6. Yahudi Kültürü Avrupa Günü bu yıl 7 Eylül Pazar günü Galata semtinde yer alan Neve Şalom Sinagogu, Aşkenaz Sinagogu, İtalyan Sinagogu, Schneidertempel Sanat Merkezi, 500 Yıl Vakfı Türk Musevileri Müzesi, Casa d’İtalia ve Osmanlı Bankası Müzesi’nde yer alan etkinliklerle yaşandı. Gün kapsamında Fest Travel’ın rehberliğinde Balat ve Hasköy sinagogları gezisi düzenledi.
Tuna SAYLAĞ - Ester YANNİER - Aylin YENGİN
Fotoğraflar: Alberto MODİANO, Nedi LEVİ, Marcus DAĞ
Bu yıl etkinlik Neve Şalom Sinagogu’nda yapılan temsili düğünle taçlandırılırken Ramazan ayı olması dolayısıyla gün sonunda Beyoğlu Belediyesi işbirliğiyle, Beyoğlu Evlendirme Dairesi’nde bir iftar yemeği verildi
Cako Taragano Sinagog İlahileri Korosu
Günün ilk dinletilerinden biri, saat 11.00’de İtalyan Sinagogu’nda gerçekleştirilen, Şef Cako Taragano önderliğindeki Sinagog İlahileri Korosu’nun konseriydi. Solist Natan Siliki, koristler Erol Eskenazi, Vitor Nasi, Yuda Yanni, Eli Yanni, Daryo Chaban, Aylin Yengin, Eti Siliki, Suzi Gözcü, Selin Taragano, Deniz Razon Toros ve Jinet Zalma’dan oluşan koro Nihavent makamında Mizmor Ledavit, Leha Dodi, Yigdal; Seba makamında Al Tismehi; Hüseyni makamında Ayimsa Hen; Hicaz makamında Tsur Mi Şelo, Hüzzam makamında Ki Eşmer A Şabat, Rahum ve Hanun, Lael Baruh; Rast makamında Aleluya, Odeha, Adir ve Naor, En Keloenu, El Nora Alila ve Ameen Amen adlı eserleri seslendirdiler. 1985 yılında kurulan ve dört kişilik saz grubu eşliğinde sinagog ilahileri icra eden ve gerek yurtiçi, gerekse yurtdışında sürekli konserler veren koronun, Yahudi Kültürü Avrupa Günü kapsamında verdiği bu dördüncü konseri.
Klimaların önüne geçmediği sıcak havaya rağmen performansları ile büyük alkış alan koronun kış aylarında çıkarttıkları ve Zemirot 2 adlı CD’leri de büyük rağbet gördü.
Cem Mansur & Cihat Aşkın
Saat 12.30'da İtalyan Sinagogu'nda Cem Mansur ve Cihat Aşkın'ın katılımlarıyla gerçekleşen panel çok ilginç ve bir o kadar da bilgilendiriciydi. Robert Schild'in moderatörlüğünü yaptığı bu müzikli söyleşinin konusu; "Diaspora'da Yahudi kimliğinin müzikle ifadesi" idi. Müzik eğitimini Londra'da ve Los Angeles'ta tamamlayan, Leonard Bernstein'ın öğrencisi olan ve Akbank Oda Orkestrası'nın daimi şefliğine getirtilen Cem Mansur, kendisine yöneltilen "Yahudi müziği diye bir kavram var mıdır?" sorusuna cevap olarak, Yahudi müziği bestelemiş olan müzisyenler ile Kol Nidre'yi besteleyen Max Bruch hakkında bilgi verdi. İsrail'deki Keshet Eilon Keman Masterclassları'nda fakülte üyesi olan ve besteci kimliğiyle de büyük başarılara imza atmış olan keman virtüözü Cihat Aşkın da İstanbul Philarmonia ile Raanana Senfoni orkestralarının 24 Eylül'de Kudüs'te birlikte vereceği konser için iki parça bestelediğini belirtti. Söyleşinin ortalarına doğru kemanıyla icra ettiği, E.Bloch’un “Baal Shem” Suite’inden “Nigun” bölümü, dinleyicilerden büyük alkış aldı. Sohbet havasında geçen söyleşi, konuşmacıların anlattıkları kısa anekdotlarla neşelendi ve dinleyicilerin katılımıyla tamamlandı. Dolup taşan sinagog, bu tür düzeyli etkinliklere duyulan özlemi gösteriyordu…
