Herşeyden evvel ilgi alanı, karakterler, tanımlamalar, deyimler, değerler ve simgeler, Yahudilik’le alakalıdır. Bir tanımlamaya göreyse, Yahudi fıkrası; Yahudiler tarafından anlaşılan fakat başkalarınca anlaşılmayan bir mizahtır. Ancak bütün Yahudi mizahı Yahudi kaynaklarına dayanmadığı gibi; Yahudiler’in ürettiği bütün mizah ta Yahudi özellikler taşımayabilir. Çok zengin ve çeşitli olduğundan, Yahudi mizahının genel tabirler içinde mütalaa edilmesi mümkün değilse de, şu gibi özellikler taşıdığı ileri sürülebilir: Yahudi mizahı somuttur. Belirli bir konu hakkındadır. Özellikle gıda, aile, iş, antisemitizm, zenginlik, fakirlik, yaşam savaşı tercih konusudur. Yahudi mizahı kinayeli, şikayetçi, çekingen ve tasvirci de olabilir. Bazen güldürü konusu, kahkahasından güçlüdür. Bazen de kahkahadan ziyade düşündürücü olma ve iç çekme beklenen tepkidir... Yahudi mizahı otorite karşıtıdır. Büyüklüğü yerer; ikiyüzlülüğü sergiler. Demokrattır ve avam folklorunun değerini vurgular. Genel olarak toplumdaki politikacıları ve yöneticileri; cemaatteki hahamları, bilgeleri, öğretmenleri, doktorları, işadamlarını, yardımseverleri konu olarak alır ve halkla yönetici güç arasındaki çelişkiyi; Yahudi’nin dünya, çevresi ve cemaati ile ilgili takışmasını işler... Yahudi mizahının dünyaca ünlü yazarları arasındaysa; Maurice Sendak, Davis Grebu, Sholom Aleichem, Dick Codor, Stanley Elkin, Ephraim Kishon, Isaac Babel, David Levine, Philip Roth, Woody Allen, Sherry Fleniken, John Caldwell, Ralph Steadman, Eliezer Ben Tam, Mark Podwall, Bernard Malamud, Max Apple, Romain Gary, Wallace Markfield, vb. yer almaktadır.
Dünya ve İsrail Yahudi mizahı hakkında ve Türk Sefarad Yahudileri’nin folklorik mizahı hakkında (şiirler, öyküler, fıkralar, atasözleri, vb.) başka çeşitli eserlerin de incelenmesi, konunun kapsamı açısından yararlıdır.
Kaynakça: “Yahudilik Ansiklopedisi”, Cilt I, II, III Yusuf Besalel
