İkinci Dünya Savaşı yıllarında Katolik dünyasının liderliğini yapan Papa XII. Pius’a azizlik mertebesinin verilmesi konusu son günlerde İsrail - Vatikan ilişkilerinin gerilmesine yol açtı
Kudüs Yad Vaşem Müzesi’nde Papa XII. Pius’un fotoğrafının yanında, ‘Papanın Yahudilerin maruz kaldığı nazi soykırımında suskunluğunu koruduğu, engellemek için hiçbir girişimde bulunmadığı’ bilgisi yer almakta.
Papa XII. Pius’un statüsü ve İkinci Dünya Savaşı süresince Vatikan’ın tutumu konusu her zaman İsrail-Vatikan ilişkilerine gölge düşürdü. İsrail-Vatikan arasında ilişkilerin kurulduğu 1990’dan sonra, üç Katolik ve üç Yahudi tarihçiden oluşan bir komisyon oluşturulmuş, bu komisyonun tarafların görüş ayrılıklarına birleştirici çözümler bulması hedeflenmişti.
Ancak Katolik Kilisesi arşivlerini açmayı reddedince komisyon görevini yerine getiremedi.
Geçtiğimiz yıl Vatikan Papa XII. Pius’a azizlik mertebesinin verilmesi kararını alınca, İsrail’deki Vatikan temsilcileri Yad Vaşem’de yer alan bilgiler nedeniyle, Holokost’u anma törenlerine katılmadılar.
Arşivler açılmıyor
1997–2000 yılları arasında İsrail’in Vatikan Büyükelçisi olarak görev yapan Aharon Lopez, Papa XII. Pius’un Holokost yıllarındaki tutumuna açıklık getirecek arşivler açılmadan bu anlaşmazlığın çözümlenemeyeceğini belirtmekte. Lopez; “Bu tartışmalı kişilik hakkında gerçeğin ortaya çıkması yönünde Vatikan’ın Holokost kurtulanlarının duyarlılığına saygı göstermesi ve tarihçilerin işlerini dürüstçe yapmalarına olanak sağlaması gerekiyor” demekte.
Papa XII. Pius’a azizlik mertebesinin verilmesi yönünde çalışmalar yapan Kardinal Peter Gumpel, bu olumsuz bilgi Yad Vaşem’den çıkarılmadan Papa XVI. Benedict’in İsrail’i ziyaret etmesinin söz konusu olamayacağını söyledi. Ancak Vatikan’ın resmi sözcüsü Federico Lombardi Kardinal Gumpel’in bu söylemini yalanladı.
Lombardi, “Yad Vaşem’de yer alan bilgiler Papa’nın Kutsal Toprakları ziyaret etmesini engellemez” açıklamasını yaptı. Ayrıca Yad Vaşem’in Papa XII. Pius konusuna yeni ve nesnel bir bakış açısıyla yaklaşmasını istedi.
Oysa Yad Vaşem’de; ‘1939–1958 yılları arasında papalık görevinde bulunan Papa XII. Pius’un, Yahudilerin yok edilmekte olduğuna ilişkin İttifak güçlerinin raporunu imzalamaktan kaçındığı ve savaş süresince tarafsız tutumunu koruduğu’ bilgisi yer almakta.
Yad Vaşem’den yapılan açıklamada; “Papa XII. Pius’un Holokost yıllarındaki tutumu dünyadaki ünlü tarihçiler tarafından araştırılmış bir konudur. Müzedeki bilgiler de tarihçilerin araştırmaları sonucu ortaya çıkan gerçekleri yansıtmaktadır. Vatikan’ın arşivlerini açması araştırmacılara ışık tutacaktır” denildi.
Geçmişte Vatikan gizli arşivlerini araştırmacılara açtı, ancak açılanlar XII. Pius’un Papa olmasından önceki döneme ait arşivlerdi.
Fransa Yahudileri’nin çatı kuruluşu CRIF’ten yapılan açıklamada, Vatikan’ın XII. Pius’u yüceltme girişiminin Katolik Kilisesi ile Yahudi dünyası ilişkilerinde derin bir uçurum açacağı ileri sürüldü.
Geçtiğimiz hafta İsrail, Papa XVI. Benedict’in Kutsal Toprakları ziyaret etmesi için davetini yineledi. İsrail’in Vatikan Büyükelçisi Motti Levy, henüz bir tarih belirlenmemesine rağmen Papa’nın ziyareti ile görüş ayrılıklarının en aza indirgenebilineceğini söyledi.
Son gelişmeler üzerine Vatikan, Papa XII. Pius’un Yahudilere gizlice yardım etmiş olabileceğini ileri sürdü. İsrail Devlet Başkanı Şimon Peres; “Eğer Papa XII. Pius Yahudilere yardımcı olduysa bu kanıtlanabilir, olmadıysa da kanıtlanabilir. Ben Papa’nın konunun derinliğine ineceğine ve sonucu hepimizin kanıtlarıyla görebileceğine inanıyorum” dedi.
