Yoksa siz çocuğu çok az yemek yediği için uyuyamayan, hatta tatillerde bile sürekli kaşıkla çocuğunuzun peşinden koşturan annelerden misiniz? Ya da çocuğu çok aşırı yiyen, onun bu alışkanlığını nasıl değiştireceğinizi kara kara düşünen ve çocuğunuzdan yemekleri sürekli saklamaya çalışan annelerden misiniz?
Uygun yeme alışkanlıklarının çocuğa kazandırılması için kullanılabilecek yöntemler
Suzi LEVİ MİZRAHİ / Uzm. Psikolog
Çoğu ebeveynin çocuklarının yeme alışkanlıklarıyla ilgili endişeleri, çocukları 1–2 yaşları arasındayken başlar çünkü bu yaşlarda çocukların yedikleri yemeklerde belirgin bir azalma olur. Ancak bu azalma oldukça doğaldır çünkü çocuğunuz artık bebeklik dönemini geride bırakmakta ve büyüme hızı da gittikçe düşmektedir.
Küçük yaşta yaşanılan yeme problemleri ilerde ortaya çıkabilecek, fiziksel ve psikolojik açıdan çok ciddi sonuçları olan yeme bozuklukları için bir risk teşkil eder. Bu nedenle erken dönemde yaşanan yeme problemlerinin tespit edilmesi, gerekli önlemlerin alınması ve tedavilerin yapılması çok önemlidir.
Ebeveynler olarak yeme
problemlerini önlemek için neler yapabilirsiniz?
• Çocuklara yeme alışkanlığının kazandırılması çok küçük yaşlarda başlar. Ailenin yemek kültürü, çocuğun yemek yeme alışkanlığını belirlemektedir. Bu nedenle sağlıklı beslenme konusunda çocuğunuza iyi bir model olmanız çok önemli. Bunun yanında farklı spor aktivitelerine de katılmanız, çocuğunuzun da bu alışkanlığı kazanması için önemlidir.
• Çocuğunuzun sağlıklı ve düzenli beslenip beslenmediğini sadece bir gün yediklerine bakarak değerlendirmemelisiniz. Yaklaşık bir ya da iki haftalık bir dönem içinde çocuğunuzun neler yediğine dikkat etmeniz ve notlar alıp bu dönem içinde yeterli ve sağlıklı beslenip beslenmediğine karar vermeniz gerekmektedir.
• Rutinler, çocukların kendi alışkanlıklarını oluşturmalarında oldukça önemli bir yere sahiptir. Bu nedenle yemek saatlerinin gün içinde belirli saatler içinde olması gerekir. Bunun yanında çocuğunuza yemek saatleri yaklaşmadan 2–3 saat öncesinden başlayarak bir şey yedirmemeniz gerekir.
• Birçok çocuk doyduktan sonra daha fazla yiyemez, yeterli kaloriyi aldıktan sonra tabağındaki yemek bitmediyse bile durur. Bu tip durumlarda çocuğunuzu zorlamamak yerinde bir davranış olacaktır.
• Yemeği eğlenceli bir aktivite haline çevirin. Özellikle daha büyük yaştaki çocuklar için yemeğin ailece beraber yenmesi ve keyifli bir paylaşım şeklinde olması yeme kültürünün oluşması için oldukça önemlidir.
• Çocuğunuza yemek yedirirken televizyon önünde olmamasına özellikle dikkat edin. Çocuk ne yediğinin, ne kadar yediğinin farkında olması ancak bu şekilde mümkündür. Çocuk ne yediğinin farkında olmazsa doyduğunu da hissedemeyebilir. Televizyon başında yenen yemekler genelde çok hızlı yendiğinden sağlık için zararlı olabilir.
