Sovyetler Birliği`nin dağılmasıyla birlikte İsrail, Almanya ve Amerika`ya göç etmeye başlayan Rus Yahudilerinin ardından, 21. yüzyılda Yahudilik Rusya`da yeniden yükselişe geçti. Ülkede Yahudiler için yeni bir hayatın başlamasıyla Rusya`daki Yahudi nüfusun artacağı öngörülüyor
1991 yılında Sovyetler Birliği’nin dağılmasından önce Rusya; Amerika, İsrail ve Fransa’dan sonra dünyanın en fazla Yahudi nüfusuna sahip olan dördüncü ülkeydi.
Sovyetler Birliği’nin komünist yönetiminde Rusya’da antisemitizm artmaya başlamıştı. Dünyanın dört bir yanındaki Yahudiler Sovyetlerdeki Yahudi halkını destekliyordu. Bütün bunlar devam ederken, Gorbachev’in başa geçmesi ve Sovyetler Birliği’nin dağılma sürecine girmesiyle bölgede yaşayan Yahudiler göç etmeye başladılar.
Rusya’daki Yahudi nüfusu, İsrail, Almanya ve Amerika’ya başlayan göçlerle düşmeye başladı. O dönemlerde 540 bin nüfuslu Yahudi halkı 230 bine kadar düştü. Ülkelerinde korku, cinayet ve antisemitizmle savaşmak zorunda kalan Yahudi halkı, büyük umutlarla İsrail’e göç etti. Kendi dillerinin konuşulmadığı İsrail’de Yahudi’den çok Rus gibi hissetmeye başlayan halk zamanla ülkelerine geri dönme kararı aldı.
• Yahudilik Rusya’da
yeniden yükselişte
Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra Rusya Yahudiler açısından yenilenme sürecine girdi. Rusya’nın Hahambaşısı Berl Lazar ile Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin’in 2002’de gerçekleşen görüşmesinde, Lazar Putin’e şu sözleri söylemişti: "Yahudilik Rusya’da yeniden yükselişte… Yahudiler artık burada kalabileceklerini ve dünyadaki herhangi bir insanla aynı seviyede olacağının farkında."
Moskova’daki İsrail Elçiliği’nden açıklanan verilere göre, 90’larda Rusya’yı terk eden 100 bin göçmenin sayısı 21. yüzyılda 10 binlere düştü. İsrail’den Rusya’ya geri dönen halk kendi ülkelerinde refah içinde yaşadıklarını ve Rusya’daki yaşamın Yahudiler için çok daha kolaylaştığını ifade ediyorlar.
Tüm bu olumlu gelişmelere rağmen, bazı Rus yetkililer şimdilerde Rusya’da resmi bir antisemitizmin söz konusu olmadığını düşünse de, antisemitizmin halk arasında yükselişe geçmesiyle birlikte hükümetin ideolojisi haline gelmesinden korkuyor. Bu konuda iyimser görüşlere sahip olanlar da az değil. Rusya’nın artık Yahudiler için yaşanılabilir olduğunu düşünenlerden bazıları, halkın Yahudi firmalarında çalışmak istediklerini ve "yeni Rusya’da" antisemitizme yer olmadığını düşünüyor.
İsrail’in göçlerle ilgili olan "Geri Dönüş Yasası"na göre, Yahudi dinine mensup en az bir büyük ebeveyne sahip olan herkes İsrail vatandaşı olarak adlandırılabilir ve İsrail’de yaşayabilir. Bu kanuna göre eski Sovyet topraklarında yaşayan Yahudilerin İsrail’e göç etme potansiyeli yüksek.
• Rusya’daki Yahudi nüfusun
günümüzdeki durumu
Göçlerin ardından Rusya’daki halkın %0.27-%0.28’ni ortalama 400 bin ile 700 bin arasında değişen bir nüfusla Yahudiler oluşturuyor.
