9 Kasım 1938 gecesi Nazilerce, Yahudi ev, işyerleri ve sinagoglarına yönelik kanlı ve ölümcül saldırıların başladığı, yollara dökülen binlerce cam parçasından ötürü tarihe Kristal Gece olarak geçen Kristallnacht 70. yılında tüm dünyada anıldı
İç Haberler Servisi
Kristallnacht’ın 70. yılı vesilesi ile 9 Kasım Pazar gecesi Ortaköy Etz Ahayim Sinagogu’nda bir anma merasimi düzenlendi. Törene Hahambaşı Rav İsak Haleva, Cemaat Başkanı Silvyo Ovadya, İsrail’in İstanbul Başkonsolosu Mordehai Amihai, kurum ve dernek başkanları başta olmak üzere gençler ve yahidler katıldı.
Göztepe Kültür, Dostluk Yurdu ve Yıldırımspor dernekleri gençlik kollarının ortak çabasıyla hazırlanmış dekor ile sinagog girişinde Kristallnacht gecesi yaşanan olayları temsilen bir canlandırma yapıldı. Geceye katılanlar, duygularını hazırlanan cam panoya yazdılar. Sinagog avlusu siyah kumaşlar üzerine cam ve ayna kırıkları, parçalanmış inşaat molozları, yırtık kitaplar ve yanan mumlar ile dekore edilirken, tören süresinde fonda cam kırılma sesleri yayınlandı.
Gençler, cam kırıkları arasında hatıralarını arayan insanları canlandırdılar. Sinagog girişinde katılımcılara, üzerinde Kristallnacht gecesi yaşananları anlatan gazete şeklindeki broşürler dağıtıldı. Melih Kohen’in sunumunu yaptığı gece, olaylarda hayatını kaybedenler anısına bir dakikalık saygı duruşu ile başladı.
Cemaat Başkanı Silvyo Ovadya 70. yılın önemi ve dünyada aynı anda gerçekleşen etkinliklerle ilgili verdiği bilgilerden sonra, Hahambaşı Rav Haleva ebediyete intikal eden ruhlar anısına kısa bir konuşma yaptı ve bir mum yaktı. Daha sonra Ortaköy Sinagogu Haham Akaali Rav Naftali Haleva ‘Antisemitizm ve Yahudi Kimliği’ konulu bir konuşma yaptı.
Ardından cemaatin gençlik kollarını temsilen Süzet Gümüştaş ve Kemal Levi, Kristallnacht’ın tarihi boyutu ve yaşananlar ile ilgili konuşmalarını yaptılar. Gümüştaş ve Levi: “1350 Sinagog,7000 işyeri,30000 Yahudi,91 masum insan….
27 Ekim 1938 tarihinde Paris’te yaşayan Hanry Herschell Grynspan (Greenspan) adlı gencin Polonya’daki ailesinin sınır dışı edilişine kızması ve Paris’teki Ernst Von Rath adındaki Alman elçilik görevlisini vurmasıyla uzun zamandan beri Adolf Hitler ve Joseph Goebbles’in beklediği an gelmişti. İşin ilginç yanı Von Rath aslında Nazi karşıtı bir kişilikti ancak onun ölümü Nazilerin eline belki de kolay kolay elde edemeyecekleri bir fırsat sunmuştu. Bundan 70 yıl önce, sadece bir gecede, SS ve Hitler’in gençlik hareketlerinin kışkırtmasıyla galeyana gelen halk, Nasyonal Sosyalistlerin etkili olduğu bölgelerde bulunan 1350 sinagogu kullanılamaz hale getirdi. Yahudilere ait 7000 kadar işyeri kundaklandı. 30bin insan başta Dachau, Treblinka ve Auschwitz olmak çeşitli toplama kamplarına zor kullanılarak götürüldü. Ve sadece Yahudi oldukları için 91 masum insan öldürüldü. Kırılan her cam parçası, yakılan ev ve işyerlerinin alevlerinden beslenerek kristal gibi parlıyor, her parıldayan cam parçası aslında yok olan aileler ve yaşamları anısına yakılan bir mum gibi geceyi aydınlatıyordu.” Viyanalı Josef Linser’in anılarıyla sürdürdükleri konuşmalarında “(…)Kristallnacht aslında bir sonun başlangıcıydı, 6 milyon kadın erkek ve çocuğun hayatlarını sonlandıracak bir hareketin adeta bir fitilleyicisiydi. O tarihte gündeme gelen toplama kampları, daha sonra çalışma kamplarına dönüşecek, ardından da tarihin en sistematik soykırımının yaşanacağı ölüm kamplarına dönüşeceklerdi” sözleriyle olayın vahamiyetini bir kez daha gözler önüne serdiler…
9 Kasım 1938 olaylarının resimlerinden Dr. Seyfi İşman tarafından derlenen bir kısa film izletisi ile gece devam etti. Hahambaşı Haleva’nın Tanrı’nın ulusumuzu böyle felaketlerden uzak tutması yakarışları, berahaları ve okuduğu Kadish ile tören son buldu.Çıkışta katılımcılara gecenin hatırasına Enis Baruh’un tasarımını yapmış olduğu özel kartpostallar dağıtıldı.
