COVID-19 yüzünden bütün dünya yaşanmamışların yaşanmak zorunda kaldığı zor ötesi bir döneme girdi. Yakınlarımız, arkadaşlarımız ya da tanıdığımız insanların hastalık ya da ölüm haberlerini aldıkça ´pandemi sadece bir sözcük olarak değil, ölümcül bir felaketin simgesi olarak da hayatımıza girdi. Bu dönemde sağ kalıp hastalanmayanların büyük bölümü, ekonomik darboğazda bir başka yaşam çabası vermek zorunda kaldı. Herkes zorda kaldı ama, ülkemizde tiyatronun hasını yapan, sadece gişe geliriyle ayakta durmaya çalışan özel tiyatroların ve o tiyatrolarda çalışanların durumu daha da beterdi.
Bağımsız tiyatrolar her türlü maddi imkânsızlığa rağmen toplum sağlığını gözeterek kendi istekleriyle gösterimlerini birer birer durdurmaya başlamışken topyekûn yasak geldi. Sanatsevmez yönetimler, üstüne üstlük popüler siyaseti eleştiren tiyatroculara tabii ki arka çıkmadılar. 26 Haziran 2019'da kurulan Tiyatro Kooperatifinin salgın süresinde ve sonrasında tiyatroların en az hasar görmesi için taleplerini bakanlık tabii ki dinledi. Dinledi de hiçbir şey yapılmadı. Pardon, akşam saatleri ve hafta sonu yasakları yüzünden zaten kapılarını açamayan tiyatrolara önemli bir KDV indirimi yapıldı.
Bağımsız tiyatro çalışanlarının durumu, zaten kendi istekleriyle kapanmayı yeğleyen sinemacılar gibi değildir. Sinema adı üzerinde bir sektör, bir kurumdur. Tabii ki bu sektör de her kesim gibi zorlanmakta ama tek gelirleri tiyatro biletin olan tiyatrocular, işsiz ve parasız kaldı. Şansları yaver gidip, bu karantina döneminde bir diziye ya da bir filme kapak atanlar bile, oradaki setlerde bulaş, hastalık ve hatta ölüm tehlikesiyle karşı karşıyadır.
Bu ürkünç günler henüz sona ermiş değil ama 2020’nin son günlerinde büyük olasılıkla koruyucu etkileri olan aşıların imalat safhasında oldukları ve 2021’in başlarından itibaren toplu bir aşılamanın başlayacağı haberiyle, tabii ki tüm tedbirleri sürdürerek, yeni yıla umutla giriyoruz. Bağımsız tiyatrocular da geleceğe umutla bakmak istiyor.
Halen tüm tiyatrolar kapalı ama, hepsi de 2021’de “perde” demek ümidini sürdürüyorlar.
***
Moda Sahnesi, sahnedeki seyircisiz canlı performansı naklen çevrimiçi yayınlayarak bir destek kampanyası başlatmış durumda. En yakın gösterimler, 30 Aralık ‘Dengin Ceyhan Yılbaşı Konseri’, 2 Ocak BGŞT Tiyatro ‘Kim Var Orada’. Kendi yapımları olan ‘Bütün Çılgınlar Sever Beni’, ‘Yeni Bir Şarkı’ ve ‘Babamı Kim Öldürdü’ ocak ayında devam edecek. Kampanyada oyun izleme ücreti 25 TL’den başlıyor, 250 TL’ye kadar destek bileti alınabiliyor.
Craft Kadıköy, yeni yılda canlı performans umudunu sürdürüyor. ‘Kızlar ve Oğlanlar’ 14 Ocak’ta DasDas Tiyatro’da, ‘Waterproof’ 16 ve 17 Ocak 16.00’da BomontiAda’da canlı olarak sahnelenecek. Geçen sezon prömiyer yapması beklenen, ancak pandemi sebebiyle sahnelenemeyen yeni oyunları ‘Yeşil Arabalar Günü’nün başlama tarihi belli değil.
DasDas Sahne, kısıtlamaların yumuşatılacağı umuduyla, 7 Ocak’ta Hemhal’in konuk oyunu ‘Sevgili Arsız Ölüm-Dirmit’ ile fiziksel olarak tiyatro sahnesini açıyor. 8 Ocak’ta ‘Joseph K.’, 9 Ocak’ta Semaver Kumpanya ‘Cimri’, 13 ve 21 Ocak’ta ‘Vahşet Tanrısı’,
15 Ocak’ta ‘Yalnızlar İçin Çok Özel Bir Hizmet’, 20 Ocak’ta ‘Ben Anadolu’, 22 Ocak’ta ‘Westend’ ve 27, 28, 29 Ocak tarihlerinde ‘Zengin Mutfağı’ izlenebilecek.
Bugüne dek hiçbir kuruluş ve şahıstan maddi destek almayan, kurulduğundan bu yana geçen sekiz yıllık süreçte altı farklı prodüksiyonu yüzlerce kez seyirciyle buluşturan Yolcu Tiyatro, dünya prömiyerini İKSV 24. İstanbul Tiyatro Festivali’nde yapmış olan ‘Gomidas’ adlı oyununu sosyal mesafe gereksinimlerine uygun sınırlı sayıda seyirci kapasitesiyle, Kumkapı’daki Surp Vortvots Vorodman Kilisesinde özel bir tasarımla sahneleyecek.
