VOB, Türkiye’de vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinin işlem görmesi için SPK’dan gerekli yasal izinler alınarak kurulmuş ilk ve tek özel borsadır. Kapital Faktoring bünyesine, geçtiğimiz aylarda sayfamız yazarlarından Rafi Ojalvo tarafından kurulma fikri ortaya atılan, VOB’u ekledi. Sektörün ayrıntılarını, günümüzdeki ekonomik kriz koşullarında bu işi kurma fikrini ve 2009 yılındaki ekonomik beklentileri konuştuk...
Rafi Ojalvo, ortaokul ve lise eğitimini 1995-2002 yılları arasında Robert Kolej’de tamamladıktan sonra ABD’de Brandeis University’sine kabul edildi. Yüksek lisansını orada tamamladı. 2006’da Brandeis’tan mezun olduktan sonra ABD’de kalıp kalmama tereddütü yaşadı ve sonunda Türkiye’ye geri dönüş kararı aldı.
Temmuz 2006-2008 arasında Türk Ekonomi Bankası’nın Hazine Departmanı’nda çalıştı. Edindiği deneyimler, kazandığı bilgiler ve zengin müşteri portföyü ile Kapital Menkul Değerler’e geçmeye karar verdi. Burada yeni bir girişim olan VOB’a (Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası) imza attı.
2007 yılının ortalarında dünyada kriz dalgalarının geleceği hissedildi. Siz yeni bir yapılanmaya imza attınız. VOB Departmanı kurma fikri nasıl ortaya çıktı?
İş hayatına atıldığım zaman Kapital Factoring ortaklarından Vedat Sadioğlu ile tanışma fırsatı buldum. İyi bir işletişim kurduk. Zamanla fikir alışverişleri yapmaya başladık.
Kendilerinin bir menkul değerler şirketi olduğunu biliyordum ve şu an kurduğumuz Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası (VOB) platformuna kişisel olarak ilgim üst düzeydeydi. Bu enstrümanının hem firmalar hem de bireysel yatırım amaçlı kullanım oranının hızla arttığını ve daha da artabileceğini düşünüyordum. Dolayısıyla bu fikrimi Vedat Bey ile paylaştım. Uzun görüşmeler sonucunda kendisi ile Kapital Menkul Değerler’in Vadeli İşlem Borsası’nda faaliyet yetkisi alması konusunda mutabık kaldım ve bizim serüven de böylece başlamış oldu. İşlem hacmimiz giderek artıyor bu da bizim geleceğe umutla bakmamızı sağlıyor. Başarılı olacağımıza inanıyorum.
Verdiğiniz hizmetlerden bahseder misiniz?
Şu anda Kapital Menkul Değerler A.Ş. olarak VOB, hisse senedi ve repo işlemleri hizmeti veriyoruz. VOB için çok kullanışlı ve hızlı bir internet platformu hazırladık. Bu platformda Müşteri www.kapitalmenkul.com.tr’den fiyatları eş zamanlı görüp internetten işlem yapabiliyor. Onun dışında hisse senedi işlemlerininin de oldukça hızlı bir şekilde iletildiğini söylemeliyim. Birkaç hafta önce aramıza Dr. Yaşar Erdinç’in baş asistanı Üzeyir Doğan katıldı. Kendisi grafikleri teknik anlamda okumakta oldukça başarılı. O da haftada bir siteye ve bizim oluşturmakta olduğumuz mailing listesine piyasa hakkındaki yorumlarını gönderiyor. Ben ve hem arkadaşım hem de iş arkadaşım olan Eli Ergün de, ekonomik verileri ve gelişmeleri yakından takip etmeye çalışıyoruz. Zaten bu piyasada her şeyi bilip takip etmek zorundayız yoksa varolamayız.
Vadeli İşlemler Borsasının yatırımcılara sağladığı avantajlar nelerdir? Yatırımcılara önerileriniz nelerdir?
