Geçmişte ve günümüzde Tayland Yahudileri

1601 yılında Tayland’a giden İspanyol misyonerler o dönemde “Siam” adını taşıyan Ayutaha Krallığı’nda yaşayan Yahudi tüccarlardan söz ederler. Bu Yahudilerin “Musa’nın emirlerini koruyan” bir biçimde yaşadıkları ve bir sinagoglarının bulunduğu misyonerlerin kayıtlarında yer almakta.
Ülkenin resmi kayıtlarına ilk geçen Yahudi, yaşamak üzere Tayland’a 1863 yılında göç eden Abraham Navarro’dur. Navarro, İngiltere-Doğu Hindistan Şirketi’nin temsilcisi olarak ülkeye yerleşti. Yine aynı kayıtlardan Navarro’nun o dönemde Lapburi’deki Kral Narai’yi sarayında ziyaret ettiğini öğreniyoruz.
1800’lerden itibaren Doğu’dan gelen birçok Yahudi Tayland’da ticaret yapmaya başladı. 1890 yılında, Kral V. Rama döneminde Avrupalı Yahudiler de bu ülkeye göç etti. Göç eden aileler arasında bulunan Rosenbergler Bangkok’daki ilk modern otelleri inşa ettiler. Bu otellerin en önemlisi “Europe Hotel”dir.
1920 yılında Komünist rejimden kaçan Harbinli Yahudiler Tayland’a ikinci bir göç başlattılar. Bu göç sırasında ülkeye gelen Haim Gerson, Tayland’da önemli bir işadamı olmuş ve onlarca yıl Yahudi cemaati başkanlığını sürdürmüştü.
1930’lu yıllarda ülkede yükselişe geçen Nazizmden kaçarak Tayland’a sığınan yaklaşık 120 Almanya Yahudisi II. Dünya Savaşı’nın bitiminden sonra bu ülkeyi terk etti. Savaş yıllarda Suriye ve Lübnanlı birçok Yahudi ailesi Tayland’a giriş yaptı. Suriye göçmeni İsaac Djemal (İsak Cemal), ileriki yıllarda cemaat başkanı görevine getirildi. Cemal’in yeğeni Selim Eubhani de dayısını takiben cemaat başkanlığı yapmış, dini konularda son derece ciddi çalışmalar gerçekleştirmişti.
Savaş sırasında 150 kadar Yahudi, Japonlar tarafından tutuklanıp Kanchanburi Japon POW toplama kamplarına kapatıldı. Aralarında bulunan bir haham tutuklulara dini liderlik yaptı.
1950 ile 1960’lar arasında ABD, Irak, Afganistan ve İran’dan Bangkok’a Yahudiler geldi. 1964 yılında Tayland Yahudi Cemaati Komitesi resmen kuruldu ve yürürlüğe girdi.
1970’lerde yaşanan Vietnam Savaşı sırasında ABD ordusunda yer alan bazı Yahudi askerler Tayland’ın etkisinde kalarak bu ülkeye yerleştiler. Yine aynı yıllarda birçok İsrailli aile biraz macera yaşamak, biraz da yeni olanaklar bulmak umuduyla Tayland’a akın etti. Bu İsraillilerin amacı Tayland’da değerli taş madenleri bularak mücevherat işi yapmaktı. Giderek sayıları artan İsrail şirketleri Tayland hükümetine tarımla ilgili teklifler getirdiler. Çünkü yapmak istedikleri tarım araştırmaları bu ülkenin iklimine son derece uygundu. İşte bu dönemde Yahudi Cemaati Tayland’da bir Talmud Tora okulu kurdu, sinagogda haftalık ibadet programları ve sosyal faaliyetler düzenlemeye başladı.

Tayland’da Yahudi nüfusu
Günümüzde Tayland Yahudileri 300 kişilik bir cemaat oluşturmakta ve giderek çoğalmaktalar. Avrupa ve Asya ülkelerinden gelen buYahudilerin küçük bir kesimi Tayland vatandaşlığına sahip. Suriye, Lübnan ve İsrail’den göç edenler Sefarad, Avrupa, Amerika ve Şangay’dan gidenler ise Aşkenaz. Tayland’daki Yahudilerin büyük çoğunluğu Bangkok’da yaşamakta olup, endüstri ve değerli taş ticareti ile uğraşıyor.

Sinagoglar
Bangkok’ta Sefarad, Aşkenaz ve Habad olmak üzere üç sinagog bulunuyor. Habad’a ait iki mekan var: Habad Evi adı verilen bu mekanlarda Şabat günü hizmetleri ve kaşer lokantalar bulunuyor.
Bet Elisheva adlı Aşkenaz Sinagogu 1979 yılında inşa edildi. Elizabeth Rosenberg Zerner’in onuruna yaptırılan bu sinagog, Tayland’a ilk gelen Rosenberg’lerin torunu tarafından inşa ettirildi. Sinagog bünyesinde Tayland Yahudi Cemaati’nin idari bölümü ve bir Mikve yer almakta. Aşkenaz Sinagogu’nda ayrıca bir hemşirelik okulu ve Talmud Tora okulu da bulunuyor. Bu sinagogun hazanlık ve hahamlık görevini Tayland’a 1993 yılında eşi Nechama Dina ile birlikte göç eden Rav Yosef Kantor yapıyor. Yetişkinlere verilen din kurslarında İbranice ve İngilizce konuşuluyor. Burada kaşer yiyecekler satan market ve restoranlar da bulunuyor.
Even Hen adlı Sefarad Sinagogu 1970’li yıllarda inşa edildi. Bu sinagogda da Rav Yosef Kantor’un denetiminde olan bir kaşer restoran ve kültür derneği var. Sabah ve akşam dualarında minyan toplanıyor. Ayrıca Cuma akşamları ve Şabat günü duaları gün boyunca sürdürülüyor.
Or-Menahem Habad Evi 1995 yılında kuruldu. Bu mekan turistler için büyük önem taşıyor. Özellikle Pesah’ta Seder akşamı ve tüm bayramların kutlamaları oldukça ilgi topluyor. Yüzlerce Yahudi turist her yıl bayramları kutlamak üzere Bangkok’a akın ediyor. İbadet hizmetleri Rav Nechamya Wilhelm tarafından yönetiliyor.
İsrail ile ilişkileri
Tayland ve İsrail halkları arasında mükemmel bir dostluk bağı var. 2003 yılında Tayland 100.000 İsrailli turist ağırladı. Tayland’ın ileri gelen tarım şirketleri İsrail’in en önemli müşterileri arasında yer almakta. Tayland’ın en düzeyli ziraat enstitüsünün öğrencileri tarım alanında eğitim görmek üzere İsrail’e gitmekteler. Bu programlar, 1997 yılında iki ülkenin eğitim bakanlıkları arasında imzalanan anlaşmalar sonucunda gerçekleşti.