Davud’un Yıldızı süs değil; hayatın anlamı
İlk durağım fotoğraf sanatçısı Ersin Alok’un NŞKM’de, dia gösterisi eşliğinde verdiği “Anadolu’da Davud’unYıldızı” konferansı oldu. Alok, bir metne dayanmadan seslendirdiği gösterisinde, seyircileri bu sembolün geçmişi, felsefesi ve bulunduğu yerler hakkında bilgilendirdi.Geçmişi M.Ö 16 yy’a kadar uzanan bu simgenin Artvin, Gaziantep, Kilis, Adana, Edirne, Çanakkale ve İstanbul’daki örneklerinden sundu. Tüm sembollerin atası olan spiral gibi, içinde bir öykü ve gizem barındıran, yaşama kaynaklık eden Davud Yıldızı’na sadece sinagoglarda değil, bazı konut ve camilerde de rastlandığına işaret etti.Tuluyhan Uğurlu’dan
Tuluyhan Uğurlu “Dünya Başkenti İstanbul”
Casa d’İtalia’nın geniş salonunda yer bulamayıp ayakta kalanlar nerdeyse koltuktaki seyirciye eşdeğerdi. Türkiye’nin en özgün piyano sanatçılarından Tuluyhan Uğurlu’yu ilk kez dinleyenler, sanatçıyı daha önce keşfetmemiş olmanın şaşkınlığını yaşıyorlardı. Tarihi/felsefi alıntı ve bilgilerin eşlik ettiği, nefis İstanbul manzaralarıyla bezenmiş barkovizyon gösterisi, Uğurlu’nun doyumsuz besteleriyle birleşince, dinletinin her bölümü seyircinin haklı alkışını topladı. Sanatçı, kavalda Murat Toraman, viyolada Doğukan Çokşeker eşliğinde altı parçasını seslendirdi Sinagog İlahileri Korosu’ndan iki koristin İbranice bir ilahiyle katkıda bulunduğu “Üç Dinin Kardeşçe Yaşadığı Kent” adlı besteyle salonda hissedilir bir duygu seli yarattı.
Temsili düğün töreni
Günün son etkinliklerinden biri olan Neve Şalom Sinagogu’nda Dostluk Yurdu Derneği’nin katkılarıyla organize edilen temsili düğünde sevilen sanatçımız Cenk Rofe ve eşi Lizet evlilik yıldönümlerinde bu kez Yahudi Kültürü Avrupa günü için Teva’ya çıktılar. İstanbul’un en büyük, en ünlü sinagogunu görmek, bir düğüne tanık olmak üzere dışarıda uzun kuyrukta bekleyenlerin ancak bir kısmı içeri girebildi.
Düğün sırasında Rav İzak Alaluf dini bilgiler verirken, dua Hazan Natan Siliki tarafından okundu…
Ensemble Yinon Muallem
Günün son ve en kalabalık etkinliği İtalyan Sinagogu’ndaki Ensemble Yinon Muallem konseriydi. Yoğun sıcağa rağmen arka arkaya iki kez tekrarlanan dinletilerde İsrailli sanatçıya kemanda Serdar Pazarcıoğlu, udda Erdem Şentürk, kanunda Savaş Özkök ve vokalde etnik müziğin başarılı sanatçılarından Sumru Ağıryürüyen eşlik etti. Aralarında “Blue Camel, Morenika, Ana Behasdeha, Hava Nagila” gibi parçaların bulunduğu sekiz şarkı seslendiren Grup, Türk Müziği tınılarıyla dikkat çekti.
YKAG konserlerinden....
