Hedef; Türk diplomatları dünyaya tanıtmak

İsrail’deki Türkiyeliler Birliği olarak Raoul Wallenberg Vakfı ile işbirliğiniz ne zaman ve nasıl başladı?

“18 Haziran’da  vakfın yöneticisi Danny Rainer'in bana müracaatı ile  başladı. Kendisi vakıf olarak,  Türk Diplomatlarının  yapmış oldukları insani hareketleri bütün dünya insanlarına  ve de özellikle  yeni nesillere  ders olarak okutmayı hedeflediklerini  belirtti.

Bu hususta İsrail’de yaşayan Türkiyelilerle beraber bir işbirliğinin gayet tabii olacağını düşündüler.”

İkinci Dünya Savaşı yıllarında Yahudilerin yaşamını kurtaran kişilerin kimliğini ortaya çıkarmayı hedefleyen Wallenberg Vakfı’nın son zamanlarda çalışmalarını Türk diplomatlarına yoğunlaştırmasının sebebi nedir?

“Aynen yukarıda belirttiğim gibi  bu hareketin iki  ana sebebi var: Birincisi, bu olağanüstü  insanlara  layık oldukları onuru vermek… Gerekli şahitler bulunursa  Yad Vaşem Soykırım Müzesi aracılığı ile  bu müstesna insanlara  “Uluslararası Dürüst  İnsan” (Hassid  Umot Haolam) "Righteous Among the Nations" onur payesinin verilmesini istiyoruz.

İkincisi de bu  diplomatların  yapmış oldukları kahramanlıkların ve kurtarmış oldukları insanların yaşam öykülerinin bütün dünyadaki  okullarda ders olarak okutulmasını sağlayacak bir program oluşturmasını istiyoruz. Umarım yaşam ve kurtarılma öykülerini birinci ağızlardan bulabiliriz.”

Sağlığında Yad Vaşem tarafından onurlandırılan Başkonsolos Selahattin Ülkümen dışında, başka Türk diplomatlarının da hayatlarını tehlikeye atarak Yahudileri kurtardıkları biliniyor. Sizce bu konu şimdiye kadar niçin araştırılmadı?

“İnsanoğlu her nedense hep yapılmayanı sorgular. Yapılanlar pek de  dikkatleri çekmez. Bakın  şimdi burada  çok doğru bir faaliyetin içindeyiz. Ama siz  basın olarak, neden yapılmamış olanı soruyorsunuz doğal olarak.

Size kısa bir cevap vereyim. Bu faaliyeti yapmak bizim dönemimize  nasip  oldu, bunun için memnunuz. Umarım evvelce yapılmamış olanı  yapabilmenin gururunu taşıyabilecek  veriler temin edebiliriz.”

Necdet Kent, Behiç Erkin, Namık Kemal Yolga gibi Türk diplomatlarının, Yad Vaşem tarafından Uluslararası Dürüst olarak kabul edilmeleri ve onurlandırılmaları için ne gibi kanıtlar bulunması gerekiyor?

“Yad Vaşem Müzesi’nin en önemli kriteri 3 canlı şahit  olmasıdır. Kurtaran tarafından doğrudan kurtarılmış ve  bunu yaparken yaşamını tehlikeye atmış olmalıdır.”

Kanıtların toplanması, yeni tanık ve bulgulara ulaşılması konusunda bir ilerleme kaydedildi mi?

“Çok iyi gelişmeler var. Umarım yakında bu gelişmeleri  yayınlayabilecek duruma geliriz. Ama henüz elimizde  kesin kanıtlar yok.”

Bu çabaları sürdürürken, Yad Vaşem, İsrail’deki Türkiye Büyükelçiliği ve Türk Yahudi Cemaati’nden destek görüyor musunuz?

“Yad Vaşem Müzesi bize yardımcı olmak istiyor. Ne de olsa dünyadaki “Uluslararası Dürüst İnsan”ların bulunup onurlandırılması müzenin amaçları içerisindedir. Fakat onların da uymaları gereken bir yönetmelikleri var ve bunun dışına çıkamıyorlar. Kriterlerine yanıt verebildiğimiz takdirde isteklerimizin kabul edilmemesi için hiç bir neden yok.

Tel-Aviv Büyükelçiliğine gelince, her konuda olduğu gibi bunda da tam destek alıyoruz.  Türkiye’deki Musevi Cemaati de bize yardımcı olmak istiyor, fakat araştırmalara temel olacak kaynakları bulmakta zorlukları var.”

Raoul Wallenberg Vakfı ile Türkiyeliler Birliği’nin yürüttüğü proje çerçevesinde, o dönemde Türk diplomatların yardımlarıyla kurtulmuş kişiler veya aileleri, varsa bunlarla ilgili bilgileri olanlara çağrı yapılıyor mu?

