(Yaşamı, eserleri ve felsefesi)
a) Yaşamı ve eserleri: 1135'te Kordova'da doğan Moşe Maimonides (Rambam yani Moşe Ben Maimon veya Araplar arasında Ebu Musa Bin Maimun Obaid Allah), çağının bütün bilimlerini kendinde toplamış bir matematikçi, gökbilimci, doktor, dilbilimci, büyük bir filozof, görkemli bir Talmudist'tir. Dehası evrenseldir. (Bu konudaki açıklamalar, 1935'te Dr. Markus tarafından Maimonides'in doğumunun 800. yıldönümü münasebetiyle İstanbul’da verdiği konferansın tutanağından derlenmiştir.)
Maimonides, çocukluğunu 10. yüzyılda bir bilim ve felsefe odağı haline gelen ve uygarlık tarihinde önemli bir iz bırakan Endülüs'te yaşama şansını elde etmiştir. İslam tarihçileri, Endülüs'ün Hakem-II zamanında, değişik ülkelerin edebi yapıtlarını hemen ülkeye getiriyordu; Suriye ve İran'da yazılan yapıtlar o ülkelerden evvel İspanya'da biliniyordu. Hakem-II'nin sarayında kataloglar 44 cilt oluştururken; kitaplığında 400.000 kitap bulunuyordu. Ayrıca bu devirdeki Araplar'ın hoşgörüsüne uygar çağlarda bile rastlamak güçtür. Yahudiler, Hıristiyanlar ve Müslümanlar aynı dili konuşurlar, aynı edebi ve bilimsel araştırmalara katılırlar ve ortak bir uygarlık çabasının uyumunu yaşarlardı.
Maimonides'in ilk öğretmeni, ünlü matematikçiler ve Talmudistler'i sekiz nesil boyunca yetiştirmiş olan bir aileden gelen babasıdır. Hatta zamanın soyağacı uzmanları, soyunun Mişna'yı toparlayan ve Kral David'in soyundan gelen Yuda Anasi'ye dek uzandığını iddia ederler. Maimonides, genç yaşında büyük bir hırsla öğrenim hayatına sarılmış ve Talmud, matematik ve gökbilimi tahsili görmüştür. 13 yaşındayken ülkesi, bağnazlıkları ve liberal çağa karşı olan tutumları ile bilinen Abbasiler'in kuşatmasını yaşamıştır. Kordova ve Halife'nin sarayı yağmalanmış, kitaplık yakılmış ve Yahudiler İslam'ı kabul etmeye veya ülkeyi terketmeye zorlanmıştır. Bu durumda 2. yüzyıldan beri bu ülkede yaşayan ve Vizigotlar'ın işkencelerinden Araplar sayesinde kurtulan ve bilim ve öğrenme isteğiyle onlara yakınlaşmış Yahudiler, Kordova'dan ayrılmak mecburiyetinde kaldı. Maimonides'in ailesi Katolik İspanya'ya göç etti. Maimonides, 16 yaşındayken İspanya'da "Mantık" adlı ilk yapıtını, 23 yaşında da gökbilim yasalarına göre tasarlanmış Yahudi takvimi hakkında küçük bir kitap yazdı ve 1158'de metinlerde araştırılan Mişna'nın özgün açıklaması hakkındaki büyük eserine başladı. Bu yapıtın amacı, verilerin karışıklığını ortaya çıkararak, tartışmaların kapsamını saptayarak; geleneğin incelenmesini halka yakınlaştırmak ve okura kısa ve açık bilgiler sunmaktı. Bu yapıtta Mişna uzmanlarının bilim açısından zengin oldukları, ahlakla ilgili düşüncelerinin doğru olduğu ve onların Tanrı hakkında felsefi bir görüşü olduğu belirtilir. Evrensel dehası belirginleşen bu eserde Maimonides, halen Yahudiler'in günlük dualarında zikrettikleri imanın 13 ilkesini geliştirir. Maimonides burada tüm dinsel ve din dışı bilgileri sindirdikten sonra babası, kızkardeşi ve erkek kardeşiyle Fas'ın Fez kentine göç etti. Burada da Abbasiler'in toleranstan yoksun idaresi hüküm sürüyordu. O kadar ki, Yahudiler dinlerinden ayrılmak mecburiyetinde kaldıkları gibi Maimonides dahi çoğu zaman camilere gidiyor ve Arap düşünür ve bilginlerle ilişkiler geliştiriyordu.
devam edecek....
Kaynakça: "Yahudilik Ansiklopedisi", Cilt I, II, III Yusuf Besalel
