PİRKE AVOT 2

Bu değişmeyen unsurlara karşı Tanrı değişmez gerçekleri, öğütleri ve kuralları insanlık adına vermiştir. Buna göre bu dünyanın temelininin Tora, dua ve iyilikseverlik üzerine inşa edildiği değişmez bir gerçektir. Bu fikirden yola çıkarak evrensel boyut taşıyan İlahi Ahlak öğretilerini okumak, öğrenmek ve bununla yaşamak, insana farklı bir ayrıcalık verir.
İlahi kuralları ve öğretiler ruhsal gelişimimiz için gerekli ilaçlardan bazılarıdır. Bu ilaçları kullanan kişi, yalnızca bu dünyada ruhsal yapısına şekil vermekle kalmayacak, aynı şekilde gelecek dünyayı da elde edecektir.

-  Mişna 1/6  -
Yeoşua ben Perahya ve Nitay Aarbeli Tora’yı Yose ben Yoezer ve Yose ben Yohanan’dan öğrendiler. Yeoşua ben Perahya şunları öğretir:
a) Kendine Tora öğretecek bir öğretmen tayin et.
b) Kendine iyi bir arkadaş edin.
c) İnsanları iyi bir şekilde yargıla.

c) İnsanları iyi bir şekilde yargıla
Kişinin dış görünüşüne bakarak hüküm vermek doğru değildir. Hüküm verebilmek için, o kişinin benliğini, ruhunu tanımak gerekir. Bir kişi hakkında hüküm verirken o kişinin iç görünüşünü dikkate almak gerekir.
Raşi’nin belirttiği gibi başkalarını iyi olarak yargılayan kişi, Tanrı tarafından da öyle yargılanır. Doğru yargı için kişinin o andaki durumunun, o duruma sevk eden her şeyin bilinmesi ve analize edilmesi gerekir. Özellikle dürüst bir insanın yapmış olduğu bir yanlış hareket karşısında, onu hemen yargılamak yerine, kendimizi onun yerine koyarak olayı yorumlamak gerekir.

Her Şeyi Bilemeyiz
Fakir birinin kızını evlendirmek için, komşuları ve arkadaşları bir araya gelirler. Düğün gecesi büyük bir salonda ve kalabalık bir atmosferde gerçekleşir. Bunu gören cemaat üyeleri kişiyi yargılamaya ve topladıkları paranın boşa harcandığı ile ilgili eleştiride bulunmaya başlarlar. Düğünden sonra düğün sahibi durumdan rahatsız olur ve Rabi’ye gider. Rabi’ye "kızım evlendirmek için tüm cemaatin gösterdiği manevi destekten dolayı teşekkür ederim. Yalnızca gizli olması gereken ve beni çok üzen her şeyi size açıklama gereği duydum" der. Rabi merakla adamın ne diyeceğini bekler. "Düğün için konuştuğumuz organizasyon sahibinin ailesi İkinci Dünya Savaşı sırasında ailemle çok iyi dosttular. Ailem onları savaş sırasında Nazi katliamından kurtarmıştı. Bu yüzden şükürlerini sunmak için muhteşem bir düğün organize eder ve bunu kimseye söylemememi ister.
Ancak, bu durumdan habersiz olan halk, beni yargılamaya başlar. İnsanların benim maddi durumum ile ilgili bir yanlışlığa düşmemeleri için bu sırrı açıklamak zorundayım. Sizden ricam durumu halka izah etmenizdir."

-  Mişna 2/5  -

Hillel şunları öğretir:
a) Kendini, toplumdan soyutlama.
b) Öleceğin güne kadar kendine güvenme.
c)   Kendini başkasının yerine koymadan, onu yargılama.
d) Duyulmasını istemediğin kendine ait özel konuları, yüksek sesle söyleme, çünkü sen farketmeden başkaları tarafından duyulabilir.
e) Ancak boşvaktin olduğunda Tora öğrenmeye başlayacağını düşünme. Çünkü kendini aldatırsın ve hiçbir zaman boş vakit bulamazsın.

