MİTSVA: Her Musevi'nin yerine getirmekle ve korumakla yükümlü olduğu emir veya kural. Mitsvaların kaynağı Tora, Neviim ve Talmud'dur. Geleneksel mitsva sayısı 613 olup, bunlardan 248 adedi "Ase" (yapacaksın), 365 adedi de "Lo Taase" (yapmayacaksın) şeklindedir. Kadınların, örneğin tefilin takma gibi, muaf tutulduğu mitsvalar olduğu gibi; bazı mitsvalar da sadece Eretz Yisrael'de uygulanması koşuluna bağlıdır. Mitsvaların büyük bir bölümü, "aşer kideşanu bemitsvotav vetsivanu" (bizi sevapları ile kutsayan ve emreden Tanrı) kelimelerini içeren berahalarla yerine getirilir. Mitsvalar, büyük posekler ve özellikle "sefer a-mitsvot"u yazan Rambam tarafından toplanmış ve açıklanmıştır.
613 Mitsvot ("Taryag Mitsvot"), Tanrı ile Yisraeloğulları arasında yapılmış olan Akit uyarınca uygulanması icap eden emirlerden oluşur. Üçüncü yüzyılda yaşamış bir Amora olan R. Simlai bu sayıyı saptarken; yapılmaması gerekenleri tespit eden 365 (olumsuz) emirin, güneş yılındaki gün sayısına; yapılması gerekenleri tespit eden 248 (olumlu) emirin de, vücuttaki organ sayısına (kimine göre sinir sayısı, kimine göre kemik sayısı) tekabül ettiğini vurgulamıştır. Mitsvot, çeşitli kategorilere ayrılmıştır. Tora "hukim" (kaideler) ve "mişpatim"den (yargılar 18:4-5) bahsetmektedir. Hukim, insan ve Tanrı arasında bir mecburiyet olarak saptanmıştır. Örneğin domuz eti yememek (Tesniye, 14:8) ve karışık elyaftan oluşmuş bir giysiyi giymemek (Tesniye, 22:11) gibi. Bu gibi mitsvot ile beraber "Ben Tanrı'yım; bunları tartışmak hakkına sahip değilsiniz" cümlesi yer alır. (Levililer, 18:5, Yoma 67 b). Mişpatim ise, insan ve insan arasındaki ilişkileri (örneğin adam öldürmemek, hırsızlık yapmamak gibi) içerir. Bilgeler ayrıca zırai ürünler gibi Eretz Yisrael'e bağımlı veya kapı süvelerine takılması icap eden ve yere bağımlı olmayan mitsvot şeklinde tasnifler de yapmışlardır.
Keza Suka ve Lulav gibi zamana bağlı veya Mezuza veya Birkat Amazon gibi zamana bağlı olmayan mitsvot da vardır. Kadınlar ise bazı mitzvottan muaftırlar. Orta Çağ'daki dini yetkililerin yaptığı diğer önemli bir ayırım ise, Bet Amikdaş'ın mevcudiyetinde geçerli olan mitzvot ile her zaman geçerli olan mitsvot arasındadır. Bu durumda Bet Amikdaş'ın yıkılışından beri "korban"larla ilgili mitsvot işlevini yitirmiştir; keza Yahudi esirler ve Jübile Yılı (Yovel) konusundaki mitsvot da, On Kabile'nin kuzeydeki Yisrael devletinden sürgüne gönderilmesiyle uygulanamaz hale gelmiştir. Sürgünün başlamasıyla beraber 613 mitsvottan yaklaşık 270 tanesinin uygulanabilir olduğu saptanmıştır.
613 emrin tasnifi ilk kez olarak Geonik dönemde "Alahot Gedolot" adlı eserinde 9. yüzyılda Simeon Kayyara tarafından yapılmıştır. Saadiah Gaon, mitzvotu "Tanrı tarafından emredilenler" ve "insan mantığı tarafından anlaşılanlar" olarak esas olarak ikiye ayırmış; ayrıca bunları 10 Emir'le ilişkilendirmiştir. 11. yüzyılın mistiklerinden Bahya İbn Pakuda, mitsvotu "insanın vücudu ile uyguladığı" ve "kalben uyguladığı" emirler olarak ayırmıştır. 12. yüzyılda Maimonides, "Sefer-Amitsvot" adlı eserinde tüm mitzvotu Biblik ve Talmudik açıklamalarıyla sıralar. Bir yüzyıl kadar sonra ise Nahmanides, Maimonides'in sözkonusu eseri üzerinde bir eleştiri yazarak; örneğin Maimonides'in dua etmenin bir mitzva olduğu iddia etmesinin bir Biblik emir olarak algılanamayacağını savunmuştur. Ortaçağ'ın başka din alimleri de (Barselonalı Aaron Alevi, Coucy'li Moşe gibi), 613 Mitzvot üzerine eserler yazmışlardır. Günümüzde de belirli bir zaruri uygulama geleneğinin Tora kökenli olup olmadığının tartışmaları Yahudi dini otoriteleri arasında yeralabilmektedir.
devam edecek...
Kaynakça: "Yahudilik Ansiklopedisi", Cilt I, II, III Yusuf Besalel
