Musevi dini, tarihle içiçe bir gelişme göstermiş olan çok eski bir dini toplumun dinidir. Bu tarihsel geçmiş, sıkıntılı günler ve aşağılanmalardan ibaret değildir; parlak kahramanlık sayfaları ile de doludur. Bu geçmişin anılarının yaşatılması bayramlar; yani Şabat, Moadim (Pesah, Şavuot, Sukot), Yamim Noraim (Roş Aşana ve Yom Kipur) ve Tevrat’ta adı geçmediği halde uygulanan Hanuka, Purim, Tişa Be Av vb. ile mümkündür. Özellikle ?abat, dinsel olduğu kadar dinlenmeyi de emrettiğinden sosyal içeriklidir. Ayrıca vecibeler, gelenek ve görenekler de dinin idamesinde çok önemli rol oynar.
Bunların arasında kaşerut, temizlik kuralları, evlilik müessesi, brit-mila (sünnet), Bar Mitsva gibi birçok vecibe yer alır. Keza Tora ve Talmud kültürü, sinagog ritüellerine katılma, sinagogda günün ve yılın belirli zamanlarında yer alan duaların yanısıra; örneğin ?abat akşamı evde okunan Kiduş duası gibi diğer dualar, Tefilin ve Tallet giyme, evdeki kapıların sağ pervazına takılan mezuzalar, dini takvim gibi dinsel unsurlar da katıldığında ortaya uygulamanın birincil bir ağırlık taşıdığı “Yahudi’nin yaşam tarzı” şeklinde bir portre çıkar. Bunun yanısıra, Yahudi’nin yaşantısı ile örtüşen çeşitli görevler de vardır. Bunlar bu şekilde özetlenebilir:
1) Yakınlara karşı görevleri: Fark gözetmeden bütün insanlara sevgi ile yaklaşmalıdır. “Yakını kendin gibi sev”, bir Tevrat kuralıdır.
2) Doğruluk görevleri: Başkasının malına zarar vermemek, insanları aldatmamak gerekir. Keza iftiralarda bulunmamalı; çekişmelerden uzak durmalıdır.
3) ‹yilik görevleri: Muhtaç olanlara maddi katkıda bulunmak, onlara iş bulmak, faiz almadan ödünç para vermek; kimseye göstermeden sadaka vermek gibi eylemler, bu kapsamdadır. Aynı cümleden olmak üzere; kişinin kardeşlerine ve diğer yakınlarına yardım etmesi, öğretmenlerini sayması, insanlar arasında barışı sağlamak, üzerinde doğup büyüdüğü memlekete sadakat duymak, hastaları ziyaret etmek, kederlileri teselli etmek, hayvanları korumak... hep iyilik görevleri olup, Tevrat’ta, Talmud’da, Meseller’de ve Mezmurlar’da bunları destekleyen sözler yer alır.
devam edecek...
Kaynakça: “Yahudilik Ansiklopedisi”, Cilt I, II, III Yusuf Besalel