a) Kendini, toplumdan soyutlama
Toplumdaki mutlu olaylara ortak olduğu gibi, acılara da ortak ol. Herkes gibi acıyı hisset. Örneğin, fırtınada cemaatin bazı fertlerinin evleri zarar görmüşse, kendi evin zarar görmüş gibi onlara agereken yardımı yap. Cemaati ilgilendiren fiili ve hissi tüm olaylara katıl. Toplumdan ayrılmayan kişi Megilasında, vezir Alman’ın Museviler’i yok etme kararından kurtulmak için, Mordehay, Kraliçe Ester’den Kral Ahaşveroş’un karşısına çıkmasını ister. Ester, Ahaşveroş’un karşısına çıkmanının tehlikeli olacağını söylediğinde, Mordehay’ın cevabı şu olur: "Sen kendini toplumdan ayırma. Kralın evinde olduğun için, kurtulacağını sanma. Bil ki, yardım etmeyip susarsan bile, Yahudi milleati kurtulacaktır; ama sen yardım etmediğin için cezalandırılacaksın" (Megila Ester 4:13ᆢ). Zohar’a (Kabala) göre bu Mişna’nın verdiği mesaj topluca dua etmemiz gerektiğidir. Cemaat fertlerinin toplu olarak yaptıkları duanın, kişisel dualardan daha etkili olacağı kesindir. Zaten hepimizin bildiği gibi Tefilalarımızda (dualarımızda) kullanılan kelimeler genelde çoğul haldedir. Bu nedenle toplumda birlik içinde olmamız gerekir. Rabi Yitshak Hutner rahatsızken, öğrencilerinden, yalnız kendisi için değil,cemaatte hasta olan tüm fertlerin şifaya kavuşmaları için dua etmelerini ister. Rambam’ın (Alhot Teşuva 3:11) belirttiği gibi, toplumdan kendini soyutlayanın, yaşamı boyunca günah işlemediyse bili, gelecek dünyada (Olam Aba) yeri yoktur.

b) Öleceğin güne kadar kendine güvenme
Kişi iyi bir karaktere ve kişiliğe sahip olmasına rağmen, kendinden emin olmamalıdır. Zira her an hayata düşebilir ve günah işleyebilir. İman konularında bile her an yolundan sapabilir ve istemediği şeyler yapmaya başlayabilir. Yetser Ara, yani insanın içindeki kötü dürtü, kişiye günah işletmek için her türlü gayreti sarfeder. Talmud’da da belirtildiği gibi kendinden emin olan, kendine aşırır güvenen kişinin Yetser Ara’sı daha güçlüdür. Onu yanıltabilir ve sonuçta hata işlemesine sebep olur. Talmud (Berahot 29a) seksen yaşında Koen Gadol olan Yohanan’ın, yaşımının sonuda iman yolundan uzaklaştığını belirtir ve kişinin hata yapmayacağından emin olmamasını öğütler. Buna göre, insan kendini her zaman Yetser Ara ile mücadeleye hazır şekilde yetişmelidir.

c) Başkasını, kendini onun yerine koymadan yargılama
Herhangi bir arkadaşımızı hata yaparken gördüğümüzde, o andaki durumunu bilmeden onu yargılayıp suçlamamamız gerekir. Bizler, o kişinin durumunda kalsaydık, belki daha kötü bir şekilde davranabilirdik. Bu nedenle yapılması gereken, arkadaşımızı suçlamadan, hatalı olduğunu ve kendini düzeltmesi gerektiğini tatlı bir dille anlatmaktır.

d) Bunlar başkaları tarafından duyulacaktır
Şelomo Ameleh’in (Kral Şelomo’nun) tavsiyesi; Bemaadaha meleh al tekalel, whadre mişkaveha al tekalel aşir, ki of aşamayim yolih et akol uvelaal akenafayim yaged davar. Tek başına bulunduğun odada zengin birisine veya krala düşüncende bile hakaret etme. Çünkü  göklerin kuşu sesi taşır ve kanatlır sözü bildirir. (Koelet 10:20).

e) Ancak boş vaktin olduğunda tora öğrenmeye başlayacağını düşünme
Tora öğrenimi hiçbir zaman ileri bir tarihe atılmamalıdır. Başka bir gün Tora öğrenmenin daha kolay olacağı düşüncesi ile Tora öğrenimini erteleyen kişi, karşısına çıkacak engeller ve farklı meşguliyetler sonucu Tora öğrenebileceği boş vakti bulamayacaktır. Bu nedenle Mişna 1:15’de belirtildiği gibi "Tora öğrenimi için sabit bir program hazırla." Bu disiplin sayesinde Tora öğrenimi gerçekleşibilir.

devam edecek...
Kaynak: Pirke Avot (Bilgelerimizin Öğretileri)
Rav Naftali Haleva