Yahudilikte temel kavramlar /Mezuza– 1

“Şema Yisrael” (“dinle Yisrael”) kelimeleri ile başlayan,  iki Tora peraşa bölümlerinin üzerine yazılmış olduğu küçük bir deri parşomen ihtiva eden ve gümüş, tahta veya başka bir maddeden yapılmış bir kılıfla kaplı obje. Mezuza, kapıların veya kapı girişlerinin sağ pervazlarına çivilenir. Mezuza yazısının elle yazılması şartı vardır. Halk geleneklerine göre mezuza, evi ve ev sakinlerini her türlü kötülükten korur. Aynı nedenden ötürü, eve giriş ve çıkışlarda mezuzayı öpme geleneği yaygındır. Mezuza’nın gayesi, evden çıkarken veya eve dönerken Yahudiler’i iman ve ahlak yoluna davet etmektir. Tefilin ve Tsitsit’te olduğu gibi Mezuza’yı da hiçbir zaman bir tılsım veya muska olarak kabul etmemek gerekmektedir. Esasen tılsım ve muskalara inanmak dinen yasaklanmıştır. Çünkü her şey Tanrı tarafından idare edilir ve onun kudreti, canlıların bütün düşünce ve kuvvetlerinden üstündür.

Mezuza’nın kullanılması Tora emirlerine (Tesniye, 6:9 ve 11:20) dayanmaktadır: “Onları evinizin ve kent kapılarınızın süvelerine yazın.” Nitekim ‹branice kelime anlamı “kapı süvesi” olan Mezuza kelimesinin anlamı, daha sonraları bu Biblik pasukların yazıldığı tomarlar olarak algılanmıştır. İlk bölüm (Tesniye, 6:4-9), Yahudiliğin temel inancının ifadesi olan şema’nın ilk paragrafını içerir: Burada: 1) Tanrı sevgisi; 2) Tora öğrenimi; 3) Tanrı’nın birliğini ifade eden şema’nın günde iki kez okunması gerektiği; 4) Tefilin takma mecburiyeti; 5) Mezuza takılması gerektiği ifade edilmektedir. İkinci bölüm (Tesniye, 11:13-21), gene hergün okunan şema duasından alınmıştır ve bereket ve refahın Mitsvot’un uygulanması ile mümkün olabileceğini belirtir ve birinci paragrafta emirleri tekrarlar.

Mezuza, yetkili bir Sofer tarafından kaşer bir hayvanın derisine yazılabilir. Parşömen soldan sağa doğru yuvarlanır ve haznesine yerleştirilir. Parşömenin arka yüzünde “şaday” (“Herşeye Kadir Olan”) yazılıdır ve haznedeki küçük bir aralıktan bu kelime okunabilir. Mezuza takma duası okunduktan sonra, mezuza kapının sağ pervazına ve üst ucu odanın içine bakacak şekilde bir eğimle (kapının üstten üçte birlik mesafesinde) takılır. Bu konum,dikey konumu savunan Raşi ile Mezuza’nın yatay olarak takılması gerektiğini söyleyen Raşi’nin torunu Rabi Yakov ben Meir (Tam) arasında bir asgari müşterek olarak sonuçlanmıştır. Daha önceki dönemlerde Mezuza, parşömenin doğrudan doğruya kapı pervazında kazılan bir bölüme yerleştirilmesi şeklinde takılırdı. Mezuza, yalnız insanların yaşadığı odaların kapı pervazlarına takılır. Mezuza, tuvalet, banyo, depo gibi yerler hariç evin tüm odalarının kapı pervazlarına takılmalıdır.

devam edecek...