TEŞA BE AV

Sara YANAROCAKYahudi Takvimi`nin en keder verici tarihi, Av ayının dokuzuncu günü olan Teşa Be Av günüdür. Aynı tarihte Yahudiler`in en kutsal mabetleri olan 1. ve 2. Bet ha Mikdaş birkaç yüzyıl arayla bu tarihte yıkılmıştır. Teşa be Av`la ilgili olarak Yahudiler arasında birçok söylence çıkmış, aynı tarihte Yahudilerin başına b

Kavram
9 Ocak 2008 Çarşamba
Talmud’a göre Teşa be Av’da birçok üzücü ve korkuç olaylar vuku bulunmuştur. Bu tarihte Yahudi’lerin çöllerde 40 yıl boyunca sürünmelerine karar verilen yanlış davranışlar yapılmıştır. Aynı tarihte, M.Ö. 586 yılında, Babil kralı Nabukadnezar’ın orduları 1. Bet ha Mikdaş’ı yıkmışlar, yine 9 Av’da M.S. 70 yılında bu kez de Roma orduları Titus komutasında 2. Bet ha Mikdaş’ı aynı biçimde yıkıp yerle bir etmiştir.
M.S. 135 yılında yine aynı gün Romalılar Betar Kalesini yıkmışlar ulusal Yahudi kahraman Bar Kohba ve yandaşlarını katletmişlerdir.
Ortaçağda yine aynı tarihle 1290 yılında İngiliz kralı 1. Edward, Yahudilerin Britanya topraklarından dışarı sürülme kararını imzalamıştır. Yahudiler 17. yüzyıla kadar İngiltere’ye ayak basmamışlardır. Fransız Yahudileri 1305 yılının Teşa be Av tarihinde yurtlarından sürülmüşler, çok büyük bir bölümü ise hapse atılmıştır. Yine 9 Av 1492 tarihinde İspanya yöneticileri kraliçe İzabella ve kral Ferdinand 150.000 civarında Yahudi’nin İspanya’dan kovulması kararını imzalamışlardır. Yakın tarihlerde ise, 9 Av 1929’da kutsal topraklarda “Arap İsyanı” başlatılmış, birçok Yahudi hayatını kaybederken yüzlerce ailenin evleri yakılıp yıkılmıştır. 1942 yılının 9 Av günü Naziler Varşova’daki Yahudileri  Treblinka ölüm kampına götürülmüşlerdir. Bütün bu musibetler ve toplumsal cinayetler, belki ilahi irade ve belki de düşmanın özellikle ve bilerek aynı tarihe getirip yerine getirdikleri lanetlerdir.
Yahudi mistisizminin en önemli kitabı olan “Zohar” da şöyle yazar; “Mabet yıkıldığı zaman ve Yahudi halkı sürgüne gönderildiği zaman Şehina (Tanrısal Nur – Işık) onlara sürgünlükleri sırasında eşlik etti. Şehina evini terkederken arkasına son bir kez baktığında Evini, Kutsallar Kutsalını ve Kohenlerle, Levilerin işlerini yaptıkları yerleri gördü... (2:134a)
Yine Zohar kitabında şu satırlar kayıtlıdır; “Daha sonraki günlerde, Kutsallar kutsalı, herşeye kadir olan o, kendi halkını hatırlayacaktı. İsrail halkını hatırlayacak. Şehina önce sürgünden geri dönecek, Evi’ne varacak ve ilk iş kutsal mabet yeniden inşa edilecekti.”
Teşa be Av günü Yahudi halkı için hem yas tutma olarak ve yıkılan Bet ha Mikdaş’lar için ağlama günüdür, hem de Maşiyah’ın o gün doğacağına inanılır. Acı ve yıkım, umut ve yenilenme inancı ile günün sonunda yer değiştirir. Akşamüstü okunan Minha duasından sonra sinagogda yakaran insanların ruh durumları değişir “Maşiyah”ı karşılama havasına girilir.
 
Hatırlamak için tutulan yas
İki Bet-ha Mikdaş’ın yerle bir edilmesinin yasını tutmak üzere din bilginleri 9 Av gününü matem ve oruç günü olmak üzere ilan etmişlerdir. 9 Av akşamı yıldızların çıkmasından, ertesi akşam güneşin batmasına değin o gün oruç tutulur, sinagoglarda ağıt duaları okunur, tam bir ölüm ve matem günü uygulaması yapılır.
Sinagoglarda Yeremya’nın mersiyeleri okunur. Sabah teafilasında tefilin ve tallet takılmadan matem biçiminde dua edilir. Tefilin ve talletler sabah yerine, akşamüstü minha duası sarısnda takılır.
Bazı cemaatlerde insanlar ya tersine çevrilmiş sıra ve sandalyelerde, veyahut yerde taşta oturarak dua ederler.
Mersiyelerin ilk sözü olan (Eha) ile dualar başlar.


“İşte! O şehir ki halkla dolu idi, tek başına nasıl oturuyor. Milletler arasında büyüktü, dul kadın gibi oldu!”
Yeremyanın Mersiyeleri 1:1

“Ya Rab, başımıza geleni an;
Bak da utancımızı gör...” 5:1

“Bizi kendine döndür, ya RAB ve biz
döneriz;
Eskisi gibi günlerimizi yenile” 5:21

Hazanlar en hüzünlü sesleriyle ilahileri okurlar. Dualardan sonra Yehuda Halevi’nin şiiirleri okunur. Bumısralarda Siyon ülkesinin yeniden yapılanışı ve her Yahudi neslinin giderek artan bir esenlik içinde yaşaması için yakarılır.
Teşa Be Av’ı takip eden Şabat’a “Şabat Nahamu” adı veriler. Teselli Şabat’ı anlamına gelen bu günde İşaya kitabının 40. bölümü okunur.

“Tanrınız diyor: Teselli edin, kavmimi teselli edin. Yeruşalayim’e söyleyin; savaş zamanı doldu, fesadı bağışlandı bütün suçlar için RABBİN elinden iki kat karşılık aldı, diye onu çağırın”...

İşaya 40:1DŽ