2005 yılının sonlarında “Türk Yahudilerinin sanattaki yeri” dosyasını yayınladığımız zaman, karikatür sanatçısı İzel Rozental ile bir röporaj gerçekleştirmiştim. Gerek o röportajın sorularını yazarken, gerekse 2005 sonu gerçekleştirdiğimiz yazı dizisi sırasında cemaat içi değerlerimizi fazla tanımadığımı fark etmiştim. Tahmin ediyorum ki genç dostlarım için de durum pek farklı değil. Hâlbuki nüfus sayısı açısından küçülen bir cemaat olamamıza karşılık, bizleri güçlü ve birarada tutacak en büyük değerlerimizden biri de aramızdaki sanatçılar, onların yarattığı eserler değil midir?
Haftalık siyasî ve kültürel bir yayın olarak, gazetemizin en temel işlevlerinden biri, cemaatimizde gelişen olay ve etkinlikleri yayınlamak, duyurmak. Elbette görevimiz sadece duyurular yapmaktan ibaret değil. Yeri geldiği zaman eleştirmek, tanıtmak, hattâ reklâm yapmak; kısacası beraberliğimizi pekiştirmek için her şey...
Toplumumuzda, biz gençlere düşen bir yük ve sorumluluk olduğuna inanlardanım. Sözcüklerim sizleri korkutmasın; sonuçta iyi bir ortamda yaşıyoruz ve motivasyonlarımız, taşdığımız duyarlılık çerçevesinde gelişiyor. Gönüllü olan dostlarımız kurumlarımızda çalışıyor, katma değerde bulunuyorlar. Yine de, her ne kadar rahat bir ortam ve bireyselliğin ön planda olduğu bir dünyada yaşıyorsak da; bu öğrenmemiz ve korumamız gereken değerlerden bizleri uzaklaştırmamalı. Tüketim felsefesinin hâkim olduğu, maddiyatla örülü bir ortamda değerlerimizi erozyona uğrattıran, kendimizi “özgür” sandığımız; fakat bir boşluğa sürüklendiğimiz bir yüzyıla doğru ilerliyoruz. Buna en iyi karşı koyabilmenin yolu ise öğrenmek, çalışmak, kendimizi tanımak ve birada kalmak için samimi olarak mücadele etmekten geçiyor.
Cemaatimizin değerlerini hep birlikte tanımalıyız. Bu tanıma ve anlama süreciyse zor değil, gündelik hayatımızın bir parçası olabilecek kadar basit kimi zaman...
2006'da İzel Rozental'in karikatür albümlerini incelemeyi, mizah kitaplarını okumayı denedim. Denemekle kalmayıp çok sevdim, hepsini kütüphanemde biraraya getirdim. Üst paragraflarda aktardığım duygu ve düşüncelerimin doğrultusunda, İzel Rozental'i ve kitaplarını tanıtmayı da bir görev bilirim.
Hayat, mizahçı ve mizah birarada...
İzel Rozental, bir karikatür sanatçısı. Gençlik yıllarında karikatüre ilgi duymuş; fakat lise yıllarının ardından iş yaşamına atılmış, çok sevdiği karikatürlerse zamanın bir yerlerinde gizlenmiş, sırasını beklemiş. 1990'lı yılların başında profesyonel iş yaşamına paralel olarak, bir tutku ve heyecanla İzel Rozental yeniden karikatür çizmeye başladı. Bugün o bir Şalomcu, her hafta anasayfada “Tünel'in Ucu” köşesiyle bizlerle buluşuyor; aynı zamanda, Güldiken Mizah Kültürü Dergisi'nde ve çeşitli platformlarda karikatür çizmeyi sürdürüyor. Kendi deyişi ile, mizahçılar her ne kadar sessiz ve ağırbaşlı adamlar olarak tanınsalar da, ona çizgiler yetmeyeye başladı; böylelikle de mizah yazılarını kaleme almaya karar verdi. 2000'de “Yol Boyunca”, 2002'de “'F' Mizah Yazıları”, 2003'de “'B' mizah yazıları” ve son olarak 2004'te “Dikkat! Buda” adlı kitapları yayınladı.
İzel Rozental'in kitaplarında ilhâm kaynağı kendi yaşamı ve anıları. İş, tatil, briç turnuvası amacıyla çıkılan yolculuklar, alfabenin “ğ” hariç 28 harfi arasından çekilen bir “f”, hep önde gelen “a” yerine “b”ye bir şans tanımak veya gündelik hayatın getirdikleri üzerine kuruluyor mizah yazıları.
