Sezin ESKİNAZİ
Bilgisayar öğretmeni
Artı ve eksileriyle ‘BİLGİSAYARLAR’
Hepimiz vaktimizin büyük bir kısmını ödevlerimizi yapmak ya da eğlenmek için bilgisayar başında geçiriyoruz. Her gün neredeyse iki saatten fazla başında oturduğumuz bilgisayarın sizce birçok yararı olduğu kadar zararları da yok mu?
Günümüzde bilgisayarın hayatımızda kapladığı yer oldukça büyük. Artık tüm işlerimizi bilgisayarda yapıyoruz. Kısacası teknolojinin bize hediye ettiği en büyük icatlardan biri olan bilgisayarların bize sağladığı birçok kolaylık var.
Ulus Özel Musevi Lisesi öğrencileri arasında yaptığımız ufak bir ankete göre, çoğumuz günde ortalama 4-5 saatimizi bilgisayarın başında geçiriyoruz. Birçoğumuz bu vakti oyun oynayarak harcarken, vaktimizin daha az bir kısmını yararlı bilgiler araştırmak için kullanıyoruz. Peki, günde birkaç saatten fazla bilgisayar başında oturmak doğru ve sağlıklı mı? Bizim için bu kadar önemli olan bilgisayarla ilgili yeterince bilgiye sahip olmak için, dilerseniz hep birlikte bilgisayarın yararları ve zararlarını inceleyelim.
‘BİLGİSAYARLAR’ın yararları
- Bilgisayar, aradığımız bilgiye kolaylıkla ulaşmamızı sağlıyor. Projelerimiz için milyonlarca bilgiye sahip interneti kullanırken, bilgisayara yüklediğimiz programlarla ödevlerimizi daha güzel hazırlıyoruz.
- Uzakta oturan ya da uzun zamandır göremediğimiz aile fertlerimizle ya da arkadaşlarımızla e-posta yoluyla iletişim kurabiliyoruz.
- Bilgisayarlarla müzik dinliyor, film izliyor, aynı zamanda fotoğraflarımızı arkadaşlarımızla paylaşabiliyoruz.
- Bilgisayarlar sayesinde derslerimizi eğlenceli bir şekilde öğrenebiliyoruz.
- Dünyada olan olaylarla ilgili son haberlere internet sayesinde kolaylıkla ulaşabiliyoruz.
‘BİLGİSAYARLAR’ın zararları
- Bilgisayarın başında geçirilen saatlerde gözümüzü hiç ayırmadan aynı ekrana bakıyoruz. Gözlerimizin yorulduğunu ise bir süre geçtikten sonra hissediyoruz. Bu durum ilerde gözlerimizin bozulmasına neden oluyor. Ayrıca sürekli bilgisayar başında oturmak yalnızca gözlerimizi değil, vücudumuzu da yoruyor ve sırtımızın, bileklerimizin ağrımasına da sebep olabiliyor.
- Günün büyük bir vaktini bilgisayar başında geçirerek, daha çok çalışmamız gereken derslerimizi ihmal edebiliyoruz.
- Ödevlerimiz bittiğinde ya da tatil günlerinde kitap okumak, resim çizmek, spor yapmak vb. hobilerle uğraşacak vaktimizin çoğunu oyun oynayarak harcıyoruz.
- Eskiden özlediğimizde görüştüğümüz ya da telefonlaştığımız arkadaşlarımızla artık yüzünü görmeden internetten yazışıyoruz. Bu kulağa çok kötü gelmese de, arkadaşınızla buluşup, yüz yüze sohbet etmek ve karşılıklı çikolatalı kek yemek daha keyifli olmaz mıydı sizce?
Ne yapmalıyız?
- Hangimiz bilgisayarın başındayken zamanın hızla geçmediğini söyleyebilir ki? Bu nedenle kendimizi önceden ayarlamalıyız. Gün içinde bilgisayarda ne kadar vakit geçireceğimizi önceden belirlemeliyiz.
- Yorgunluğumuzu atmak ve eğlenmek tabiî ki hepimizin hakkı. Fakat bunu sağlığımızı ve derslerimizi aksatmayacak şekilde yapmalıyız. Bu nedenle bilgisayar başındayken 1 saat oyun oynuyorsak, ödevlerimiz için de 1 saat ayırmalıyız. Geri kalan vaktimizde ise bilgisayarın başından kalkmalı, tamamlamamız gereken ödev ve işlerimizi yapmalıyız. Bunun için bir ajanda tutmak, kendinize verdiğiniz sözü tutmanıza yardımcı olacaktır.
Aradığın bilgi parmaklarının ucunda!
