ABD ve Rusya’nın İran konusundaki işbirliği Avrupa'da muhtemel bir savunma kalkanı planının rafa kaldırılmasını sağlayabilir
ABD’de yeni yönetimin başa geçmesi ile Rusya ile ilişkilerde olumlu gelişmeler yaşanıyor. Rusya Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Andrey Nesterenko, Rusya ve ABD'nin yılsonunda süresi dolacak stratejik silahlarda indirim anlaşmasının yenilenmesi konusunda uzlaşı sağladıklarını açıkladı. Nesterenko, Rusya'nın ABD'nin tek taraflı olarak Doğu Avrupa'ya yerleştirmeyi planladığı füze savunma sistemi ile ilgili tepkilerinin de bir fobi olmadığını da kaydetti.
George W. Bush döneminde Beyaz Saray füze kalkanının İran gibi “haydut” devletlerden gelmesi muhtemel tehditlere karşı gerekli bir plan olduğunu açıklamıştı. Ancak Rusya bu açıklamayı yeterli bulmuyor.
Rusya Dışişleri Bakanlığı'nda düzenlenen basın toplantısında açıklamalarda bulunan Nesterenko, "ABD eski Başkanı George W. Bush yönetiminin tek taraflı olarak Doğu Avrupa'ya yerleştirmeyi planladığı füze savunma sistemini, stratejik gücümüz açısından tehdit olarak görüyoruz. Savunma politikamız açısından bunu değerlendirmek zorundayız. Bizim reaksiyonumuz bir fobi değil, basit bir askeri-teknik analiz sonucu." dedi.
Polonya ve Çek Cumhuriyeti’ne balistik füze sistemleri kurulması planları son birkaç yıldır Beyaz Saray ve Kremlin ilişkilerinin bozulmasına yol açmıştı. ABD'nin füze kalkanı programının tek taraflı olduğunu kaydeden Nesterenko, "Hem Rusya ve ABD ikili ilişkileri açısından hem de uluslararası güvenlik açısından tehdit oluşturmaktadır," uyarısı yaptı.
Rus gazetesi Kommersant, Beyaz Saray kaynaklarının Başkan Barack H. Obama’nın Rus meslektaşı Dimitri Medvedev’e İran hakkındaki duruşunu değiştirmesi karşılığında füze kalkanı projesini durdurma teklifi yaptığını yazmıştı. Başkan Obama Rusya’nın endişelerine değinerek Moskova ile ilişkilerinde “reset tuşuna” basmak istediğini söylemişti.
ABD eski Başkanı Jimmy Carter'ın danışmanı Zbigniew Brzezinski Polish Daily ile yaptığı bir röportajda “ABD ve Rusya ilişkilerinde " reset tuşuna” basmak İran'ın nükleer faaliyetlerinin ortaya çıkardığı gergin durumu değiştirebilir” dedi. Rusya füze kalkanı projesini ulusal güvenliği için tehdit olarak görüyor.
Bu gelişmeler ışığında bir araya gelen ABD Başkanı Obama ve Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Medvedev, Çarşamba günü ortak bir açıklama yaparak İran’ın sivil amaçlı bir nükleer program yürütmeye hakkı olduğunu ancak uluslararası anlaşmalar çerçevesinde yürüttüğü programın ‘barışçıl’ olduğunu kanıtlaması gerektiğini dile getirdiler. Ortak bir açıklama yapan iki lider, “Nükleer Silahsızlanma Programı kapsamında İran’ın sivil amaçlı nükleer bir program uygulama hakkı olduğunu biliyoruz ancak İran uluslararası kamuoyunun gözünde yeniden güven uyandırmalı, “dedi. “Ülkelerin birbirlerini düşman olarak gördükleri dönem artık kapanmıştır” diyen iki lider, yıl sona ermeden nükleer silahlanmayı azaltma yönünde bir anlaşma imzalayacaklarını da duyurdular.
ABD, İsrail ve AB ülkeleri, İran’ın askeri amaçlı bir nükleer program geliştirmekte olduğunu iddia ediyorlar. Tahran ise bomba yaptığı iddialarını reddediyor ve üye olduğu Nükleer Silahsızlandırma (NPT)’nin ülkelere sivil amaçlı nükleer sanayiyi geliştirme izni verdiğini dile getiriyor. Ancak Uluslararası Atom Enerjisi Birliği İran’ın nükleer reaktörlerini denetime kısmen açtığını ve bu ülkenin atom bombası yapacak kapasiteye birkaç yıl içinde erişeceğini vurguluyor.
Zbigniew Brzezinski “ABD ve Rusya’nın İran’a baskı yapmak amacıyla güçlerini birleştirmeleri Washington’un Doğu Avrupa’da kurmayı planladığı füze kalkanı projesini gevşetmesine hatta tamamen rafa kaldırmasına bile sebep olabilir" diye konuştu.
