerini takdir edebiliriz. Başkalarını affetmek ne kadar özgürleştiriciyse, kendimizi sevmek ve affetmek de bir o kadar önemlidir.

Kırık olanı tutmak

Tanrı’nın Eliyle yazılı olan ve İsrailoğulları’nın altın buzağıya taptığını gören Moşe Rabenu’nun kırdığı ilk On Emir tabletleri kırık olarak kaldı. Geleneksel öğretiler bize hem kırık ilk tabletlerin parçalarının hem de yeni yazılan ikinci tabletlerin Antlaşma Sandığına yerleştirildiğini söyler. Hayatlarımızda da kırıkların olmadığını iddia edemeyiz. Ama bu kırıklara cevabımız, yepyeni ve tam olan bir şey yaratmak olmalıdır. Hem kırık olan, hem de yeni yaratmış olduğumuz tam olan, bize ait parçalarımız olmaya devam edeceklerdir.

Teşuva - Tefila - Tsedaka

Elul ayı, gelecek sene için yazgıların kararlaştırıldığı Roş Aşana ve Yom Kipur gibi mübarek günlere bir hazırlık dönemi olarak kabul edilir. Elul ayı boyunca, sürekli içe dönüş ve Tanrı ile bağlantıyı güçlendirme üzerine yoğunlaşırız. 

Teşuva (Tanrı’ya, kendi içimize, özümüze dönüş), Tefila (Tanrı’ya bağlanmak) ve Tsedaka (Tanrı’nın bize bağışladıklarını adaletli bir şekilde dağıtmak) bu hazırlık döneminin temelini oluşturur.

Yamim Noraim - Ulu Günler

Roş Aşana ve Yom Kipur’a hazırlık yolunda özellikle Elul ayında teşuva yapmak konusuna daha da öncelikli olarak yaklaşırız.  Aslında teşuva, yıl boyunca üzerinde çalışmamız gereken ve ilişkilerdeki dengeleri önemli ölçüde geliştiren, yeni bir çığır açan benzersiz bir deneyimdir. Aslında kendi iç hesaplaşmamızı yapmak için ağustos ayına kadar beklememize gerek yok. Eğer etrafımdakilerle ilişkilerimi daha iyi hale getirmek, kırıklıkları onarmak için atılması gereken adımlar olduğunu düşünüyorsam bunları ertelemeden hayata geçirmem hem daha etkili olabilir hem de herkes için çok daha başarılı sonuçlar verebilir. Teşuva, kendi içimize dönüş, farkındalık ve yaptıklarımızın sorumluluğunu alma deneyimini her akşam yatmadan önce kendimizle biraz zaman geçirip günümüzü, Şabat günü, haftamızı, her ay başı Roş Hodeş’te de geçtiğimiz ayı gözden geçirerek sıcağı sıcağına gerçekleştirebilir, birikmeleri en aza indirgeyerek tıkanıklıklara izin vermeyerek daha hafif, rahat ve huzurlu bir şekilde hayatın güzelliklerinin tadına varabiliriz.

Selihot

Kişinin iç hesaplaşması yapıp pişmanlığını dile getirmesine yardımcı olan Selihot duaları, Elul ayında başlar. Sabaha karşı yapılan Selihot duaları,  Kipur sonuna kadar devam eder.

Selihot, Mişna’da (Sözlü Tora) da sözü geçen, pişmanlık belirten af dileme dualarıdır. 