VOB oldukça çekici bir borsa. Yakın gelecek için endeks ve döviz (dolar, euro) fiyatlarına tahmin yapan bir platform. Tabi ki herkes kendi düşüncesine göre bir fiyat girmiyor. Beklentilerin karşılanması durumunda spot fiyatı ve faizleri baz alarak hesaplanan bir gelecek değer alınıp satılıyor piyasada. Hesabınızda teminat olarak bulundurduğunuz tutarın belli bir katı kadar işlem yapabiliyorsunuz. Teminat olarak yatırdığınız para da Takasbank nezdinde Kapital Menkul Değerler adına açılan hesapta bulunuyor. Bu ufak birikimi olan yatırımcıyı da daha hacimli bir şekilde borsaya dahil etmek için oldukça çekici bir yöntem. Böyle bir durum söz konusu olduğu için yatırımcının elde edeceği karın veya zararın daha büyümüş olduğunu unutmamak gerekiyor. Ayrıca bu borsada fiziki olarak el değiştiren herhangi bir şey de yok. Dolayısıyla borsanın ya da doların aşağı yönlü hareket edeceğini düşünüyorsanız bir alıcı bulmanız halinde satış yapabiliyorsunuz. Böylece genel olarak yön tahmin ederek pozisyon almanız mümkün. Bunu şunun için söylüyorum. Borsada bazen garip durumlarla karşılaşabiliyoruz. Mesela İMKB 30’da yer alan bir şirketin hissesini satın aldınız. Bütün diğer hisseler yukarı yönlü hareket etmesine rağmen sizin aldığınız hisse yerinde sayıyor. Genel olarak yönü doğru tahmin etmiş olmanıza rağmen hisse seçiminde başarısız olduğunuz için zarar ediyorsunuz. İşte VOB’un en önemli özelliklerinden birisi burada ortaya çıkıyor. Siz VOB’da İMKB 30 endeksini toplu halde alıp toplu halde satabiliyorsunuz. Böylece yönü tahmin etmeniz sizin sonuç almanız için yeterli. VOB’da emtia sözleşmeleri de var ama en yoğun işlem gören kontratlar IMKB-30 ve Dolar için düzenlenenler. Endeks haricinde VOB döviz işlemi yapan firmalara oldukça yararlı olabilecek bir platform. İhracatçı/ithalatçı bir firma gelecekte ihtiyacı olacağı döviz ya da ytl’yi şu anda belirlenmiş bir kurdan satarak/alarak ileride ortaya çıkabilecek kur riskinden korunmuş oluyor. Böylece asıl işlerine yani ticari karlarına odaklanabiliyorlar. Ayrıca kuru sabitledikleri için ticari karını daha önceden tespit etme imkanına sahip oluyorlar.
Bir ekonomist olarak kriz süresince bu yılın nasıl geçeceğini bekliyorsunuz?
2008 yılı hem yurt içi hem yurt dışı piyasalar için gerçekten önemli bir yıl oldu. ABD’de konut kredileri ile başlayan kriz daha sonra önemli şirketlerin batması ile birlikte daha kötü bir hal almış durumda. Bankaların ve önemli yatırım kuruluşlarının batması sonucu kredi piyasalarında yaşanan güven bunalımı ile birlikte yaşanan kredi krizinin şu anda reel ekonomi üzerinde etkilerini hissetmeye başladık. Türkiye’nin de bu krizin etkilerini özellikle dördüncü çeyrekte hissetmeye başladığını düşünüyoruz. Önümüzdeki dönemde açıklanacak 4. çeyrek büyüme rakamları bu etkiyi daha net gösterecektir. En son sanayi üretim rakamlarına bakıldığında ve S&P’nin uzun zaman sonra Türkiye’nin kredi görünümünü negatife çevirdiği düşünüldüğünde Türkiye’nin kriz için bazı önlemler alması gerektiği ortaya çıkıyor. Hem Türkiye hem global bazda 2009 için olumlu konuşmak şu an çok zor. Buna rağmen alınacak önlemler ile birlikte 2009’un son çeyreği veya 2010’un birinci çeyreğinde dünyada ekonominin toparlayacağını umut ediyorum. Ancak yaşanan yavaşlama uzun sürdüğü için bu hareketin düzeltmesi yani piyasaların toparlanması da daha evvel yaşadığımız toparlanmalara göre daha yavaş ve daha uzun süreli olabilir.
Şirketler bu dalgadan sizce en iyi şekilde nasıl korunabilir?
Bu dalgadan mutlaka herkes az ya da çok etkilenecektir. Bizim gibi finans şirketlerinin varlığı burada önem kazanıyor. Yani piyasayı takip eden ve finans sektörünün içinde bulunan profesyonellerle devamlı diyalog halinde bulunmak gerekiyor. Bu zamana kadar birçok ekonomistin ve yorumcunun piyasa görüşlerinin yanlış çıktığının farkındayım fakat kısa vadede en azından gelişmeleri takip edebilme ihtimallari daha yüksek olduğu için ve daha çok ürün tanıdıkları için bu tip insanlarla konuşulmalı. Bunun dışında hedging enstrümanlarının bu tip piyasalarda kullanılması şart. Özellikle ihalelere döviz cinsinden verilecek tekliflerde ve daha evvel de söylediğim gibi ihracat-ithalat yapan firmaların VOB gibi piyasalarda veya bankalarla görüşüp anlaşarak hedging ürünlerini kullanmasını şiddetle tavsiye ederim. Bununla birlikte büyük maliyet gerektiren yatırımlardan uzak durulmalı ve nakit pozisyonu çok sıkışık olmadığı sürece, varlık satışları için piyasaların yeniden rayına oturması beklenmelidir.
2009’da herkese sağlık, mutluluk ve başarı getirmesini dilerim. İyi yıllar.