• Çocuklar için en iyi öğrenme yöntemlerinden biri oyundur. Çocuğunuz küçük ise, yemek ile ilgili plastik oyuncaklar alın ve yemek zamanları dışında bir bebeğe ya da ayıcığa sanki yemek yediriyormuşsunuz gibi yapın. ‘Sebzeler ayıcık için çok yararlıdır’ gibi sözlerle çocuğunuza sağlıklı beslenme hakkında bilgi vermiş olursunuz.
• Yemeği bir disiplin aracı olarak kullanmayın. Yemeği bir ceza olarak kullanmak, çocuğunuzda “aç kalabilirim” kaygısına yol açabilir. Böyle hissettiğinde çocuk her bulduğunda yemek yemeğe çalışacaktır. Bunun yanında, şeker, çikolata gibi ürünler ödül olarak kullanıldığı takdirde çocuğunuzun gözünde diğer yemeklerden çok daha değerli olacaktır.
• Çocuğunuzda aşırı kilo problemi varsa, yağ kullanımını azaltmanız oldukça önemlidir ancak şeker ve yağı tamamen kısıtlamanız ve çocuğa bunları hiç yedirmemeniz de doğru değildir. Abur cubur diye nitelendirdiğimiz cips, çikolata gibi besinleri yerken çocuğunuzun sınırlarının oluşturulması çok önemlidir. Çocuğunuza nerede durması gerektiğini ebeveynler olarak sizler öğretmelisiniz.
• Çocuğunuza seçim yapabilmesi için bazı seçenekler sunmanız, onun kendini iyi hissetmesini sağlayacaktır. Bu noktada önemli olan tercih hakkını kullanabileceği yemekleri sizin ona önermenizdir. Bu yolla yemek seçimi konusunda sınırsız bir bağımsızlık elde etmemiş olacaktır.
• Çocuğunuzun yavaş yemeği bir alışkanlık haline getirmesi için onu destekleyin ve ona örnek olun. Yemekler esnasında da ona yavaş yemesi gerektiğini hatırlamanız da faydalı olacaktır.
• Atıştırmaların ne zaman yenebileceğini planlayın. Zamanı planlanmış atıştırmaların çocukların yeme alışkanlıklarında önemli bir yeri vardır. Ancak çocuğunuza verdiğiniz atıştırmaların olabildiğince sağlıklı olmasına dikkat etmeniz gerekmektedir. Örneğin dondurulmuş yoğurt, ya da meyveli yoğurt, kurutulmuş meyveler gibi bazı besinler atıştırmalık olarak hem sağlıklı hem de yemesi keyifli ürünlerdir.
• Çocuğunuzun belirli bir yeme problemi olduğunu düşünüyorsanız öncelikle doktorunuza danışın. Doktorunuz sizi gerekli şekilde yönlendirecektir. Çocuğunuzu sıkı diyet programlarına doktorunuzu önermedikçe sokmayın. Çocuğunuzun yemeğine ağır sınırlar koymanız sağlığı, fiziksel ve psikolojik gelişimi açısından uygun olmayacaktır.
• Çocuğunuza duygusal destek sağlayın. Özellikle çocuğunuz aşırı kilolu ise sizin desteğinize çok ihtiyacı var demektir. Çocuğunuza aşırı kilolu da olsa, onu çok sevdiğinizin mesajını sık sık vermeniz gerekmektedir. Çocuklar ebeveynlerinin kendileri hakkındaki düşüncelerine göre benlik algılarını oluştururlar. Eğer siz çocuğunuzun kilosu ne olursa olsun onu kabul ettiğinizi ve sevdiğinizi belli ederseniz, o da kendisi hakkında çok daha olumlu düşünecektir. Çocuğunuzun kiloları hakkında konuşmanız ve onun bazı endişelerini paylaşmanız da oldukça önemlidir.
• Sadece çocuğa ve çocuğun kilolarına odaklanmaktansa, tüm ailenin yeme alışkanlıkları ve spor alışkanlıklarında değişiklikler yapmanız yerinde olacaktır. Bu şekilde tüm aile bireyleri çok daha sağlıklı bir gelişim içine gireceklerdir.
