Tarih öncesi çağlarda Çin’de ayakları ile jonglörlük yapan sanatçı-sporcular olduğu fark ediliyor. Bu spordan MÖ 2. yüzyılda ‘Cuju’ adıyla bahsediliyordu. Kelime olarak “top tekmelemek” anlamına gelen Cuju, FIFA tarafından günümüz futbolunun ilk atası olarak kabul edilmiştir.
Futbol takımlarına bakıldığı zaman çok farklı tip oyuncular görülüyor. Günümüz futboluna bakıldığı zaman oyuncuların hem teknik, hem fiziksel, hem de atletizm açısından üstün düzeyde olmaları bekleniyor. Ama bu durum tarih boyunca çok fazla değişime uğradı. Hem taktiksel değişimlerden hem de yıllar içinde futbol kurallarındaki değişikliklerden dolayı oyuncu beklentileri de farklılaşmaya başladı. Futbolun ilk ve en ham haline bakıldığı zaman da bu değişim kolayca fark edilebiliyor. Futbolun özü olduğu söylenen oyun, sadece teknik beceri ve bilek kontrolü gerektiriyordu. Bu oyun MÖ 3. yüzyıla dayanan spor Cuju’dur.
Çin’de en az 2 bin yıl öncesine kadar dayanan jonglörler vardı. Günümüzdekiler gibi tarihin jonglörleri de objeleri (genelde topları) aynanda, biri havada hareket eden şekilde, kontrol ediyorlardı. Han İmparatorluğunun kuruluş dönemine bakıldığı zaman, MÖ 3. yüzyılda Çin’de ayakları ile jonglörlük yapan sanatçı-sporcular olduğu fark ediliyor. Bu yapılan spordan MÖ 2. yüzyılda ‘Cuju’ adıyla bahsediliyordu. Kelime olarak “top tekmelemek” anlamına gelen Cuju, FIFA tarafından günümüz futbolunun ilk atası olarak kabul edilmiştir. Kore, Japonya ve Vietnam’da da oynanan bu spor, modern futbol gibi sadece ayakla oynanmasına rağmen, kuralları bakımından neredeyse apayrı bir spordur.
NASIL OYNANIR?
Cuju, büyük bir alanın ortasında bulunan bir kalenin etrafında toplanan iki takım tarafından oynanır. İki takımda da 12-16 oyuncu olduğu için toplamda 24 ile 32 arası oyuncu aynı anda Cuju oynayabilir. Kale, iki direk üzerinde duran, içi açık bir çember ve iki tarafından da içine top atılıp sayı kazanılabiliyor. Top ayakla ilerletilerek, özellikle de takım arkadaşları arasında sektirilerek sahada hareket ediyor. Oyuncular çoğunlukla teknik becerileri ile topu sektirerek veya boyunlarının arkasında tutarak koruyorlar. Fiziksel gereksinimlerinin az olmasından dolayı Cuju oynamak için gereken tek şey teknik beceri. Bu sebepten ötürü Çin tarihinde çok ilginç kapışmalar yaşanmış. En meşhuru da 17 yaşında kızlardan oluşan bir takımın, bir ordu ile yaptığı maçı kazandığı bir maç olarak kaydedilmiştir.
Cuju’na karşı artan ilgi sayesinde spor iki farklı amaç için kullanılmaya başlanmış. ‘Zhiqui’ tarzı ile oynanan oyunlar çok fazla oyuncu ile oynanarak imparatoru eğlendirmeyi hedefliyordu. Daha az kurallara sahip olan Zhiqui oyun tarzı özellikle imparatorun doğum günlerinde düzenlenen şenliklerde oynanıyordu. İkinci oyun tarzı ‘Baida’ ise çok daha spesifik ve detaylı kurallara sahip olması ile kişisel gelişim odaklı oynanıyordu. Orduda bu oyun tarzı askerler tarafından oynanıyordu. Askerlerin kondisyon kazanmak için Cuju oynandığı söyleniyor. İmparatoru eğlendiren sporcular ve kondisyon kazanan askerden dışında Cuju günümüz futbolu gibi halk tarafından çok sık oynanmıyordu.
TARİHTEKİ GELİŞİMİ
MS 7. yüzyıla doğru Cuju gelişmeye başladı. Hem bazı kuralların netleşmesi hem de takımların oluşması ile oyun daha sık oynanmaya başladı. Sporcu kadınlar ve sporcu olmayan erkekler de Cuju oynamaya başladı. 960’lı yıllarda başlayan Song hanedanlığı ile Cuju’nun popülaritesi artış gösterdi. Ekonomik durumu gelişen halk vaktini ve parasını spora ayırabilmeye başladı ve Cuju, Çin’in farklı sınıfları tarafından oynanmaya başladı. 1400’lü yıllara kadar çok oynanan spor, yavaşça daha az oynanmaya başladı.
Günümüzde Cuju neredeyse hiç oynanmıyor ama her geçen gün artan bir izleyici kitlesiyle, futbol büyüyor. Cuju, modern futbolun belki de en em hali olmasına rağmen, futbolun direkt olarak Cuju’dan geldiği söylenemez. Tarih boyunca Amerika kıtasında da, Avustralya’da da yaşayan uygarlıkların futbol benzeri oyunlar oynadığı görüldü. Konu hakkında yapılan araştırmalar da modern futbolun tam kökenini çözememiş olsa da bir konuda anlaşabiliyor. İnsanlar, zaman ve yer gözetilmeksizin, futbol oynamayı seviyorlar. Takımlar halinde toplanıp, bazen eğlenmek için, bazen de kendilerini geliştirmek için top oynamayı seviyorlar.
Dünyada var olan bütün politik ve askeri sorunlar ve ülkeler arası çizilmiş olan sınırlardan dolayı bazen insanlar olarak ne kadar benzer olduğumuzu unutuyoruz. Ama unutmamak lazım ki 2300 yıl önce Çin’de oynanan Cuju türevleri şuan dünyanın her tarafında oynanıyor ve severek izleniyor. Aslında çok da farklı değiliz birbirimizden.
