Bu hafta gazetemizle birlikte gönderdiğimiz Şalom Çocuk ekimizde bir Bilgisayar Dosya’sına yer verdik… Yaptığımız küçük bir araştırma ilköğretim çağındaki çocukların 7-8 saatini bilgisayar başında geçirdiğini ortaya koydu. Çocukların yanı sıra siz ebeveynlerin de bu konuda bilgilenmesi gerektiğini mantığından yola çıkarak Danışman Psikolog Ceni Palti’nin konuyla ilişkin yazısına yer veriyoruz….
Bilgisayar oyunlarının etkisi üzerine yorum yapmaya, bilgisayarı ve oyunu birbirinden ayırarak başlamak gerekir. Öğretici olduğu kuşkusuz olan bu iki yöntemin kullanımı, çocuğun çeşitli ihtiyaçlarına cevap verir. Bu ihtiyaçların ne kadar karşılandığı ise, kullanım şekli ve dozu ile belirlenir.
İşin, eşin sanal ortamlarda bulunduğu, sınavların bilgisayar üzerinden yapıldığı dünyada iletişimin de omurgasını oluşturan bilgisayara hakim olmak, artık hayati değeri olan bir beceri haline geldi.
Oyun ise çocuğun hayatı öğrenmesinin en kolay ve güvenli yollarındandır. Oyun, hayatı basitleştirir, sevimlileştirir, çocuğa onun alabileceği kadarını sunar ve ona bu “minyatür hayat” içerisinde yaşamsal becerileri geliştirmesi için fırsatlar yaratır.
Çocuk, bir gruba dahil olmayı oyun üzerinden öğrenir, o grubun taleplerine uyumlanmayı öğrenmek bunlar için özveride bulunmak, ileride yetişkin hayatının zorunluluklarına uyum sağlamayı becerebilmekle yakın ilişkidedir. Çocuk oyun içerisinde ilişki kurar, bu ilişkileri gerektiğinde devam ettirmek gerektiğinde de bitirmek için neler yapması gerektiğini fark eder. Süreç içerisinde reddedilme, kabul görmeme gibi duygular yaşar ve bunlarla baş etmeyi öğrenir.
Bilgisayar ve oyun bir araya geldiğinde, yukarıda anlatılan alışverişlerin tümü farklı bir boyuta taşınır; çünkü yukarıdakilerin hepsi ilişkiseldir ve oyunu da öğretici kılan yine bu ilişkiselliktir. Bilgisayar ise tüm bu ilişkiselliğin sanallaştığı bir ortamdır. Peki çocuk bu kadar ilişki kurma ihtiyacındayken neden kendini sanal dünyaya hapseder? Nedir sanal dünyayı bu kadar çekici yapan?
Günümüzde çocuğun içindeki agresyonun ifadesi için en kolay yol bilgisayardır. Çocuk canavar, yaratık, asker ve dövüşçülerle özdeşleştiği gibi kendi iç dünyasının dinamiklerini de bilgisayar ekranında somutlaştırır. Vurur, saplar, parçalar, can yakar, kırar, döker. Tüm bu eylemleri salonunuzun ortasında, cicili bicili ve tabii ki pahalı oyuncaklarına yapmasına izin vermediğinizi ve genelde “sessiz sessiz oyna”masını tercih ettiğinizi, siz söylemeseniz de bilen çocuk için bilgisayar sınırları aşmak demektir.
Sanal ortamda çocuk anonimdir, yanlışları ve şiddeti onu ve etrafındakileri üzmez, rahatsız etmez, yetişkin dünyasının ona yapıştırdığı tanımın ağırlığını hissetmez ve tamamen dürtüseldir.
Artık kimsenin çocuğunu sokakta koşup oynamasına izin vermediğini de göz önünde bulundurursak, bilgisayar oyunu, günümüz çocuğu için sokakta koşup oynamak gibidir.
Peki, anne babalar ne zaman bir kısıtlama getirmelidir?
Anne babalar, bir kriz durumunun oluşmasını beklemeden her zaman sınırlandırma getirmelidir. Burada çocuğa önceden çerçeveyi çizmek ve bunun kararlı ve kesin bir şekilde yapmak önemlidir. Sebeplerini anlatarak, bilgisayar oyunlarına belli bir zaman sınırlaması getirmek, bunu çocukla beraber kafa kafaya vererek yapmak çocuğun bu sınırlamaya uymasını kolaylaştırır ve ebeveynleri sevimsiz hafiyelik rolünden uzak tutar.
Böylesi bir uygulamaya giderken bilgisayarın çocuğun hayatında neyin ikâmesi olduğunu fark etmeye çalışmak önemlidir. Bilgisayar uğraşı, çocuğun sosyal hayatı yerine geçiyorsa, çocuğun sosyal hayatında nelerin eksik ya da çocuk için üzücü, yıpratıcı olduğunu saptamak, bilgisayar uğraşını sınırlamaya çalışıp çocukla çatışmaya girmekten çok daha yararlıdır. Çocuğun, iletişimini sanal ortama taşımakla, nasıl bir eksiklik duygusunu yamalamaya çalıştığını, ne tip zorluklardan kaçınmaya yeltendiğini, bilgisayarın çocuğun dünyasında neye karşılık geldiğini anlamak, aynı zamanda önleyici olacaktır. Bunun yanında çocuğun gelişim seviyesine uygun sitelere girdiğinden emin olmak için de çeşitli teknik yardımlar almak uygun olabilir.