Yahudilerin en çok bulunduğu şehirlerden biri St. Petersburg olarak biliniyor. Şehirdeki Grand Choral Sinagogu bölgedeki Yahudi kültüründen sorumlu. St. Petersburg’da iki Yahudi okuluyla birlikte, kız ve erkekler için bir de Yeşiva bulunuyor.
Rusya’nın çoğu şehirlerinde Yahudiler kendi gazetelerini yayınlarken, kültürel, sosyal ve dini kuruluşlar günden güne genişliyor. Moskova’da beş sinagog ve altı okulun yanı sıra, yeşivalar ve kaşer lokantalar bulunuyor.
Bir diğer şehir Tula’daki 600 bin kişilik nüfusun 3 bini Yahudilerden oluşuyor. Çoğu Yahudi mühendis, doktor veya öğretmen olarak görev yapıyor. Tula’dan her sene 100? kişi Rusya’dan göç etse de, Yahudi liderler şehirdeki cemaatin azaldığını düşünmüyorlar. Aksine Yahudi yaşamının canlandığını ve bunun ülkelerinden ayrılan kişilere geri dönüş için bir bilet olduğunu savunuyorlar.
2003 yılından itibaren Rusya’da Yahudiliğe yönelik ciddi adımlar atılmaya başlandı. Şu an ülkede 17 okul, 11 anaokulu ve yedi bin öğrencisiyle birlikte 81 destekleyici okul bulunuyor. Rusya ayrıca 4 Yahudi üniversitesine de ev sahipliği yapıyor. Büyük şehirlerde sinagoglar ve hahamlar da bulunuyor.
Ayrıca Chabad-Lubavitch harekatı Rusya’da Yahudi hayatının yeniden yapılanmasında büyük rol oynadı. Moskova’da bulunan Chabad, dört okul açmakla beraber, şu anda çalışmasına devam edilen yedi Yahudi Cemaati Merkezi’nin inşasına öncülük ediyor. Bunların yanı sıra Yahudi ders programları üniversitelerin programlarına eklenmiş bulunuyor.
• İsrail-Rusya ilişkileri
Sovyetler Birliği’nin İsrail’i 1948’de tanımasından sonra, İsrail’in topraklarını batıyla birleştirmesi üzerine iki ulus arasındaki bağlar gittikçe yıpranmaya başlamıştı. 1967 yılında Sovyetler Birliği İsrail ile olan diplomatik ilişkilerini kesti. 1992’de ise ilişkileri yenileme kararı alındı. Altı Gün Savaşları’nın ardından Sovyetler Birliği İsrail’i Siyonizm ile bütünleştirerek, siyasi propaganda başlattı. 1967 Savaşı’ndan sonra İsrail’e yapılan göçlerde düşüş gözlendi. Bu sırada Sovyetler Birliği, Arap ülkelerinin büyük silah destekçilerinden biriydi.
1948 ile günümüze yaklaşık 600? bin Yahudi İsrail’e göç etti. Rus göçmenler İsrail halkının büyük bir çoğunluğunu oluşturuyor. Bunun yanı sıra İsrail’de bazı Rusça gazeteler, televizyon programları ve magazin dergileri bulunuyor.
Rusya ayrıca "Yol Haritası"nın destekçisi olan ve içinde Amerika, Avrupa Birliği ve Birleşmiş Milletler’i barından Dörtlü’nün üyesi.
Rusya’daki Yahudi yaşantısının canlanmasına yönelik en anlamlı sözleri ise Rusya’nın Yahudi Dini Kongre Başkanı Zinovy Kogan söylüyor: "Belki de Rusya’daki Yahudi nüfus 10 yıl içinde ikiye katlanacak. İki metro istasyonu arasındaki yolculuk gibi İsrail ve Rusya arasındaki yolculuk fikrine de alışmalıyız. Nerede yaşadığınız önemli değil. Nerede olursak olalım, Yahudi olmaya devam etmeliyiz."
Kaynak:
http://www.jewishvirtuallibrary.org
http://www.jewishsf.com
http://www.csmonitor.com
http://www.haruth.com
