Amerika’dan ekonomi teşvik paketi

Tüm dünya büyük bir umutla Barack Obama’nın Amerika Birleşik Devletleri Başkanı koltuğuna oturmasını bekliyordu... Sanki o, bir kurtarıcıydı. O başa geçince savaş bitecek, ekonomi düzelecek ve daha huzurlu bir hayata başlayacaktık. Seçim hazırlıklarına başladığı günden bu yana birçok konuda temennilerde bulunan Obama’nın gerçekleştireceği en büyük atılım ise ekonomi teşvik paketiydi. Kendisi 310 milyar dolarlık vergi indirimini öngören kapsamlı bir ekonomik teşvik paketini hayata geçirmeyi planlıyordu. 20 Ocak öncesi yapılan basın açıklamasında Obama’nın yardımcısı, 775 milyar dolarlık ekonomik paketin 310 milyar dolarlık kısmının, iş adamları ve orta sınıf için vergi indirimi şeklinde olacağını belirtti. Bu arada, Amerikan Merkez Bankası’nın San Francisco Başkanı Janet Yellen, “Karşı karşıya bulunduğumuz finansal ve ekonomik fırtına, ciddi biçimde durgunluğun süresinin uzaması riski yaratıyor” dedi. Avrupa Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Lucas Papademos da Avro Bölgesi’nde ekonomiyi desteklemek ve deflasyonu önlemek için daha fazla faiz indirimine ihtiyaç olabileceğini ifade etti. Ardından Obama görevi devraldı ve gereken çalışmalara hızla başladı.

Krizdeki Amerikan ekonomisini canlandırmak amacıyla Obama ekibinin hazırladığı 816 milyar dolarlık teşvik paketi, ABD Temsilciler Meclisi’nden onay alarak 29 Ocak’ta ilk engeli aştı. Demokratların desteği ile Temsilciler Meclisi’nden geçen pakete Cumhuriyetçi üyeler “kabul” oyu kullanmadı. Paket, 188’e ret oyuna karşılık Demokrat Parti’nin 244 oyuyla kabul edildi. Teşvik paketi Meclis’te Demokratların on bir sandalye farkla çoğunlukta bulunması nedeniyle yeterli oy sayısına ulaştı. Temsilciler Meclisi’nde ilk zaferini kazanan Obama, oylamadan sonra, ‘’Hızlı ve cesur kararla ekonomiyi kurtarmak için Senato’ya gidildiğini’’ söyledi. Kaybedilecek zaman olmadığını belirten Obama’nın hedefi Şubat ayı ortasında teşvik paketini yürürlüğe sokabilmekti. Konjonktürü teşvik paketinin önümüzdeki hafta Senato’da yapılacak oylamadan da geçmesi gerekiyor. Ancak oylama öncesinde teşvik paketi tartışmaya açılacak. Paketin Senato’da da yeterli çoğunluğu sağlayabilmesi için Cumhuriyetçilerin de desteğine ihtiyacı var. Demokrat Parti’nin önde gelen temsilcileri Senato’daki Cumhuriyetçileri ikna turlarına başladı, ancak muhalefet üyelerinden pakete onay verileceği sinyali şimdilik yok. Paketin aciliyeti konusunda uyarıda bulanan Demokratlar, Amerikan ekonomisinin bir an önce desteğe ihtiyacı olduğuna dikkat çekiyorlar. Demokrat milletvekili ve Amerikan Kongresi’nin Finans Komitesi Başkanı David Obey, “Her geçen hafta, 100 bin ya da daha fazla insanın işsiz kalması anlamına geliyor” diye konuştu. Cumhuriyetçiler ise yeni yönetimin hazırladığı ekonomiyi canlandırma önlemlerine karşı çıkıyor. Vergi indiriminin sınırlı, kamu harcamalarının ise aşırı olduğunu kaydeden Cumhuriyetçiler, paketin krizle başedebilecek güçte olmadığı kanısında. Cumhuriyetçi Parti, kapsamlı yatırımlarla ekonominin canlandırılmasına da kuşkuyla yaklaşıyor. Sonuç olarak bu paketin içeriğinde vergi indirimleriyle, ihtiyacı olan kurum ve kuruluşlara devlet yardımı yapılması öngörülüyor. Pakette yer alan kaynağın 275 milyar dolarlık böllümü vergi indirimine, 544 milyar doları da toplu taşıma ve bayındırlık gibi kamunun altyapı yatırımlarına aktarılacak. Yardımın bir kısmı da sağlık hizmetleri için öngörülüyor.

Cumhuriyetçiler teşvik planına destek vermiyor

Yalnız ne yazık ki her şey Obama’nın beklediği gibi hızlı bir şekilde gerçekleşemiyor. Amerika Başkanı yaptığı basın açıklamasında ekonominin her geçen gün daha da hastalandığını belirterek yönetimin hazırladığı ekonomik teşvik paketinin bir an önce geçirilmesi çağrısında bulundu. Obama, Kongre paketi geçirmezse, ekonomideki küçülmenin yıllarca sürebileceğini ve bu durumun, ülkede beş milyon kişinin daha işlerinden olabileceğini dile getirip, paketinin doğru kapsam ve büyüklüğe sahip olduğunu savundu. Şubat’ın ilk yarısının sonu gelmeden Senato’dan geçmesi istenen paketin ne zaman oylanacağı ise merak konusu. Washington Post Gazetesi’nde yayımlanan bir makale kaleme alan Obama, paketi eleştiren Cumhuriyetçilerin daha dar kapsamlı adımların yeterli olabileceği ve daha fazla vergi indirimi gerektiği yolundaki görüşlerini reddetti. Açıklanan son rakamlara göre, işsiz olduğunu bildiren Amerikalıların sayısı ilk kez hafta bazında büyük bir artış gösterdi. İşsiz sayısını 620 bine yükselten artış ise ne yazık ki beklenenden çok daha fazla.

