Prag Yahudi Müzesi, 100 Yaşinda

M.S. 730 yılında Prag'ı kuran Prenses Libuse ölüm döşeğindeyken oğlu Nezanyeli yanına çağırır ve şöyle bir kehanette bulunur: "Torunun tahta çıkacağı zaman, tek Allah'a inanan, başkaları tarafından horlanmış, ezilmiş  küçük  bir kavim  topraklarımıza gelip bize sığınmak isteyecek. O insanlara iyi davranılmalı, çünkü beraberlerinde bize bereket getirecekler."  100 yıl sonra iktidarda olan Prens  Hostivit, Muscovite Bölgesi’nden kaçıp gelen Yahudilere tıpkı kehanete uygun olarak  kucak açar.  Orta Çağ’dan beri Bohemya topraklarında yaşayan Yahudiler giderek çoğaldılar. İlk  ahşap sinagogları onlara küçük gelmeye başlayınca yeni taştan bir sinagog inşa etmeye karar verirler.  Toprağı kazmaya başlayınca daha önceden orada inşa edilmiş bir sinagogun taş duvarlarını ve  geyik derisine yazılmış Tora yazılarını bulurlar. Yeni sinagoglarını,  İkinci Bet Hamikdaş döneminden kaldığını düşündükleri kazıların üstüne inşa etmeyi uygun görürler. İskoç asıllı Lirensky adında bir mimar inşaatın sorumluluğunu alır ve yeni sinagog 931 yılının Şavuot Bayramı’nda  halka kapılarını açar. Bu sinagoga "Eski - Yeni Sinagog" adı verilir. Çünkü eskisinin taşları ile yapılmıştır. Günümüze kadar ayakta kalabilen dünyanın en eski  sinagogudur. Prag Yahudi Müzesi  bu yıl 100 yaşında. Bu müze bünyesinde; Meisel,  İspanyol, Pinkas, Eski - Yeni, ve Klausen Sinagoglarını, Eski Mezarlığı, Kültür Merkezi’ni ve Merasim Salonu’nu barındırmaktadır.  1906’da bu müzeyi kuranlar arasında tarihçi Dr. Hugo Lieben ve sonradan  Prag Yahudi Cemaati’nin başkanlığını yapan Dr. Augustin Stein vardı. 1939’da Nazi işgali sırasında müze kapatıldı. Dr. Stein ve diğer uzman ve üyelerin Nazilerle yaptıkları uzun müzakerelerden sonra, çeşitli Yahudi cemaatleri ve sinagoglardan  toplanan kutsal objelerin , onları korumak adına, tek bir Merkez Müze’de toplanmasına karar verildi.  Nazilerin amacı tabi ki müze kurucularından oldukça farklıydı. Onlar için bu müze, yeryüzünden izlerini silmeyi planladıkları bir kavmin mezar kitabesi olacaktı. 1 Ekim 1994'te tekrar Prag Yahudi Cemaati’ne iade edilen Yahudi Müzesi, Komünist rejim yıllarında bazı  kısıtlamalara maruz kaldı. Dünyadaki en büyük Judaica sanatına sahip bu müzenin 40’ın üstünde sergileri ve 100.000 kitabı mevcuttur.

100.yıl etkinlikleri
Prag Müzesi’nin 100. yılı   kutlamaları projesi , Çek Cumhuriyeti Kültür Bakanı Jandak, Prag Belediye Başkanı Pavel Bem ve Vaclav Havel'in himayelerinde yapılmaktadır. Yıl boyunca sürecek olan kutlama etkinlikleri  70 değişik program  -konserler, sergiler, seminerler - içermekte. Yahudi Kültür Mirası’nın tanıtımını amaçlayan bu proje, bu sayede Çek kültürü ile ortak geleneklerini ortaya çıkarmaya ve Çek halkının  Yahudi kültürüne yakınlaşmasını sağlamaya yönelik mükemmel bir fırsattır.  Yahudi Müzesi yetkilileri gerçekleşmekte olan  "Yahudi Kültür Yılı Projesi "nin Çek Cumhuriyeti’nin kültürel hayatını zenginleştireceğine inanıyor ve bunu sağlamak için hiçbir fedakarlıktan kaçınmıyorlar. Bir yıl boyunca devam edecek projelere bir göz atacak olursak, çok yönlü olarak yürütülen çalışmalar olduğunu görüyoruz. Konserler,sergiler seminerler, tiyatro oyunları, film festivali ,galalar ve daha birçok sürprizler. En çok gözümüze çarpanlar: Çek Cumhuriyetinin eski Başbakanı Vaclav Havel'in 11 Ocak'ta İspanyol Sinagogu’nda verdiği  "Yahudilikle Karşılaşmalarım" konulu konferansta söze, ailesinin Yahudi dostlarından başlayarak, İsrail'e yaptığı ziyaretlerden, Şimon Peres ve Elie Wiesel'le yaptıkları toplantılardan ve Franz Kafka'ya olan yakın ilgisinden bahsetti. Robert Guttmann Galerisi,  Yahudi düğünlerini konu alan "Mazal Tov", Prag Şehir Müzesi  "Prag Gettosu’ndan görüntüler", Prag Karolnum Müzesi "İnsanlığa güveninizi kaybetmeyiniz" sergilerine ev sahipliği yaptılar. 12 Mart Prag'da Divadlo Na Zabradli Tiyatosu’nda Lenka Lagranova'ın yazdığı "Etty Hillesum" adlı oyunun prömiyeri yapıldı. İç mücadeleler sonucu, bir toplama kampına gönüllü olarak çalışmaya giden ve sonradan Auschwitz'de hayatını kaybeden 28 yaşındaki bir Hollandalı genç kızın hazin hikayesidir.
Bir diğer tiyatro oyunu da İsaac Bashevis Singer'in  "Love Story" adlı eseri. Festival çerçevesinde, 4lj Haziran tarihleri arasında yer alan, İsrailli Şair Aharon Shabtai'ın da katılacağı "Prag Yazarları", 13ᆧ Haziran tarihleri arasındaki "Uluslararası Çek- Alman ve Yahudi Kültürleri" seminerlerini saymak mümkün. "Prag'da Bahar" adı altında birçok konserler var. Klezmer müzik , Terezin  atçılık okulunda  Defiant (cüretkar), Requiem –Verdi, Avishai Cohen Trio, Shlomo Mintz, Prag Senfoni Orkestrası’nın konserleri bu programlardan sadece birkaçı.
Bu etkinlikler sadece Çek Cumhuriyetinin diğer şehirlerinde de yer almakla kalmıyor, Budapeşte, Stockholm, Paris ve Varşova kentlerinin Çek Kültür Merkezleri’nde de gerçekleşiyor.
Yıl boyunca sürecek olan kutlama etkinlikleri  70 değişik program  -konserler, sergiler, seminerler - içermekte. Olağanüstü  çabalarla  hazırlanan  bu görkemli kutlamalar,  beni çok heyecanlandırdı, duygulandırdı ve birazcık da kıskandırdı. Dileriz , bizim müzemiz ve cemaatimiz  de bir gün  böyle bir olayı yaşar ve yaşatır.