Tıp Ödülü Hepatit C virüsü gizemini çözen üç viroloğun oldu.
5 Ekim’de verilen Nobel Tıp Ödülü karaciğer kanserine ve siroza neden olan kandan geçen hepatit hastalığı ile mücadelede önemli bir katkı sunan ABD’li Harvey Alter ve Charles M. Rice ile İngiliz Michael Houghton’a verildi.
Alter, kan nakilleri ile bağlantılı hepatit araştırmalarında ilk kez kronik hepatite, Hepatit A ve B cinsi virüslerinden farklı, bilinmeyen bir virüsün neden olduğunu ortaya çıkardı. Michael Houghton yepyeni bir strateji ile yeni virüsü izole ederek genomunu dizdi ve adını Hepatit C koydu. Charles Rice ise Hepatit C’nin tek başına hepatit hastalığı yaratmaya yeterli olduğunu ispat etti. 1960’larda Baruh Blumberg, Hepatit B virüsünü tespit etmiş, bu buluş Hepatit B testlerinin ve aşısının geliştirilmesinde rol oynamıştı. Blumberg 1976 Nobel Tıp Ödülünü kazanmıştı. Tam bu zamanlarda New Yorklu Yahudi bir ailenin tek çocuğu olan Harvey Alter, ABD Ulusal Sağlık Enstitüsünde kan nakli yapılmış hastalarda beklenmedik ve aniden ortaya çıkan hepatit ile ilgili çalışmalar yapıyordu. 85 yaşındaki Alter halen aynı enstitüde aktif olarak çalışıyor. 1935 doğumlu Alter yaşadığı evin ve yetiştiriliş şeklinin doktorluk kariyerini seçmesinde önemli rol oynadığını belirtiyor.
Alter, Nobel Komitesi Genel Sekreteri Thomas Perlman tarafından ödülü aldığına dair telefonla arandığında saat sabah 4.45’ti. Alter uykuda olduğu için ilk iki aramayı görmezden geldiğini, daha sonra telefonu açtığında habere inanamadığını ve bunun bugüne kadar onu uyandıran en iyi alarm olduğunu söylüyor.
Üçlünün buluşu sayesinde kan nakli yapılmadan önce Hepatit C saptanabiliyor veya kan nakli yapılmış bir kişide oluşan hepatit anti-virallerle sekiz haftada tedavi edilebiliyor. Tüm dünyada yılda 1 milyon ölüme sebep olan hepatit, bu buluş sayesinde dünya nüfusundan tamamen yok edilebilir hale geldi.
Fizik Nobel Ödülü kara delik araştırmalarıyla üç gök bilimcinin oldu
2020 Nobel Fizik Ödülünün yarısı Roger Penrose’a diğer yarısı ise paylaşılmak üzere Reinhard Genzel ve Andrea Ghez’e verildi. 89 yaşındaki Penrose, Einstein’ın Genel Görelilik Teorisinin kara delik oluşumunu otomatik olarak öngördüğünü ispat etmesiyle, Genzel ve Ghez ise Samanyolu Galaksisinin merkezinde süper kütleli bir kara delik bulmalarıyla bu ödüle layık görüldüler.
Kozmoloji, fizik ve matematikle uğraşan Oxford Üniversitesi profesörü Penrose, Stephen Hawking ile birlikte çalışmış ve uzayın ve zamanın Büyük Patlama ile başladığını ve kara deliklerle son bulacağını öngörmüştü. Einstein kara deliklerin var olabileceğine hiç inanmamıştı. Penrose’un Einstein öldükten on yıl sonra yazdığı 1965 tarihli makalesi Genel Görelilik Teorisinin devamı niteliğinde olmuştu.
Max Planck Enstitüsünde direktör ve aynı zamanda Berkeley Üniversitesinde profesör olan Genzel, Ghez ile birlikte ayrı ayrı ekiplerle yürüttükleri gözlemlerde, Samanyolu Galaksisinin merkezinde 4 milyon Güneş kütleli görünmeyen bir nesnenin varlığını ispat ettiler. Bunun için teknolojinin sınırlarını zorlayarak eşsiz teleskoplar geliştirilmesinde katkı sağladılar.
Ghez Nobel ödüllerinin 119 yıllık tarihinde Fizik Ödülüne layık görülen dördüncü kadın olma şerefine ulaştı. Ghez ödülü alırken genç kadınlara bilim alanında ilham olmak istediğini belirtti.
Kanser araştırmacısı ve yapay zekâcı İsrailli profesöre 1 milyon dolarlık ödül
100 yılı aşkın bir süredir Nobel Ödüllerinin verildiği tıp, fizik, kimya, edebiyat ve barış alanları toplumları derinden etkilemeye devam ederken yeni bir disipline bu ayarda ilk kez bir ödül veriliyor.
Dünyanın en büyük yapay zeka topluluğu olan ‘Yapay Zekanın Gelişimi Birliği-Association for the Advancement of Artificial Intelligence (AAAI) ilk kez bu sene açıkladığı bir milyon dolarlık ‘İnsanlık Yararına Squirrel Yapay Zeka Ödülü’nü MIT Üniversitesinde çalışmakta olan bilgisayar bilimci ve elektronik mühendisi İsrailli profesör Regina Barzilay’a layık gördü. Barzilay, göğüs kanserini erken etaplarında saptayarak teşhis etmek için ve buna ek olarak antibiyotik ve diğer ilaçların geliştirilmesi için makine öğrenme modelleri çalışmalarıyla biliniyor.
Şubat ayında AAAI Barzilay’a, Squirrel Yapay Zeka şirketinin sponsor olduğu bir milyon dolarlık ödülü bir törenle sunacak. AAAI komite başkanı Yolanda Gil bu meblağda ödülün yalnızca Nobel Ödülü ve Turing Ödülü gibi dünyaca bilinen ödüllerde verildiğini söyledi. Söz konusu ödül yapay zekânın insanlık için sağlayacağı olumlu etki için verilen tek ödül.
Barzilay makine öğrenme ve ölü dillerin deşifre edilmesi gibi bilgisayar bilimi konusunda birçok başlık altında çalışmalar yaptı. 2014’te kendisi göğüs kanserini yendikten sonra ilgisini sağlık hizmetlerine yöneltti. Oluşturduğu algoritmalar İsveç, Tayvan ve ABD’de çeşitli hastanelerde denendi. Şu sıralarda Barzilay, Brezilya’da bulunan göğüs kanseri kurumu Protea Enstitüsü ile kendisine ait bu teşhis sisteminin imkânları az olan kesime ulaşımı için işbirliği yapıyor. Barzilay’ın açıklamasına göre algoritma zamanında elinde olsaydı, doktorlar kendi kanserini iki ya da üç yıl önce teşhis edebilirlerdi.
Barzilay başında olduğu MIT Üniversitesinin Abdül Latif Jameel Kliniğinde COVID-19 için makul fiyatlı anti-viral geliştirilmesi çalışmaları yürütüyor.
Barzilay MIT’ye 2003’te Ben-Gurion Üniversitesinden mezun olduktan ve Columbia Üniversitesinde doktora yaptıktan sonra katıldı.
