Zaman zaman gazetemizde müze etkinlikleriyle ilgili haberler çıkıyorsa da yeni bir yıla başladığımız bu haftalarda geçmiş yılın bir özetini yapıp okuyucularımızla paylaşmakta fayda görüyoruz. 2005 yılı müze açısından nasıl geçti?
N.G. yılı çoktan beri özlediğimiz Müze Albümü’nün yayımlanmasıyla başladı. Müzenin amacını, mesajını, varoluş sebebini anlatan ve içerik örnekleriyle görsel olarak da ifade eden bu Türkçe-İngilizce albüm yurt içinde ve dışında büyük bir ilgiyle karşılandı. Mart ayında, rahmetli Türkiye Hahambaşısı Rav Rafael Saban’ın Talmud kaynaklarıyla ilgili el yazması eserini bastıran torunu Avukat Rıfat Saban’ın orijinal el yazmasını müzeye bağışlaması münasebetiyle bir merasim düzenledik. Tam 20 yıldır peşinde koştuğum bir projeyi, 2005 Nisan ayında gerçekleştirmek imkanı doğdu. 18 Nisan günü, Kamondo merdivenlerine Kamondo ailesini tanıtan bir Türkçe- İngilizce plaketi, Beyoğlu Belediye Başkanı Ahmet Misbah Demircan’ın değerli katkısıyla, törenle taktık. Aynı gün müzede, Türk Yahudiliğinin önemli ve renkli bir siması olan Kont Abraham-Salomon de Kamondo ve ailesinin tarihini ve İstanbul’a, özellikle Beyoğlu’na katkılarını konu alan bir fotograf sergisi açtık. Değişik STK’ların katkısıyla Ahde Vefa Haftası olarak tanımlanan bu hafta içinde Osmanlı Bankası salonunda Kamondolar ile ilgili bir panel ve bir konferans düzenlendi, Kamondo Anıt Mezarı’nı da içeren Kamondo yapıları turu gerçekleştirildi. Eylül ayında kentimizde düzenlenen Behmoiras-Behmuaras aileleri ilk uluslararası toplantısı sonunda ailenin 17,5 m uzunluğundaki soyağacı rulosu 19 Eylül günü düzenlediğimiz bir törenle müzemize bağışlandı. Bu arada belirgin aralıklarla yaptığımız gibi bu yıl da Nisan ayında IRO İstanbul Rehberler Odası ve Ekim ayında ARED Ankara Rehberler Odası mensuplarına birer eğitim toplantısı düzenledik. Nihayet www.muze500.com web sitemizin yenilenmesini kararlaştırdık. Yeni sitemizin Şubat ayına kadar tamamlanabileceğini umuyoruz.
Nisya Allovi, Müze’nin ziyaretçi durumu ve grafiği hakkında biraz bilgi verir misiniz?
N.İ.A -Bu yıl, kendimize göre, rekor düzeyde ziyaretçimiz oldu. Böylece dört yıl içinde ziyaretçi sayısı 20 bini aştı. Tam bir istatistik tutmamakla beraber, Müslüman vatandaşlarımızın ve Şili, Avustralya, Litvanya ve Güney Afrika gibi bir çok değişik ülkelerden yabancı turistlerin çoğunlukta olması bizi sevindiriyor. Çünkü müzenin öğretici ve tanıtıcı misyonunun esas muhatabı bu kişilerdir. Yakın zamanlara kadar nedense tarih kitaplarında hak ettiği yeri bulmayan, Türkiye tarihinin İnsanlığa Örnek bu şanlı sayfalarının kamuoyumuza ve uluslararası platformlara tanıtılması şarttır inancındayız.
Kamondo konusuna dönersek, bu hususta ileriye dönük düşünceleriniz nelerdir?
N.G. - Kont Abraham-Salomon de Kamondo, İstanbulun ilk belediyesi olan Altıncı Daire’nin kurucularından biridir. Dolayısıyla Beyoğlu-Galata ekseni ile direkt ilintili bir kişi ve ailedir. Paris’te ölmesine rağmen İstanbul’a gömülmeyi vasiyet eden ve naaşı görkemli bir merasimle Hasköy’deki anıt mezara gömülen bu kişinin, ve ailesinin anısını devam ettirmek bir ahde vefa borcudur. Nitekim Beyoğlu Belediyesi olsun İstanbul Büyükşehir Belediyesi olsun bu durumu derhal onaylayarak anıt mezarın ve içinde yer aldığı mezarlık alanının restore edilerek korunmasını, manevi anlamına uygun bir kullanım modeli geliştirilmesini ve sürekli bakımının sağlanmasını olumlu kararlaştırmışlardır. Projede anıt mezarın yanına bir Bilgi Merkezi eklenmesi de öngörülmektedir. 500.Yıl Vakfı’nın koordinasyonunda değişik STK’ların katkısıyla gerçekleştirilmesi planlanan proje, inşallah 2010 yılında Avrupa Kültür Başkenti olması beklenen İstanbul’un, geçtiğimiz haftalarda Brüksel’de ilgillilere tevdi edilen tanıtma programına da dahil edilmiştir. Anıt mezarın rölöve çalışmaları bitirilmiş olup bilimsel restitüsyon ve restorasyon planlanması safhasına geçilmiştir.
