“Değişmeyen tek şey değişimdir”.
Ekonomik krizin kaçınılmaz sonucu değişimdir. Tahsilât ve ödeme güçlükleri, küçülme, üretimi azaltma veya durdurma ve işsizlik gibi değişimler. Bu durum farklılıkları, kişilerde çoğu zaman moral bozuklukları doğursa da, pozitif düşünerek ya çalışılan bölümlerde pozisyon değişikliği ya da radikal bir seçim yaparak meslek değişikliği yapılabiliyor. Her iki durumda da birey yaşadığı farklılığı doğru olarak değerlendirirse çıktığı yolda başarı sağlayabiliyor.
Ekonomik değişimleri bizzat hissettiğim iki dönem oldu. İlki Microsoft Office eğitimlerini pazarlama sorumlusu olarak çalıştığım dönemde; sanıyorum 97- 98 yılları idi. Firmalar eğitim bütçelerini kısmaya başladıkları için eğitim almamaya başlamışlardı. Yıllar sonra yeniden bu sektörü denemek istediğimde, o döneme has “niş” bir pazarın kapandığını ve bu sektörde artık eskisi gibi hareket olmadığını fark ettim. Çünkü Microsoft ve diğer tüm programların sürümlerinin hızla değiştiği bir dönemde, sanıyorum bilgisayar kullanmayı bilmeyen kimse kalmadı. Tesadüf bu ya, o değişim döneminde talih bana güldü ve tam da istediğim yönde kariyer değiştirdim ve insan kaynakları uzmanı oldum.
İkincisi ise doların değerinin bir anda iki katına çıktığı 2001 Şubat krizi. O dönemde uluslararası bir bankada insan kaynakları uzmanı olarak çalışıyordum. Ve kriz beni de vurdu; çünkü çalışmaya başladığım dönemde banka örgüt içi değişime başlamıştı, ekonomik kriz ile küçülme kararı gündeme gelmiş oldu. Ciddi sayıda adam işten çıkarılırken, ben de işsizler kervanına katılmış oldum.
Kriz; fırsat ve tehlike
Kriz, Çince’de biri “tehlike”yi, diğeri ise “fırsat”ı ifade eden iki sembolle belirtilirmiş. İşten çıkarıldığım dönemde yüksek lisans tezimi yazmaya çalışıyordum. Her ne kadar işten çıkarılmak ekonomik kriz gibi oldukça makul bir sebeple olsa bile insanı psikolojik olarak oldukça sarsıyor. Tahmin edebileceğiniz gibi bu durumun tezimi bitirmek için iyi bir fırsat olduğunu algılamam biraz zaman aldı. İşin güzel yanı; çalıştığım andan beri banka değişimde olduğu için tez için “Değişime Açıklık” konusunu seçmiştim. Hatta artık orada çalışmıyor olduğum için anketlerimin cevaplanma ve geri iletilme oranı nispeten yüksek oldu. Neden mi, çünkü eğer hala orada çalışıyor olsaydım insanlar kendileriyle ilgili bilgi vermek istemeyebilirlerdi.
Yıl 2009, yeni bir kriz zamanı, bu sefer boyutu daha da büyük; bütün dünyada hissediliyor.
Finansal sektörde çalışan bazı kişiler krizin geldiğini önceden hissetmişlerdir. Ancak genele bakıldığında kriz kapıya varmadan kimsenin haberdar olmadığını ve buna karşı tedbir alamadığını görüyoruz. Söz konusu krizler olduğunda hayatta kalabilmek için firmalar küçülmeye gitmeyi tercih edebiliyorlar. Böylece işsizlik gündeme geliyor.
Bu tip durumlarda ister firma sahibi, ister çalışan, herkes şapkasını önüne almalı ve böyle bir durumdan en az hasarla nasıl çıkabileceğini düşünmelidir. Hatta biraz daha ileri gidip, kriz ortamında fırsatları gözlemlemeli ve bunlardan en iyi şekilde nasıl istifade edilebileceğini düşünmelidir.
Fırsatlar nasıl değerlendirilebilir?
Krizleri fırsata dönüştürmek nasıl mümkün olabilir?
Öncelikle kişinin kendisini iyi tanıması; beceri ve yetkinliklerini iyi bilmesi, farklı alanlarda neler yapabileceğini araştırması, gözlemlemesi gerekir. Kendine güvenen, pozitif bir insanın, biraz pratik zekâ, biraz sosyal çevre ve biraz da şans ile uygun fırsatlar yakalayarak, değerlendirmesi mümkün olabilir. Pozitif diyorum, çünkü çoğu insan, durumun yarattığı stres dolayısıyla enerjilerini durumun kötülüğüne odaklar. Hâlbuki üzüntüyü belirli bir süre yaşadıktan sonra enerjiyi alternatif yollar bulmaya odaklamak daha sağlıklıdır.