Okulda verilen araştırma ödevlerimizin birçoğunu bilgisayardan yararlanarak yapıyoruz. Peki araştırmalarımızı yaparken doğru bilgilere en hızlı şekilde ulaşabiliyor muyuz? İşte bunu sağlamak için yapmamız gerekenler!
Bilgisayarın artık hayatımızda vazgeçilmez bir yeri olduğunu hepimiz biliyoruz. Peki bilgisayarı ne kadar iyi kullanıyoruz? Birçoğunuzun ‘Ben bilgisayarı çok iyi kullanıyorum’ dediğini duyar gibiyim. Öyleyse, öncelikle bu cümleyi biraz açalım. “Bilgisayarı doğru kullanmak”, ne demek? Arkadaşlarımızla dönemin en popüler oyunlarından birini çok iyi oynamak mı yoksa internet ortamında çok hızlı yazışmak mı? Sanırım her ikisi de bilgisayarı ‘iyi kullanıyorum’ demek için yeterli değil.
Dilerseniz, bilgisayarı ‘doğru’ kullanmaya, arama motorlarından başlayalım. Arama motorlarını ihtiyacımız olan bilgiye ulaşmak için kullanırız. Arama motorları internet sitelerindeki bilgileri hafızasında tutar ve arama yaptığımızda uygun siteleri bize listeler. Öğretmenlerimiz bizlere çeşitli konularda araştırma ödevleri verdiğinde, aklımıza hemen bilgisayar ve internet geliyor. Peki, ödev için bulduğumuz bilginin, bizim aradığımız bilgi olduğunu nerden bilebiliriz? İşte ödevlerimizle ilgili araştırma yaparken kullanabileceğimiz birkaç püf nokta!!!
İşte başlıyoruz!
Bu yazıda en çok kullanılan arama motorlarından biri olan ‘Google’ ı ve bazı ince ayarlarını öğreneceğiz.
Öncelikle adres çubuğuna http://www.google.com.tr yazarak internet sitesine girelim. Google’da bir kelime aratmak için, kelimeyi arama kutusuna yazarak ‘Google’da Ara’ düğmesine basmalıyız.
Google, arama sonucunda görüntülenen sayfa sayısını sitenin sağ üst köşesinde görüntüler. Aradığımız bilgiyi ne kadar doğru yazarsak, bu sonuç sayısı düşecek, bizim için yararlı olan internet siteleri arasında araştırma yapmamız kolaylaşacaktır.
Aradığımız kelime Türkçe olduğunda arama kutusuna sözcüğümüzü yazarak, “Türkçe sayfalar” seçeneğini işaretlemeliyiz. Böylece arama yalnızca Türkçe siteler arasında yapılacaktır.
Birden fazla kelimeyi aramak
Birden fazla kelime arıyorsak, kelimelerin tümünü arama kutusuna yazmalıyız. Örneğin arama kutusuna, “Atatürk hayatı” yazdığımızda, karşımıza içinde hem ‘Atatürk’ hem de ‘hayatı’ kelimelerini içeren siteler çıkacaktır.
Öğrenme bilgiyi nerde bulacağını bilmekle başlar.
İki kelimeden herhangi birini aramak – OR
Okulda verilen bir ödev için ‘tartı’larla ilgili bir araştırma yapacağımızı düşünelim. İçinde tartı kelimesi geçen siteleri arayacağız. Tartı aynı zamanda ‘baskül’ adıyla da kullanılır. Öyleyse, araştırmamızı içinde hem tartı hem de baskül kelimelerini içeren sitelerde yapabiliriz. Bunun için arama kutusuna yazacağımız iki kelimenin arasına, İngilizce’de ‘veya’ anlamına gelen ‘OR’ sözcüğünü yerleştireceğiz. Böylece Google, ‘tartı’ veya ‘baskül’ kelimelerinden herhangi birini içeren sitelerin tümünü görüntüleyecek.
Bir kelime grubu aramak - “ ”
Arama yapmak istediğimiz bir sıfat tamlaması ya da söz kalıbıysa, kelimeleri tırnak işareti içine almalıyız. Örneğin ‘Sihirli sandık’ adlı kitapla ilgili araştırma yapmak istiyoruz. Aramamızı, ‘Sihirli sandık’ şeklinde yaptığımızda, yalnızca içinde iki kelimenin beraber bulunduğu siteler listelenecektir. Arama kutusuna tırnak işareti içine almadan yalnızca iki kelimeyi yazsaydık, çıkan internet adreslerinin sayısı diğerine göre çok daha fazla sayıda olacaktı.