Müze ziyaretçileriyle ilgili yeni yaklaşımlarınız var mı?
N.G.- Bir aralık başlattığımız ve gerek kol eksikliği gerek mali sıkıntılar yüzünden devam ettiremediğimiz Haber Bülteni /Newsletter programına, web sitemizin yenilenmesi biter bitmez devam edeceğiz. Müzeye 6 yaşından küçük çocuklarıyla gelen ziyaretçileri rahat ettirmek için bu küçük misafirleri boylarına uygun bir masa-iskemle düzeninde oturtarak kendilerine boyalı kalemlerle resim yapıp oyalanma imkanı sağladık. Yaptıkları ilginç resimleri ileride sergilemeyi düşünüyoruz. Okullardan gelen öğrenci grupları için, cevapları gezecekleri müze vitrinlerinde veya panolarında saklı 10 soruluk bir bilgi yarışması düzenliyor ve en iyi sonucu alan öğrenciye bir kitap hediye ediyoruz. Daha fazla ilköğretim okulunun ve lisenin müzeyi ziyareti için okul tarih öğretmenleri nezdinde bir kampanya başlattığımız gibi gazete ve dergilerde de röportaj ve haber yayımını teşvik ediyoruz. Kasım ayında katıldığım Brüksel’deki AEJM Genel Kurul toplantısında da belirttiğim bu yaklaşımlar ilgiyle karşılandı.
Müzenin dışa tanıtılması için bir programınız var mı?
N.İ.A- Kasım 2004 ayında İstanbulda düzenlendiğimiz AEJM Avrupa Yahudi Müzeleri Birliği genel kurul toplantısından sonra diğer Yahudi Müzelerinin, müzemize ilgisi hissedilir ölçüde arttı. Berlin Müzesi’nin, müzemizde teşhir edilmekte olan minare şeklinde bir Hanukiya’nın 2005 Kasımı’nda Berlin’de açtıkları bir sergide teşhir edilmesi talebini, maalesef talebin geç gelmesi ve zaman kısalığının gerekli yasal işlemleri tamamlamağa yetmemesi üzerine karşılayamadık. Bu yıl, bazıları Dışişleri Bakanlığımızın da destek ve yardımlarıyla Litvanya da Vilnius Müzesinde, Kanada’nın üç kentinde, Stockholm’da ve belki Almanya’da bazı tanıtım programları ve fotoğraf sergileri planlamaktayız. Ayrıca yurt dışında ve hatta içinde, katıldığım sempozyum ve konferanslarda muhakkak Müzeden bahsediyor, imkan olduğunda kısa bir tanıtım filmiyle kişileri ülkemizi, kentimizi ve müzemizi ziyarete davet ediyorum. Bizi sevindirici ilginç bir gelişme de, Kahire’de kurulması planlanan bir Yahudi Müzesi için Kahire Yahudi Cemaati adına danışmanlığımıza müracaat edilmesidir.
Zaman zaman yerel yazılı ve görsel basında müze ile ilgili tanıtımlara rastlamaktayız.
N.G. - Rastladıklarınız gerçekleşenlerin sadece bir kısmıdır. Müzenin bazan doğrudan doğruya kendisinin konu olduğu, bazan da geniş bir tarihi veya turistik sunuşun içinde yer aldığı programlar 2005 yılında da devam etmiş olup Hollanda, Almanya, BBC ve ABD Televizyonları adına çekimler yapıldığı gibi Haber Türk, ATR, TV8 gibi ulusal kanallar da müzeye yer verdiler. Müzemiz Piri Reis, Kamondo Sagası, Necdet Kent, Haliç Belgeseli gibi programlarda da yer aldı.
Müze ile ilgili başka projeleriniz var mı?
N.G- Bir müze yalnızca statik bir teşhir salonu değildir. Dünyanın her tarafında olduğu gibi, tematik geçici sergilerle desteklenmesi ve yan bilgilendirme ve arşiv üniteleriyle tamamlanması gereklidir, hatta şarttır. Bu bakımdan 2006 yılı içinde bir Türk Yahudileri Araştırma Birimi geliştirip mevcut belgelerin ve bilgilerin toparlanması, bilgisayarlara yüklenerek araştırmacıların hizmetine sunulabilmesi gibi iddialı bir proje için temaslarım ve hazırlık çalışmalarım devam etmektedir. Kişisel arşivimi de, sırası gelince, bu amaca tahsis etmek düşüncemin bir parçasıdır. Ancak, bunları gerçekleştirmek geniş mali imkanlar gerektirmektedir ki bu olanaklar halen Vakfımızda mevcut değildir. 700 yıldan beri devam eden bir kültür mirasının gelecek kuşaklara devredilmesi gerektiğine inanmış, gönül vermiş kişilerin bağışlarını, sponsorluklarını beklediğimiz gibi aynı duyguları taşıyan amatör kolların da katkısından destek bekliyoruz. İnşallah bunu da becereceğiz.