Outplacement/ Kariyer Değişimi
Bir süredir gündemde olan bu kavram yani İngilizce “Outplacement”, dilimize “Kariyer Değişimi” olarak çevriliyor.
Özellikle kurumsal firmalar, özellikle de toplu işten çıkarmalar yapacakları zaman, duruma göre içerden ya da dışarıdan bir danışman firma yardımıyla çıkarılacak olan çalışanlara “Outplacement” hizmeti verebiliyor.
Aslında kariyer değişimini sadece kriz zamanlarında gündeme gelen bir durum olarak düşünmemek gerek. Yukarıda da belirttiğimiz gibi; “Değişmeyen tek şey değişimdir”. Kriz olsun olmasın hayatımızın her anında değişim söz konusu olabilir. Örneğin; mevcut durumundan mutlu olmayan, değişimi gerekli gören ve isteyen herkes bunu yapabilir.
Kariyer değişimi ile iş değiştirmenin farkını anlamak gerek. İş değişimi, benzer sektörlerde ve benzer pozisyonlar arasında olur. Kariyer değişimi ise daha radikal bir olguyu ifade eder. Pazarlamayla ilgili bir alanda çalışırken, insan kaynakları alanında bir işe girmek, çağrı merkezinde çalışmaya başlamak veya tur rehberi olmak kariyer değişimine örneklerdir.
Kariyer değişimi danışmanlığı
Kariyer değişimi danışmanlığında amaç; kişinin bilgi, beceri ve yetkinliklerini analiz ederek, bu bilgiyle kişinin alanından farklı ne tür bir kariyere geçiş yapabileceğini saptayabilmektir.
Kariyerini belirlemek veya değiştirmek isteyen kişiyle birebir çalışılır. Genellikle mülakat yöntemiyle bireyin hayalleri, hayatla ilgili amaçları, nelerden zevk aldığı, güçlü ve zayıf yönleri gibi konuları derinlemesine sorgulayarak bireyin kendisini tanımasını sağlamak ve onun da bunları fark etmesini sağlamak amaçlanır. Kariyer amacı belirlendikten sonra bu bilgiyle en az bir veya farklı amaçlara hizmet edecek birkaç değişik CV oluşturulur. Dolayısıyla bu tip hizmetler birkaç seans sürebilir.
Bu hizmetin bir parçası olarak, çeşitli tiplerde kişilik envanterleri uygulanabilir. Bunların amacı bireyin kişilik yapısını tanıması ve hangi tip mesleklere yatkın olduğunu anlamasıdır. Bu bir falcılık olayı değildir. Örneğin Tip A olduğu saptanan kişilerin strese daha yatkın, Tip B olarak saptanan kişilerin ise hayatı daha genişten alan bir yapıya sahip oldukları belirlenmiştir.
Kişilik envanterleri, çeşitli bilim alanlarında yıllar süren araştırmalar sonucunda elde edilen bazı sınıflamalardır ve hem geçerli hem de güvenilir olmaları için belli sayıda kişiye uygulanmış olmaları ve her ülkenin diline çevrilirken o ülkenin kültürüne göre adapte edilmiş olmaları gerekir. Bu yüzden bazıları birey açısından maliyetli olabilmektedir. Değişik beceri ve yetkinlikler gruplarına göre değerlendirme yapan farklı tiplerde envanterler bulunmaktadır. Türkiye’de eskiden beri bilinenler arasında 16 PF, Thomas, D.I.S.C gibi isimler vardır. Günümüzde envanter tipleri sayıca artmıştır. Kurumsal firmalar, işe alım ve performans süreçlerinde tamamlayıcı araç olarak bunları kullanılabilmektedirler.
Sonuç itibariyle; kriz veya kariyer değişimi söz konusu olsun olmasın, iş arayışında olan bireylerin öncelikle bilgi, beceri ve yetkinliklerini kısaca kendilerini iyi tanımaları gerekir. Bu bilgiyi, eğitim ve iş deneyimiyle derleyerek düzgün formatta hazırlanmış en az bir CV‘de en iyi şekilde yansıtmaları önemlidir. Ayrıca unutmamak gerekir ki, değişik işlere farklılaştırılmış CV kullanmanız diğerlerinin arasında sıyrılmanıza yardımcı olacaktır. Aynı CV’yi kullanıyorsanız bile başvurulacak işe göre farklı içerikte ön yazılar eklemeniz tavsiye edilir.
