İlk ve ortaöğretimde okutulan kitapları inceleyen Tarih Vakfı, sürdürülen eğitim reformuna rağmen kitapların insan hakları konusunda ‘sorunlu’ olduğunu ortaya koydu
Tarih Vakfı’nın, Türkiye İnsan Hakları Vakfı’yla birlikte yürüttüğü, AB Komisyonu ve Finlandiya Büyükelçiliği tarafından desteklenen 2. Ders Kitaplarında İnsan Hakları Tarama Sonuçları, geçtiğimiz hafta açıklandı. 2002-2004 yılları arasında yürütülen ilk projenin devamı niteliğindeki ikinci çalışma Ağustos 2007’de başladı. Ders kitaplarında, insan hakları alanında son beş yılda gerçekleşen iyileşmenin ve devam eden sorunların saptanmasını amaçlayan proje kapsamında 139 ilk ve ortaöğretim ders kitabı incelendi. 18 aylık çalışmanın sonuçları ise alanında uzman eğitimci ve akademisyenler tarafından kaleme alındı ve bir tavsiyeler raporu hazırlandı.
Ders Kitaplarında İnsan Hakları 2. Projesi, 2004 yılından bu yana Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yürütülen eğitimde reform kapsamında ders kitaplarındaki iyileşmeyi ortaya koymayı hedefledi. Proje bulguları, 2005’teki ilk proje sonucundaki tavsiyelerin hala geçerliliğini koruduğunu gösterdi. İlk ve ortaöğretimde okutulan ders kitapları, (a) eğitim felsefesi / eleştirel bir bakışın geliştirilmesi; (b) doğrudan insan haklarına aykırı öğeler, temel insan hakları kavramında yanlışlar, kasti saptırmalar, görmezden gelmeler; (c) evrensel / yerel, biz / ötekiler, barışçıl değerler (d) demokrasi bilinci, laiklik; (e) cinsiyet ayrımcılığı, kadına biçilen toplumsal rol başlıkları altındaki insan hakları ölçütleri açısından hayli sorunlu bulundu. Ders kitaplarında doğru düşüncelerin ezberletilmesine yönelik eğitim anlayışının devam ettiği, yüksek “otorite”ye gönderme yapıldığı, insan hakları ihlâllerinin yaygın olduğu, özellikle sosyal kitaplarında sadece ‘biz’e ait milli değerlerin açık ya da üstü örtülü biçimde ‘öteki’ toplum ve kültürler aleyhine yüceltildiği, ulusal kimliğin sürekli bir tehdit algısı üzerine kurulduğu tespit edildi. Demokrasi bilinci ve laiklik başlığı altında, dinsel ve geleneksel otoritenin, inanç ve geleneğin, eleştirel aklın ve yurttaşların özgür iradelerinin önüne çıkartılması; kültürün dine, ahlâkın dindarlığa indirgenmesi gibi konularda Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi kitaplarının sorunlu olmaya devam ettiği saptandı.
Araştırma boyunca yapılan saptamalar çeşitli örneklerle birlikte Ders Kitaplarında İnsan Hakları II. Tarama sonuçları başlığı altında kitaplaştırıldı.
