Polonyalı kurtarıcı unutulmadı

Uluslararası Raoul Wallenberg Vakfı yaklaşık on yıl kadar önce ABD Kongresi Üyesi Tom Lantos ve Arjantinli bir işadamının ortak çabası ile kuruldu. Tom Lantos, İsveçli Diplomat Raoul Wallenberg tarafından Holokost’tan kurtarılan kişilerden biridir.

Bindiği gibi İsveçli Diplomat Raoul Wallenberg, yaşamını tehlikeye atarak birçok Yahudiyi Holokost’tan kurtarmıştı. Ancak savaşın son dönemlerinde Ruslar tarafından tutuklanan Wallenberg’in bir daha izine rastlanmadı.

Bir saygınlık ifadesi olarak Raoul Wallenberg adının verildiği vakıf, Holokost’ta insan kurtaranların anısını yaşatırken, toplumlararası dayanışma konusunda eğitim programları geliştiriyor. Onursal üyeleri arasında Nobel Ödüllü birçok kişinin yer aldığı vakfın, New York, Kudüs, Buenos Aires ve Berlin’de merkezleri bulunuyor.

Geçtiğimiz mart ayında İsrail’de yaşayan 94 yaşındaki Esfira Maiman, Raoul Wallenberg Vakfı’na başvurdu. Arzusu, II. Dünya Savaşı’nda kendisini Nazilerden kurtaran Stanislawa Stacha Slawinska’nın hayatta olan yakınlarını bulmaktı. Esfira Maiman, İsrail ekonomisinin önde gelen kişilerinden biri olan bir erkek çocuk ve bir kız çocuk sahibi.

Esfira Maiman’ın adı o dönemde Esfira Rappoport’tu. Birinci eşi Roman Domb, Naziler tarafından öldürülmüştü.

Esfira Maiman, 1943’te Varşova Gettosu’ndan kaçtığını ve Stanislawa Stacha Slawinska’nın evinde gizlendiğini vakıf yetkililerine anlattı. Bu ev, Grodzisk Mazowiecki’de Maja Street 3 numarada yer alıyordu.

Stanislawa Stacha Slawinska, evinde Yahudi gizlemenin tehlikeli olduğunun ve Nazilerce yakalanması durumunda cezasının ölüm olacağının bilincindeydi. Fakat bu tehlike onu korkutmadı, savaşın son günlerine dek evinde on Yahudiyi koruması altına aldı.

Savaş sona erdiğinde Esfira, Grodzisk’i terk ederek, ikinci eşi ile tanıştığı Almanya’da bir buluşma kampına gitti. 1948’e kadar kaldığı Almanya’dan göç ettiği Peru’da 1972’ye dek yaşadı. O dönemden beri İsrail’de yaşıyor.

Almanya’da yaşadığı süreçte Esfira, Stanislawa Stacha Slawinska ile ilişkisini devam ettirdi ve ona gıda ve para yardımında bulundu. Ona Peru’dan da mektuplar yazdı, paketler gönderdi. Fakat Komünist rejim nedeniyle gönderilenlerin hiçbiri Stanislawa Stacha Slawinska’nın eline geçmedi.

Esfira Maiman, Raoul Wallenberg Vakfı yetkililerine Stanislawa Stacha Slawinska’nın çocuk sahibi olmadığını Roman (Romek) Slawinski adlı bir yeğeni bulunduğunu anlattı. Roman o dönemde küçük bir çocuktu ama teyzesinin Yahudileri gizlediği sırrına ortak oluyor, henüz bir çocuk olmasına rağmen Polonyalı direnişçilere yardım ediyordu.

Vakıf, üç hafta süren bir araştırma sonucunda Roman’ın halen Grodzisk’te yaşadığını öğrendi ve ona ulaştı. Roman, Esfira’yı unutmamıştı. Roman’ın izinin bulunmasından birkaç gün sonra Esfira ile Roman büyük bir heyecanla telefonda konuşarak anılarını paylaştılar.

Şimdilerde Raoul Wallenberg Vakfı ve Casa Argentina en Israel Tierra Santa kuruluşunun çabalarıyla Stanislawa Stacha Slawinska ve yeğeni Roman’ı onurlandırmak üzere etkinlikler düzenlenecek.

Varşova’da gerçekleşecek bir törene, hükümet yetkilileri ve Katolik Kilisesi mensupları davet edilecek. Onların öykülerini konu alan eğitim programları yapılacak. Kız çocuğu bekleyen anne adaylarının bebeklerine Stanislawa adını koymaları yönünde Polonya’da bir kampanya başlatılacak.

Stanislawa Stacha Slawinska’nın Uluslararası Dürüst payesi ile onurlandırılmasını sağlamak üzere Polonyalı kurtarıcı hakkında tüm bilgiler Yad Vaşem Holokost Enstitüsü’ne ulaştırıldı.