İstemediğimiz kelimeyi aramadan çıkarmak
Bazı durumlarda sitelerde olmasını istemediğimiz kelimeler olabilir. Örneğin, karada yaşayan hayvanlarla ilgili bir araştırma yapacaksınız, bu durumda uçan hayvanlarla ilgili bilgileri bulmaya ihtiyacınız yok. Aramanızı, hayvanlar –‘uçan hayvanlar’ şeklinde yaptığınızda, içinde ‘uçan hayvanlar’ yazan siteler görüntülenmeyecektir.
Bulduğum bilgi doğru mu?
Doğru arama yapmayı öğrendik. Peki karşımıza çıkan sitelerdeki tüm bilgiler doğru mu? Tabiî ki hayır. İnternette milyarlarca site olduğunu ve herkesin istediği bilgiyi internet ortamına rahatlıkla koyabileceğini biliyoruz.
Bizlerin amacı gereksiz bilgileri doğrularından ayırarak, kaliteli ödevler hazırlamak olmalıdır. O zaman internet sitesinde yer alan bilginin doğru olup olmadığını nasıl anlayacağız?
1. Site kime ait? Sitenin hangi kuruluşa ait olduğu çoğu zaman inanılırlık konusunda bilgi verir. Ayrıca sitede yer alan bilgilerin kime ait olduğu yazıyorsa, o kişinin uzmanlık alanı araştırılmalıdır.
2. Bilgiler doğru mu? Sitede yer alan bilgileri farklı kaynaklardan araştırarak doğruluğu konusunda emin olmalıyız. Ayrıca sayfadaki yazılarda imla veya dilbilgisi gibi hatalar varsa, o bilgileri yeniden gözden geçirmek faydalı olacaktır.
3. Bilgiler tarafsız ve güvenilir mi? Yazılarda yazarın kendi kişisel görüşüne yer vermemiş olmasına ya da herhangi bir ürünü satmak amacıyla yazılmış olmadığına dikkat etmemiz gerekir.
4. Bilgi işimize yarıyor mu? Bulduğumuz içeriğin, ödev için aradığımız bilgiyi içerip içermediği önemlidir. Bu durumda yazıyı iyice incelemeli, gereksiz bilgileri ayıklamalıyız.
5. Bilgiler güncel mi? Yazıların yazılmış olduğu tarih de çok önemlidir. Birkaç sene önce yazılmış yazıdaki bilgiler (istatistikler vb.) güncelliğini kaybetmiş olabilir.
6. Bilginin kaynağı güvenilir mi? Yazıda yer alan bilgilerin alındığı kaynaklar genellikle yazının en altında yer alır. Bu kaynaklara göz atarak, bilgilerin doğruluğu hakkında fikir sahibi olabiliriz.
7. Yazının yazılma amacı nedir? Yazılan yazı çok basit ya da çok zorsa işimize yaramayabilir. Ayrıca yazının yazılma amacı da bize yol gösterebilir. Bilgilendirmek amacıyla mı, satış amacıyla mı?
8. İnternet adresleri: Bir bilginin doğruluğu için internet adreslerinin sonundaki isimler de bize yol gösterir.
• .com – ticari sitelerdir. Güvenilirlikleri değişir.
• .gov.tr – devlete ait sitelerdir. İçerdiği bilgiler genellikle doğrudur.
• .org – Para kazanmak amacı olmayan sitelerdir. Taraflı bilgiler içerebilirler.
• .edu – Okul veya üniversite siteleridir. Bilginin öğretmen mi ya da öğrenci mi tarafından hazırlandığına dikkat etmek gerekir.
• .mil – Askeri sitelerdir.
Arama sonucunda karşınızda listelenen başlıklardan birine farenin sağ tuşuyla tıklayarak açılan menüden ‘Yeni Pencerede Aç’ (Preview in New Browser) komutunu seçersek, siteyi yeni bir pencerede inceleyebiliriz. Böylece arama sonucunda çıkan siteleri kaybetmemiş oluruz.
Dikkat edelim (şekilli bir ünlem işareti koyulabilir)
— Bir konuda bilgi sahibi olmak için, tek bir kaynak yeterli değildir. İnternetteki birkaç siteden yararlanabileceğimiz gibi, kütüphaneye giderek konuyla ilgili kitaplardan da araştırma yapabiliriz. Böylece aynı konuyu farklı açılardan ele alarak, ödevimizi zenginleştirebiliriz.
— Sitedeki bir yazıyı, olduğu gibi ödevimizde kullanmak yanlıştır. Biz nasıl kullanacağımız bilginin kaynaklarını kontrol ediyorsak, öğretmenimiz de bizimkilere bakacaktır. İnternetten edindiğimiz bilgileri ödevimizde alıntı yapacaksak mutlaka kaynak göstermeliyiz. Aksi takdirde konuyu kendi cümlelerimizle yeniden ele almalı ve konuyla ilgili kendi görüşlerimizi de ödevimize eklemeliyiz.
