“Yaratıcılık, bende hep hayranlık uyandıran bir özellik olmuştur. Facebook internet çağının yaratıcı zekâ ürünlerinden biri. Biz de nimetlerinden bol bol faydalanıyoruz. Eski ilkokul arkadaşlarımıza ulaşıyoruz, işimizle ilgili faaliyetler yapıyoruz, neredeyse ufacık çocuklarımızın bile kendilerine ait profilleri var.
Polonya Lublin’de Yahudi hayatını yaşatmayı kendine misyon edinmiş kültür merkezi Facebook’u bir adım daha öteye taşıdı. Genç bir Holokost kurbanını, hayata geri döndü. Böylesine yaratıcı ve yaratıcılığını faydaya dönüştürebilen bir zekâya kim şapka çıkartmaz ki?”
HENİO ZYTOMİRSKİ
Şortunu giymiş, beyaz t-shirtlü, siyah saçlı, siyah gözlü bir çocuk. Henio’nun Facebook’taki arkadaşları onu böyle görüyor. “Benim adım Henio Zytomirski. Yedi yaşındayım ve 3 Szewska Sokağı, Lublin’de oturuyorum,” diye yazmış profilinde Henio. Doğum günü 25 Mart 1933. Yedi veya sekiz yaşındayken, genç bir Yahudi olarak toplama kamplarında Naziler tarafından öldürüldü.
TARİHE SANAL ŞAHİT
Henio Facebook’ta 18 Ağustos 2009 tarihinden beri mevcut. Henio’yu Facebook ile hayata döndüren 22 yaşındaki Piotr Buzek, o gün ilk yorumunu yazdığını belirtiyor. Piotr, Henio’nun yaşamı boyunca hissetmiş olabileceklerini düşünüp sanal ortamda dile getiriyor. Bu genç yaşta hayata veda eden çocuğun etrafında olup bitenleri nasıl deneyimlemiş olabileceğini hayal ediyor.
29 Eylül 2009’da Henio, Facebook kayıtlarına şu yorumları yazmış: “Kış geldi. Her Yahudi soyadının yazılı olduğu yıldızı yakasına takmak zorunda. Her şey değişti. Alman askerler sokaklarda dolaşıyor. Annem korkmamam gerektiğini ve herşeyin yolunda olduğunu söylüyor. Her zaman öyle mi acaba?”
Fotoğraf albümü oldukça çarpıcı. Bugün Facebook profilinize eklediğiniz fotoğrafların benzerlerini buluyorsunuz Henio’nun profilinde. Örneğin bir doğum günü, kral gibi giyinmiş bir küçük çocuk… Savaşı, yaşanılanları bir çocuğun dünyasından okumak insanı derinden etkiliyor. Fotoğraflar ise her zaman gerçeği söylüyor. Holokost kurbanı insanların gözlerini kamplarda açmadığını, Nazi işgalinden önce hepimiz gibi hayatlar yaşadıklarını bir kez daha gözler önüne seriyor.
Bugüne kadar Henio Facebook’ta kendine 1,700’den fazla arkadaş edinmiş ve her gün yenileri ekleniyor. Henio kimse ile ‘chat’ yapmıyor. Sadece hayatı ile ilgili kısa yorumlar yazıyor. Arkadaşları onun yazdıklarına yorumlarda bulunuyor. Onun yaşamına empati ile yaklaşmaya çalışıyorlar. Ona savaşın anlamını anlatıyorlar. Ve çoğu zaman hayatta bazı şeylerin açıklanamadığını söylüyorlar. İbranice dahil birkaç farklı dile de çevrilmiş, Henio’nun Facebook profili.
5 Ekim 2009, Henio’nun yazılarından bir kesit: “Büyükbabam savaşın yakında sona ereceğini söylüyor. Askerlerin de aileleri varmış. Bu nasıl olabilir? Aileleri var ama başka aileleri yok ediyorlar.”
YENİDEN OLUŞTURULAN YAHUDİ YAŞAMLARI
Lublin Kültür Merkezi, on sekiz yıldır Yahudi yaşamlarını yeniden oluşturuyor. Varşova’nın doğusunda bulunan Lublin şehri bir zamanlar oldukça kalabalık bir Yahudi şehri imiş. Tomasz Pietrasiewicz, kültür merkezinin başkanı, misyonunun Holokost’u hatırlanır kılmak olduğunu söylüyor.
Henio’nun aile hikâyesi internette farklı dillerde mevcut. İkinci Dünya Savaşı’na ait anılar o dönemi yaşayanların azalması ile unutulmaya yüz tutarken, internet ve yeni teknolojiler, yetişen nesillere bilgilerin ulaşmasını sağlıyor. Fakat herkesin bildiği gerçek, savaşın kişisel deneyimler yolu ile aktarılmasının çok daha çarpıcı olduğu. İşte bu nedenle Henio’nun hikâyesi Facebook’ta savaşı anlatan ölümsüz bir yapıta dönüşüyor.
GENÇ İZLEYİCİ KİTLESİ
Kültür merkezi, son birkaç yıldır hedefini genç nesillere Holokost’u aktarmak olarak koymuş. Teknoloji ile Lublin Yahudilerini hayatta tutmayı başaran merkez, Henio’nun sesi ile genç nesillere ulaşıyor. Henio şu anda Lehçe yazıyor. Gün geçtikçe dünyanın dört bir yanından yeni arkadaşlar edinen Henio’nun yazdıkları farklı dillere de çevriliyor. Aslında benim hissettiğim, Henio’nun Facebook’taki “evinin” dünyanın dört bir yanındaki Yahudilerin buluşma noktası haline geldiği. Arkadaşları onu sevdiklerini, onun için dua edeceklerini, onu asla unutmayacaklarını defalarca yazmış. 1700’den fazla kişinin, “Holokost’u asla unutmayacağız” çığlığı bu bir anlamda.
11 Ekim 2009’de Henio “Burada Lublin’de, en sevdiğim yerde, annem ve babam ile sonsuza dek yaşamak istiyorum. Bir daha buradan asla ayrılmamaya karar verdim” şeklinde kendini ifade ediyor.
Henio’nun sesi, Piotr Buzek, yeni neslin bir temsilcisi. Henio’nun arkadaşları da internet, cep telefonu, kısaca sürekli online olma çağının üyeleri. Henio’nun birçok arkadaşı yorumlarını sürekli takip edip, Holokost’a giden yolu günlük yaşamlarının içerisine sokuyorlar. Henio, Holokost’u anmak, lanetlemek, bir daha asla olmasına izin vermemek için bir araya gelenlerin ortak platformu oluyor.
