1905 yılında Sultan 2. Abdülhamit`in fermanı ile inşası başlanan ve 1907`de hizmete giren, İzmir Musevi Cemaati`nin önemli günlerine ev sahipliği yapan Beth- İsrael Sinagogu bu yıl, 100. yılını kutluyor. 25 Haziran`da “İzmir`in Dünü ve Yarını” başlıklı panelle başlayan kutlamalar, 27 Haziran &#
“İzmir’in Dünü ve Yarını”
başlıklı panel
İlk etkinlik geçtiğimiz hafta 25 Haziran Pazartesi günü “İzmir’in Dünü ve Yarını” başlıklı panel idi.
İzmir Cemaat Başkanı Jak Kaya’nın moderatörlüğünde Beth İsrael Sinagogu’nda yapılan panele Sosyolog Doç Dr. Hale Okçay, 500. Yıl Vakfı Başkanı Naim Güleryüz ve İzmir kökenli Türkiyeliler Birliği geçmiş dönem başkanlarından Selim Amado konuşmacı olarak katıldılar.
400’e yakın kişinin izlediği panelde Doç Dr Okçay İzmir Yahudilerinin tarihi hakkında bilgi aktardıktan sonra, günümüzde cemaat bireylerinin yaşam tarzı ve yapısındaki değişimleri katılımcılarla paylaştı; kadının aile, cemaat ve toplumsal yaşamdaki rolü üzerinde durdu.
Kutlamalara katılmak üzere İsrail’den gelen Amado, çocukluğunun geçtiği Karataş semtindeki yaşamı, evlerinin yanı başındaki Beth İsrael Sinagogu ile ilgili anılarını aktarırken, o günleri yaşamış İzmirlilere geçmişte tatlı bir yolculuk yaptırdı.
Güleryüz ise; geleceğe gerçekçi olarak bakmak gerektiğini vurguladı. Gelecek kuşaklara tarihimizi ve kültürümüzü aktarmak için her şeyden önce bir “toplumsal irade” gereksinmesini, “yalnızca iyi niyet ve de lafla yetinmeyerek gerçekten arzulayan herkesin elini taşın altına koyarak belirgin bir program çerçevesinde hemen çalışmaya başlamasının” altını çizdi. Tüm bilgi ve deneyimi ile İzmirlilerin hizmetinde olduğunu belirten Güleryüz sunuşunda, tarihi kayıt altına alacak en ufak bilgi kırıntısının dahi toplanması ve kültürel mirasın değerlendirilebilmesi için insan, belge – kitap, obje, mekan ve bilgi envanterleri çıkarılmasına paralel olarak bunu tamamlayacak olan sözlü tarih çalışmalarının önemine değindi.
Panelden sonra Dario Moreno Sokağı’nın sonunda bulunan tarihi Asansör’ün lokalinde bir kokteyl düzenlendi.
Beth İsrael Sinagogu’nda
özel dua
27 Haziran Çarşamba akşamı Beth İsrael Sinagogu’nda Hahambaşı Rav İsak Haleva ve eşi Recina Haleva, Türk Musevi Cemaati Başkanı Silvyo Ovadya ve eşi Lika Ovadya, İzmir Musevi Cemaati Başkanı Jak Kaya ve eşi Nadya Kaya, 50 yılı aşkın bir süredir İzmir’de dini görevini sürdüren Rav Nesim Barmaymon başta olmak üzere aralarında İsrail’in İstanbul Başkonsolosu Mordehai Amihai’ın yanı sıra İstanbul’dan gelen cemaat ileri gelenlerinin oluşturduğu heyetin ve konukların katıldığı bir tören gerçekleşti.
İzmir Musevi Cemaati ile Beth İsrael Sinagogu Yönetim Kurulu Üyelerinin de hazır buldukları törene İsrail’den Türkiyeliler Birliği Başkanı Momo Uzsinay ile Selim Amado da katıldı.
Hazan David İsrael’in okuduğu Arvit duasının ardından kısa bir konuşma yaparak konuklara “hoş geldiniz” diyen Başkan Kaya, İzmir’de 300- 400 yıllık bir tarihe sahip başka sinagoglar olduğunu ancak, İzmir’in hatta Ortadoğu’nun en büyük sinagogu sayılan Beth İsrael’in ayrı bir önem taşıdığını ifade etti.
Hahambaşı Rav İsak Haleva, iki şehrin cemaatlerinin dayanışmasından duyduğu mutluluğunu dile getirerek konuşmasına başladı. Tarihte Yahudi cemaati bireylerinin ikamet ettiği Karataş semtindeki Beth İsrael Sinagogu’nun civarında bulunan evlere oranla büyüklüğüne dikkat çekerek, haftanın Perşası’nda da yer alan sinagogların sadece ibadethane değil, sosyal mekan olma özelliğinden kaynaklandığını açıkladı. 100 yıllık tarihi boyunca acı- tatlı bir çok olaya tanıklık etmiş olan sinagogu ayakta tutmanın önemine değinen Hahambaşı Rav Haleva, sinagog yönetim kurulu üyelerini kutladı. Hahambaşı Rav Haleva, eşinin İzmirli olmasından ötürü farklı zamanlarda yaptığı şehri ziyaretlerinde Beth İsrael’de gerçekleşen dualara katıldığını dile getirdi.