Osmanlı döneminde Kütahya’da dünyaya gelmiş, yolu Eçmiyadzin, İstanbul, Berlin ve Paris’e düşmüş; Ermeni, Anadolu ve dünya kültürüne derin izler bırakmış, müzikolog, besteci ve koro şefi rahip Gomidas Vartabed’in trajik yaşamından esinlenen Ahmet Sami Özbudak’ın yazıp yönettiği, süpervizörlüğünü ve yapımcılığını Ersin Umut Güler’in yaptığı oyun 29, 30, 31 Ocak tarihlerinde yeniden Surp Vortvots Vorodman Kilisesinde sahnelenecek.
Oyunun izleyici ile buluşması ve sahnede kalmaya devam etmesi için tüm tiyatro severlerin desteğinizi bekleyen Yolcu Tiyatro, özel bir kampanya başlatıyor. Mobilet.com üzerinden satışa sunulan az sayıda biletin yanında, kişiye özel tasarımlarla “Hatıra Biletli isme özel Gomidas Hatıra Setleri” de yine mobilet.com üzerinden seyircilere ve destekçilere satışa sunuluyor.
Yılbaşından sonra birçok tiyatro yeniden fiziksel olarak çalışmaya başlama umudunda. Bunların arasında en çok merak ve heyecanla beklediğim, tiyatro festivalinde prömiyer yaptığında müthiş beğeni toplamış olan K! Kültüral Performing Arts Kurucu Sanat Yönetmeni Yağmur Yağmur’un sahnelediği ‘Madam Giyotin’. Umarım tez elden izleme şansımız olur.
Unutmayalım ki bağımsız tiyatrolar ve tiyatrocular yaşamlarını sadece izleyici desteğiyle sürdürebilecekler. Lütfen bu desteği esirgemeyelim.
Yerliler hakkında söyleyebileceklerim şimdilik bu kadar ama, yurt dışından ücretsiz çevrimiçi gösterilere devam eden iki tiyatrodan da söz etmek isterim.
Fransa’da ‘La Comédie-Française’ repertuarındaki bazı klasik oyunlar, Fransızca alt yazı seçeneğiyle YouTube’da gösterimde. Bunlar süreli yayınlar, bir süre sonra kaldırılıp yerine başka seçenekler sunuluyor. Şu aralar izlenme olanağı ola oyunlar şunlar: ‘Bajazet’, de Jean Racine, ‘L’École des femmes’ et ‘Le Tartuffe ou l’Imposteur’ de Molière, ‘Les Fausses Confidences’ de Marivaux. Oyunlar eski diye burun kıvırmayın, çoğunlukla ilginç ve çağcıl yorumlarla sahneleniyor.
Neredeyse 70 yıldır Stratford, Ontario’da sürdürülen, Kanada’nın en eski ve en köklü tiyatro şenliklerinden Straftord Festival, çoğunlukla Shakespeare oyunlarına odaklanan ve son yıllarda bu oyunların çok ilginç çağcıl yorumlarına yer veren bir festival. Repertuarında güncel oyunlar ve müzikaller de bulunduran kuruluş karantina süresince arşivindeki birçok ilginç ve etkileyici güncel Shakespeare yorumunu çevrimiçi izlenime açmıştı. Festivalin Genel Sanat Yönetmeni Antoni Cimolino’nun inisiyatifiyle gerçekleştirilen ‘Stratford Festival On Film’ projesinin ürünleri olan bu filmler, müthiş etkileyici yorumları ve oyunculukları bir yana, sesleri, ışıklandırmaları ve çekimleriyle gerçekten sinema filmi düzeyinde başarılı çalışmalardı.
Önümüzdeki baharda Straftord Festival, Stratford Festival On Film seçkisinde yer alan 12 Shakespeare oyununu yeniden ücretsiz olarak çevrimiçi yayınlayacak. 23 Nisan 2021’de başlamak üzere, her hafta yeni bir film gösterime girecek ve her film üç hafta YouTube’da gösterimde kalacak. (Sekiz saatlik zaman dilim farkından dolayı Türkiye için başlangıç ve bitişlerin ertesi gün sabaha karşı 03.00 olduğunu da hatırlatayım.)
Sırasıyla gösterilecek oyun filmleri şunlar: King Lear, Coriolanus, Macbeth, The Tempest, Timon of Athens, Love’s Labour Lost, Hamlet, King John, Pericles, Anthony and Cleoptra, Romeo and Juliet, The Taming of the Shrew.
Özellikle, Haziran 2020’de sizlerle izlenimlerimi paylaşmış olduğum, Türk tiyatro izleyicisinin ‘Hamlet Collage’ sayesinde yaratıcı dehasına tanık olduğu ünlü Quebec’li yönetmen Robert Lepage’ın 2018’de yönettiği, Straftord Festival ile Lepage’ın kurucusu ve sanat yönetmeni olduğu Ex Machina ortak yapımı olağanüstü ‘Coriolanus’ oyununun bu seçkini içinde olduğunu ve Haziran 2021 başından itibaren üç hafta izlenebileceğini belirtmek isterim.
Tabii ki o sıralarda bütün oyunlarla ilgili izlenimlerimi sizlerle paylaşacağım.
Hepinize sağlıklı ve huzurlu bir yıl dilerim.