“Basın yolu ile  yaptığımız çağrılar var. Birliğimizin yayın organı “Bülten” ve Internet sitesi aracılığı ile de yayınlar yapıp daha çok sayıda kitlelere ulaşmaya  gayret göstereceğiz. Şu ana kadar bir kaç  aile müracaat etti, dolaylı olarak da bazı şahısların yazılı şahitlikleri var. Her biri ile görüşmeler yapılacak,  tutanakları Raoul Wallenberg Vakfı’nca değerlendirilecek  ve  sonuçlar Yad Vaşem'e iletilecektir.”

Türkiyeliler Birliği’nin, Raoul Wallenberg Vakfı ile işbirliği içinde Türk diplomatlarının hayat kurtardıklarını kanıtlamak yönünde çaba harcadığı haberine Türk basınında geniş yer verildi. Türkiyeliler Birliği’ne daha evvelce Dışişleri Bakanlığı’nın Üstün Hizmet Ödülü verilmişti. İsrail’de yaşayan Türkler olarak Türkiye’ye verdiğiniz hizmetler sizce basında yeterince yer buluyor mu?

“Sanırım biliyorsunuz, İsrail’deki Türkiyeliler Birliği’nin Basın Sözcüsü Rafael Sadi’dir. Bu  ve benzeri faaliyetlerimizin basında yer almasını kendisine  borçluyuz.

Raul Wallenberg Vakfı ile ortak çalışmamız ilk kez Türk basınında bu kadar yankı yaptı. Bundan önceki faaliyetlerimiz maalesef Türk basınının dikkatini çekmedi. Hatırlattığınız gibi, bir kaç yıl önce, Türkiye Dışişleri Bakanlığı’ndan "Üstün Hizmet Madalyası" almıştık. Bu olay sizin gazeteniz dışında hiç bir Türk gazetesinde yer almadı.

O madalyayı almadan önce, Marmara depremi sırasında birliğimiz, İsrail’den büyük miktarda yardımların gitmesine önayak olmuştu. Aynı zamanda, buradaki bazı dost dernekler ve Amerikan Joint örgütünün katılımları ile biri İzmit’te, diğeri Adapazarı’nda olmak üzere, iki ilköğretim okulu inşa ettirdik. Bunların hiç biri Türk basınında yer bulmadı.”

Türkiyeliler Birliği, İsrail-Türkiye ilişkileri açısından başkaca ne gibi faaliyetlerde bulunuyor?

“Wallenberg Vakfı ile ortak çalışmamız "İsrail’deki Türkiyeliler Birliği"nin çalışmalarının sadece bir tanesidir. Genel hatlarla anlatmak gerekirse, bizim amacımız Türkiye’nin imajını İsrail'de, İsrail'in imajını da Türkiye’de en yüksek düzeyde göstermektir.

Bu çerçeve içinde değişik etkinlikler yaparız. Örneğin, derneğimizde İsraillilere Türkçe dersler düzenlenmektedir. Üniversitede okuyan başarılı fakat dar gelirli Türk kökenli öğrencilere burslar vermekteyiz. Bu ülkede yaşayan Türk kökenlilerin Türkçe lisanıyla ve Türk kültürü ile bağlarının kopmaması için 3 ayda bir Türkçe bir dergi çıkarırız.

Türkiye’den bu ülkeyi gezmeğe gelen milletvekili, gazeteci veya değişik dallardaki heyetleri derneğimizde ağırlar, sorularını yanıtlar ve sıkı dostluk bağları kurarız.

Bu noktada, gazetecilerle olan temaslarımızın faydasına işaret etmek istiyorum. Burayı gezen pek çok gazeteci, bizlerle konuştuktan sonra, bazı önyargılarının silindiğini itiraf etmişler ve yazılarını değişik bir bakış açısıyla yazmışlardır.

Bu ülkeye staj için gelen doktor veya başka meslek sahiplerine yardımcı olur, zorluklarını halletmeğe çalışırız.

Çok yakında, Cumhuriyetin 85. yılı nedeniyle, bazı büyük etkinlikler yer alacaktır. Bu bağlamda da Büyükelçilikle sıkı bir işbirliği içerisinde çalışmaktayız. Gerek Büyükelçimiz Namık Tan ile gerekse diğer Elçilik mensupları ile son derece uyumlu ve etkili ilişkilerimiz vardır.

Derneğimiz zaman zaman, Türkiye ile çalışan İsrailli işadamlarını da bir araya getirip onları Türkiye’nin ticaret ataşesiyle buluşturarak ortak sorunların çözülmesine veya bilinmeyen noktaların açıklanmasına neden olmaktadır.

Doğal olarak bütün çalışma ve etkinliklerimizin bu sütunlarda sıralanmasına olanak yok. Bunların  birçoğunun Türk basınında  yer almamış olması elbette üzücüdür. Fakat bizler reklam için değil, kalben bağlı olduğumuz Türkiye ile ilişkilerin daima en üst düzeyde olmasını, dostluk bağlarının devam etmesini istediğimiz için yapıyoruz ve yapmağa devam edeceğiz.”