Başkan Obama, Enerji Bakanlığı’nda yaptığı bir konuşmada, işsizlik rakamlarının yanlış anlamaya meydan vermeyecek açıklıkta bir mesaj verdiğini savundu. “Artık konuşup tartışma vakti geçti” diyen Obama, paketin 16 Şubat’a dek yürürlüğe girmeye hazır hale gelmiş olmasını umut ediyor. Bunun için önce paketin Senato’dan geçmesi, daha sonra da Senato ile Temsilciler Meclisi üyelerinin özel bir komisyonda bir araya gelerek yapılan değişikliklerle farklı metinler haline gelen önergeyi tek bir önergeye dönüştürmek için müzakereler yapması ve nihai metnin, iki kanatta yeniden oylanması gerekiyor. Temsilciler Meclisi’nde tek bir Cumhuriyetçi üyeden bile kabul oyu alamayan paket, Senato’da da Cumhuriyetçilerin şiddetli muhalefetine uğruyor. Demokrat Senatör Ben Nelson ve Cumhuriyetçi Senatör Susan Collins, Cumhuriyetçilerin desteğini sağlamak için bir dizi kalemde kesinti sağlamaya yönelik bir uzlaşma arıyor. Collins paketin 900 milyar dolara yaklaşan tutarının 650 - 700 milyar dolara düşürülmesinden yanaydı. Ancak Obama’nın böyle bir adımı kabul etmesi beklenmiyordu.

Bunu, pakete ekler yapılmasından yana tavır koyan Temsilciler Meclisi’ndeki Demokratlar da teşvik paketinin yürürlüğe geçmesini zorlaştırıyor.

Teşvik paketinde ciddi indirimler yaşanıyor

Sonuç olarak geçtiğimiz hafta yapılan bir görüşmeyle ABD Başkanı Barack Obama’nın ekonomiyi canlandırmak amacıyla hazırladığı dev pakette uzlaşma sağlanırken, eyaletlere yapılan yardım ile okul inşaatlarına ayrılan kaynakta milyarlarca dolar indirime gidildi. Senato’da Demokrat Parti ile Cumhuriyetçi Parti arasında sağlanan uzlaşma uyarınca Başkan Obama’nın 937 milyar dolar olan ekonomik paketinde yaklaşık 110 milyar dolardan fazla indirime gidilerek 827 milyar dolara çekildi. ABD Kongresi’nin üst kanadında normalde cuma günü oylanması gereken ama Cumhuriyetçi Parti senatörlerin paketin yeni halini incelemek için süre istemesi üzerine, yasa tasarının son şeklinin açıklanması bu haftaya ertelenedi. Bu da bazı Demokrat Parti Senatörleri arasında hayal kırıklığına neden oldu. Demokrat Parti’nin 41’e karşı 58 sandalyelik üstünlüğü bulunan 100 üyeli ABD Senatosu’nda yasanın geçmesi için en az 60 senatörün “evet”oyu vermesi gerekiyor. Yapılan görüşmeler ardından bazı Cumhuriyetçi Parti üyelerinin pakete desteğinin sağlandığı ve paketin yasallaşması konusunda bir engelin kalmadığı belirtiliyor.

Başkan Obama’nın paketinde yapılan 110 milyar dolarlık kesinti nedeniyle ekonomiyi hızlı bir şekilde yukarıya kaldıracak projeler ile eyaletlere eğitim ve diğer programlar için eyaletlere ayrılan 40 milyar dolarlık yardımda kesintiye gidilecek.

Söz konusu eyaletlere yapılacak 40 milyar dolar tutarındaki kaynakta yapılacak indirimin göreceli olarak işçi çıkartma, bazı servislerin kapatılması veya vergi artırımında etkili olması beklendiği ifade ediliyor. 780 milyar dolar tutarında harcama ve 47 milyar dolar tutarında gayrimenkul ve otomobil piyasasını canlandırmak için planlanan vergi teşviklerinden oluşan paket, çalışan çiftlere bin dolara yakın vergi indirimi, ev ve araba alacaklara da 15 bin dolara kadar vergi teşviklerini içeriyor. Bu hafta sonuna kadar yapılması beklenen açıklamaları tüm dünya merakla bekliyor. Dolar sürekli hareket halinde, ekonomik kriz ise tüm dünyada her geçen gün daha da kötü bir hal alıyor. Aynen Obama’nın da belirttiği gibi bu süreç uzadıkça ekonomide geri dönülemez kötü bir sürece tüm dünya olarak girmemiz ihtimal. Bakalım açıklamalar sonrasında ekonomide neler olacak? Beklenen düzelme yaşanacak mı ve bu düzelme sadece Amerika’ya değil tüm dünya etkilerini olumlu bir şekilde etkileyecek mi? Herkes nefesini tutmuş bu haftanın bitmesini bekliyor...

Kaynakça: BBC, Habertürk ve Anadolu Ajansı