Işığın Sessiz Dansı Casa d’Italia’daydı
Kol ve elleri dışında,yüzü de dahil olmak üzere tamamen siyahlara bürünen dans sanatçısı Lale Roche, Steven Spielberg’in unutulmaz filmi Schindler’s List’in müziği eşliğinde ilginç bir performans sundu. Temerküz kamplarını temsilen duman çıkartan küçük bir aygıtın bulunduğu sahnede; gösteri boyunca sabit duran, büstüne odaklanan ışığın altında, kendini sadece kol ve el hareketleriyle ifade eden Roche, performansın son dakikalarında yüzündeki siyahlardan arındı. Filmdeki kırmızı elbiseli kıza atıfta bulunduğunu düşündüğüm aynı renkteki bileziğiyle anlatımını tamamlayan sanatçı, açılan yüzü ve saçlarıyla sanki kurtuluşu ve ümidi simgeliyordu.
Mesut Ilgım ile...
Saat 14:00’te Neve Şalom Kültür Merkezi’nde Mesut Ilgım’ın sunduğu “ 1933 Türk Üniversiteleri Reformuna Alman Bilim Adamlarının Katkıları” başlıklı panel büyük ilgi topladı...
Işığın Sessiz Dansı Casa d’Italia’daydı
Kol ve elleri dışında,yüzü de dahil olmak üzere tamamen siyahlara bürünen dans sanatçısı Lale Roche, Steven Spielberg’in unutulmaz filmi Schindler’s List’in müziği eşliğinde ilginç bir performans sundu. Temerküz kamplarını temsilen duman çıkartan küçük bir aygıtın bulunduğu sahnede; gösteri boyunca sabit duran, büstüne odaklanan ışığın altında, kendini sadece kol ve el hareketleriyle ifade eden Roche, performansın son dakikalarında yüzündeki siyahlardan arındı. Filmdeki kırmızı elbiseli kıza atıfta bulunduğunu düşündüğüm aynı renkteki bileziğiyle anlatımını tamamlayan sanatçı, açılan yüzü ve saçlarıyla sanki kurtuluşu ve ümidi simgeliyordu.
Fest Travel Yahudi Mirası Kültür Gezisi
Bu yılın ilklerinden biri olan geziye Faruk Pekin, Hayri Fehmi Yılmaz ve Çiçek Akçıl rehberliğinde üç otobüs toplam 90 kişi katıldı. Bir dönem Yahudilerin sıklıkla yaşadıkları Balat semtinde yer alan sinagoglar arasından halen faal olan Ahrida ile Yanbol ziyaret edildi.
İstanbul’un tek ahşap sinagogu İştapol, sadece dış duvarı ve kapısı kalan, arsası ise otopark olarak kullanılan Kasturya sinagogları ve civarlarında yer alan Yahudi yerleşim haneleri bilgiler dahilinde rehberler tarafından aktarıldı.
Haliç’in karşı yakasında yer alan Hasköy’de ise Maalem Sinagogu’nda sinagog yetkililerince kabul edilen katılımcılara sinagog, Yahudi Kültürü, yemekleri, yaşam tarzları, nerelerden ne şartlar altında geldikleri ve yaşadıkları topraklara hizmetleri hakkında ayrıntılı bilgiler verildi, sorular yanıtlandı.
Öğle yemeğinin yenileceği eskiden sinagog, ancak günümüzde Safiye Sultan Cafesi olan Esgher Sinagogu’na giderken yol üstündeki Karay Sinagogu dışarıdan görüldü. Robelyu tarafından hazırlanan pırasa köftesi, borekita ve semoladan oluşan kaşer öğle yemeğinin ardından gezi Galata semtine gidilerek etkinlik kapsamında yer alan sinagoglardaki performanslar, düğün ve sergiler izlendi.
Fest Travel’in katılımcılara sunduğu çeşitli kaynaklara başvurularak hazırlanmış kitapçık, Yahudilik hakkında bir çok bilgi barındırıyor.
SCHNEIDERTEMPEL SANAT MERKEZİ’NİN ANI DEFTERİNDEN
Sanatçı Bubi, YKAG kapsamında gerçekleştirdiği, sevenlerinin eserlerine sahip olmaları için önemli bir olanak yarattığı ve gelirini bağışlayarak ne denli cömert ve yardımsever bir sanatçı olduğunu gösterdi. Bubi’ye, bu sergiyi düzenleyenlere bir sanatsever ve bir cemaat mensubu olarak teşekkür ederim.
Cemaat Başkanı Silvyo Ovadya
