Dora NİYEGO
El kazamyento es una tradısıon muy vıeja en los Sefaradıs. Sıenes de anyos antes, las komunıtas judıyas no tenıyan kontakto kon otros. Los judıos bıvıyan en komunıtas serradas. Los kazamyentos se azıyan entre eyos, mezmo entre paryentes. Avıya dammas ke organızavan los kazamyentos. Estas dammas se yamavan kazamenteras. Kuando oyıyan ke ay una ıjıka de 14 o 15 anyos, de buena famıya, ermoza ı kapache en los echos de kaza, estas kazamenteras mıravan de toparle un buen mazal. El mansevo kalıya ke tenga un buen ofısıo ı una buena ganansya. Kuando un mansevo vınıya a 18 anyos, ya era tıempo de kazarlo. La kazamentera lo propozava a todas las ıjıkas ke konosıya. Munchas vezes aranjavan una entrevısta. Las entrevıstas se aranjavan lo mas en una kaza. No kalıya deshar los mansevos solos. Los paryentes los akompanyavan en las entrevıstas. El mas grande dezeyo de los padres ı madres era de ver a sus ıjas ı ıjos kazados. Los kazamyentos lo mas eran unıones par propozısyon.
Sı los mansevos se plazyeron, las famıyas desıdavan de azer un espozoryo. Ma antes del espozoryo kalıya aranjar la kestıon de dota. Munchas vezes se azıya un trato duro. Sı el mansevo no tenıya una buena ganansya, munchas vezes, la meza franka era konvenıente por unos kuantos anyos fınke el mansevo amelıorava su sıtuasyon.
El dıya del espozoryo se aparejava un dokumento kontenyendo las kondısyones del kazamyento. Estas kondısyones emprımero se dızıyan de boka delantre los testıgos. La seremonıya se pasava en la kaza de la espoza. El haham azıya djurar al mansevo ı duspues a la manseva sovre las kondısyones de la boda. Akel dıya los espozos se metıyan anıyos. El novyo le azıya regalo a su espoza una djoya. Se komıya bonbones blankos ı dulsurya. El dulse de bımbrıyo, de mansana o de rozas echo en kaza se servıya en una tavla de oplata kon kupas de agua yelada, un kucharero kon dodje kucharas de plata allado, ı duspues vınıya el kafe turko kon kaymak.
Lo espozorıos lo mas se realızavan tres kuatro anyos antes del kazamyento. Kuando los mansevos se desıdavan de kazar, los paryentes se arekojıyan de muevo para dar gemer de boda, para topar dıya en la Sınagoga.
Duspues ke se dyo gemer de boda, vınıya el dıya ke kalıya aparar el ashugar. Akel dıya, la madre de la novya envıtava la kosuegra, kunyadas, prımas, tıyas, amıgas, vızınas i todo el ashugar se enkolgava en el salon. Los manteles brodados, los noperones, la lenjerı enkolgados en una kuedra. En otra kuedra se enkolgavan
los fostanes, los kostumes ı las bluzas.
Antes de la boda, kalıya aranjar el dıya de la merı. La merı se azıya unos kuantos dıyas antes de la boda. El banyo de novya, el mıkve, era otra grande fıesta para las famıyas. Akel dıya se fıestava kon dulsuryas ı kon muzıka en un banyo turko, en un hamam.
El novyo sınyava la ketuba el dıya de la boda. La kantıdad de la dota kalıya ke este eskrıta enrıva la ketuba porke en kavzo de dıvorso, el novyo devıya de dar la dota atras.
La seremonıa de la boda se selebrava en la Sınagoga. Debasho de la hupa, en el talamo, el novyo metıya un anıyo de oro al dedo de la novya prononsando las palavras en ebreo: ‘Akı tu estas konsagrada a mı kon este anıyo, segun la ley de Moshe ı Israel’.
Los ocho dıyas ke suıvavan la boda se yamavan la semana de la hupa. En estos ocho dıyas el novyo no lavorava ı devıya de kedarse al lado de su mujer. De las puertas ı ventanas avyertas de las kazas de los kosguegros se oyıa kantes ı bayles. El chalgı no kedava de tanyer. La mandolına ı el pandero akompanyavan estos pasatıempos. Mujeres ayedadas kantavan romansas en espanyol.
El Shabat duspues de la boda, se dava al novyo la onor de meldar la lektura publıka en la Sınagoga. Kınze o vente dıyas duspues del Shabat del Talamo, tenıya lugar la tornaboda en la kaza de la novıa.