Selihot dualarının ana hattını, Tanrı’nın On Üç Merhamet Özelliği’nin defalarca tekrar edilmesi oluşturur: “Ad.Ad. El rahum Vehanun Ereh Apayim Verav Hesed Veemet Notse Hesed Laalafim Nose Avon Vafeşa Vehataa Venake / Aşem, Aşem, Tanrı, Merhametli, Lütufkâr, Öfkesini Geciktiren, İyilikte Cömert, Gerçek, İyilikleri bin nesil için hatırda tutar, bile bile, kasıtlı işlenen günahları ve dikkatsizlikle işlenen günahları affeder, temizler.” (Şemot 34:6)

Tanrı’nın On Üç Merhamet Özelliği’ni tekrar etmek, bu özellikleri anlamaya, içselleştirmeye, hayatımıza geçirmeye çalışmak anlamına gelir. Kişi, Tanrı’nın On Üç Merhamet Özelliği’ni kendi hayatında uygulamaya, O’na benzemeye gayret ettiği zaman, Tanrı’nın da ona aynı şekilde davranacağını umut edebilir. Kişi, etrafındakilere nasıl davranıyorsa, Tanrı da ona aynı şekilde davranır. “Tanrı senin Gölgendir.”(Teillim 121:5).

Kısa Kısa Elul Ayı

Elul ismi: Elul’un İbranice yazılışındaki Alef, Lamed, Vav, Lamed harfleri,  Kral Şlomo’nun yazmış olduğu derin anlamlı Şir Aşirim-Ezgiler Ezgisi’ndeki bir bölümün kısaltması olarak yorumlanır. ‘Ani LeDodi, VeDodi Li / Ben Sevgilime aitim, Sevgilim de bana’(Şir Aşirim:6:3). Dua da bir ezgi olduğu için bu şekilde içten yapılan ‘dua’nın Tanrı’ya bağlanabilmek için en etkili yollardan biri olduğu vurgulanır.

Elul ayının önemi: Elul ayının ilk günü; Roş Hodeş Elul’de Moşe Rabenu İsrailoğulları’nı affetmesi için Tanrı’ya yakarmak üzere üçüncü kez Sina Dağına çıkar. Bu arada İsrailoğulları da kendilerini manevi açıdan geliştirmeye çalışarak, kalplerinin derinliklerinden gelerek dua ederek, şofar çalarak teşuva yapar ve Tanrı’ya dönerler. Roş Hodeş Elul’den 40 gün sonra Yom Kipur’da Moşe Rabenu elinde ikinci On Emir levhalarıyla Sina Dağından indiğinde İsrailoğulları altın buzağı günahından dolayı affedildiklerini anlar. Elul ayından - bu yıl 20 Ağustos’tan başlayan ve Yom Kipur’a, bu yıl 28 Eylül’e kadar süren 40 gün - tüm zamanlar için ilahi rahmet ve affetme ayı olarak kabul edilir.

Elul Ayı ne yapılır: Elul ayının ana temaları arasında, Kralımız Tanrı’nın bu ayda halkının içinde, halkının arasında olması, Teşuva-Tefila-Tsedaka, özür dilemek ve affetmek, mezuza ve tefilinlerin kontrol edilmesi, Teillim okunması, dualara 27. mezmurun eklenmesi, sabaha karşı yapılan Selihot duaları ve bu duaların temelini oluşturan Tanrı’nın On Üç Merhamet Özelliği’ni sayabiliriz.

Elul Ayı ve Önemi, Felsefesi, Elul Ayında Kişisel Gelişim Egzersizleri, Kaderimizi Belirleyen Ay: http://www.sevivon.com/index.php?option=com_content&task=blogcategory&id=63&Itemid=57

Önemli Not: Yazıda kısa bir özet olarak verilmiş olan bilgiler, okuyucuya bu konular hakkında fikir vermek amacıyla Bereşit, 60 Days-A Spiritual Guide to High Holidays, This Is Real And You Are Completely Unprepared kitaplarından ve www.ohabei.org, chabad.org, chabadofcary.org, jewishphilantrophy.com, tjpnews.com sitelerinden derlenerek hazırlanmıştır. Cemaatlerin farklı gelenekleri ve uygulamaları olabildiği için bayramlar ve özel günler hakkında en doğru ve detaylı bilgiler için, cemaatin kendi Rabi’lerine başvurması gerekir.

*Katkıları için Rav İzak Peres’e teşekkür ederiz.