Başkan Ovadya, bu mutlu kutlamaya katılmaktan onur duyduğunu ve özverili çalışmalarından ötürü İzmir cemaatini kutladığını dile getirerek sözlerine başladı. 100. yılı kutlanan sinagogun geniş kitlelere tanıtımı yönünde düşüncelerini aktardı.
Jak Kaya, Hahambaşı Rav Haleva’nın , Başkan Ovadya’nın ve Momo Uzsinay’ın günün anısına sundukları hediyeleri Beth İsrael Sinagogu Gabayları Avram Abuaf, Efraim Kohen, Avram Sevinti, Moşe Levi, Daniel Levi, Hayim Eskenazi, Sinagogun 40 yıllık Hazan Araşi’si Rafael Moron ve Hazan David İsrael adına kabul ettiğini dile getirdi.
Başkan Kaya ayrıca, azara bölümünde 100. yıllık tarihi boyunca sinagogda kullanılan objelerin yer alacağı bir sergi düzenlemeyi düşündüklerini belirtti.
Sinagogdaki tören, Rav İzak Alaluf’un okuduğu Anoten duasının ardından, sinagog girişinde ve bahçesinde, İzmirli hanımların hazırladığı İzmir Sefarad Mutfağının özel tatlarının sunulduğu bir seuda ile sonlandı.
Yehoram Gaon Konseri
Annesi Sara Hakim’in İzmirli olması nedeniyle, kente olan ilgisi ve Judeo Espanyol dilinde seslendirdiği şarkılarla dünyaca ünlü ses sanatçı Yehoram Gaon, Beth İsrael Sinagogu’nun 100. yıl kutlamaları münasebetiyle 1977’den beri ilk kez İzmir’e geldi.
Önceleri Beth İsrael Sinagogu’nda yapılması düşünülen, ancak yüksek katılım nedeniyle Fuar alanında bulunan İsmet İnönü Sanat Merkezi’nde gerçekleştirilen Yehoram Gaon konserini İzmir’in yanı sıra İstanbul ve dünyanın farklı yerlerinden gelen yaklaşık 700 kişi izledi.
Konser öncesi gecenin sunuculuğunu üstlenen Linet Şaul ile Moşe Şaul 100. yıl çerçevesinde yapılan etkinliklerin ilki olan panele katılanlara ve günün hayata geçirilmesinde emeği geçenlere teşekkür ettiler. Hahambaşı Rav İsak Haleva kısa bir konuşma yaparak, sinagogun daha uzun yıllar yaşatılması dileklerini sundu.
Vito Abuaf’ın hazırladığı barkovizyonda Ege bölgesinde, özellikle İzmir’de ikamet eden Yahudilerin ve 100. yılını kutlayan sinagogun tarihi, iç mekanı tanıtıldı. Barkovizyon, siyah- beyaz düğün görüntüleri, Viyolet İsrael, İzak Roditi, Hayim Almog ve İzak Altaz’ın anlatılarıyla zenginleştirildi.
Daha sonra iki saati aşkın bir süre sahnede kalan ve konser boyunca Judeo Espanyol dilinde konuşan Yehoram Gaon bu dilde “Arvolez Yoran Por Luvya/ En los tierreaz ajenaz yo meva murir”, “Yir Me Kero Madre A Yeruşalayim”, “ Adio/Tu Madre Kuando Te Paryo” gibi sevilen eserlerin yanı sıra İbranice de şarkılar seslendirdi.
“Aki en İzmir me siento en mi kaza. Porke yo so İzmirli”(İzmir’de kendimi evimde hissediyorum. Çünkü ben İzmirliyim) diyen Yehoram Gaon sözünü doğrularcasına samimi ve salonu kahkahalara boğan sohbetleri, seslendirdiği şarkılarla izleyenleri bir kez daha kendine hayran bıraktı.
Orkestra şefi Uri Kariv’in piyanosu ve orkestra eşliğinde canlı konser veren Gaon dakikalarca ayakta alkışlandı.
Konser sonrası İzmir Cemaat idarecileri, İstanbullu konukları ve Yehoram Gaon’u Alliance Kulüp’te ağırladılar. Her iki cemaat idarecilerinin sohbet imkanı buldukları kokteylde 100. yıl pastası konuk sanatçı Yehoram Gaon, Başkan Jak ve eşi Nadya Kaya tarafından kesildi.