Anılar ister sıradan görünsünler, isterse trajikomik, İzel Rozental'in kaleminden çıktıklarında, son derece akıcı bir şekilde okunuyor, hayata dair yeni bir bakış açısı sunuyor. Örneğin benliğinizin sevmediğiniz yönlerine, insanların sizi kızdıran davranışlarına, eşinizin-arkadaşlarınızın kişilik özelliklerine mizahi bir şekilde bakmayı denediniz mi? Günümüzde, hayatı en az stresle yaşamak öneriliyor. İşte bu öneriyi uygulamaya geçirecek yollardan birisidir mizah! İyisi ve kötüsüyle yaşanmış olan, geçmiştedir. İyi olan severek anlatacağımız anılara dönüşür, bâzı olumsuzluklar hayatın kuralıdır; peki ortada kalanları nasıl algılamalı? Bu sorunun yanıtı bizlere, yine mizah yazıları sunuyor.
Mizah-güldürü sanatının yeri, aslında edebiyatla sınırlı değil... Kastettiğim sanatın diğer dalları değil, yaşamın ta kendisi! Tahmin ediyorum ki kahkahalar atıp gülmekten hoşlanmayacak insanların sayısı son derece azdır. Öte yandan bir de “mizah yaratmak” diyebileceğimiz bir kavramdan da söz edebiliriz. İzel Rozental, bunu başarıyor. Mizah yaratmak, “humour” günümüz psikiyatri biliminde geçen, kişiliğin en gelişmiş ve en iyi savunma mekanizmalarından biridir. Elbette gündelik hayatta mizah yaratmak ve mizah üzerine sanat kurmak çok farklı konular; fakat temel motivasyon aynı. Hayata gülen ve güldüren gözlerle bakabilme isteği...
Bazı okurlarımız, “ben pek güldürü insanı değilim” diye düşünebilirler; ama bu olguyu sabit fikre dönüştürmemeli ve insan, yaşı ne olursa olsun kendisine şans verebilmelidir. İzel Rozental, bu şansı 1990'ların başında yaratmış, karikatür sanatındaki imzasını bir “hobi”ye değil profesyonelliğe dönüştürmüş. Karikatür yetmemiş, kitaplar yazmış. Mizah yazıları, bu yönüyle de insanın hayallerine ve sevdiği uğraşlarına kavuşmakta nasıl başarıya ulaşabileceğine harikulade bir örnek oluşturuyor.
Okurlar, İzel Rozental'in kitaplarını ele aldıklarında sıcak bir ortamla karşılaşacaklar. Başta İzel Rozental'in sevgili eşi olmak üzere, çocuklarını, iş arkadaşlarını, Büyükada'yı, çeşitli kültürleri tanıyacaklar. Denilebilir ki bu kitaplar, okurları Rozentaller'e misafir ediyor! Evlerindeki buzdolaplarının tarihinden tutun, Uzakdoğu'da yaşadıkları serüvenlere dek birçok konu işleniyor kitaplarda... İzel Rozental çekingenlik göstermiyor, kanaatimce bu da kitaplara olan ilgiyi arttıracak nitelikte. Çıkarılabilecek mesaj oldukça açık: hayatta her şey mizah olabilir!...
“Mizahçılar ağır başlı, ciddî insanlardır.” İzel Rozental için bu söz, klasik anlamıyla pek de geçerli değil gibi... En azından kitaplardan birini bile bitirdikten sonra, aramızdan bir karikatür sanatçısının yaşamından bir kesiti tanıyoruz. Sizce, bugün birbirimize çok ihtiyaç duyduğumuz bir zamanda, İzel Rozental'i okumak anlamlı olmaz mıydı? Hem de gülerek, gülümseyerek...
Düz yazı mizah kitapları:Yol Boyunca... / Remzi Kitabevi (Temmuz 2000, İstanbul)
F (Mizah Yazıları) / Okuyan Us Yayın (Ekim 2002, İstanbul)
B (Mizah Yazıları) / Okuyan Us Yayın (Mart 2003, İstanbul)
Dikkat! Buda / Okuyan Us Yayın (Ekim 2004, İstanbul)쇓
Not: Karikatürler İzel Rozental’in web sitesinden (www.izelrozental.com), “Beni Nasıl Benzettiler?” bölümünden alınmıştır.
perspektif@salom.com.tr
