Ve sen (Moşe), Bene Yisrael’e emret: Daimi kandili yakmak için, sana, aydınlatma amacıyla (elle) ezilmiş zeytin(den mamul) saf yağ getirsinler.
(Şemot 27:20)
Bu yorumda, yukarıdaki pasukta gereksiz gibi duran “sana” sözcüğünün metinde neden yer aldığını açıklamaya çalışacağız. “Daimi kandili yakmak için berrak yağ getirsinler” deyip, “sana” anlamına gelen eleha sözcüğü kullanılmasaydı, cümlede bir eksiklik hissedilmezdi. Demek oluyor ki, sözcüğün varlığı, bize yeni bir şey öğretmeyi amaçlamaktadır.
Tora’nın bize açıklamaya çalıştığı, tsadikin (dürüst kişi) elde ettiği tinsel kazanımlar ve bu kişilere başvuranların elde ettiği yararlardır. Pasuktaki “sana” sözcüğü, bir neslin ne kadar dürüst olduğunu ima eder. Birtakım kişiler Tanrı’ya ibadet etmenin en iyi yolunu öğrenmek üzere bir tsadike başvurduğu zaman, Göklerden o tsadike, büyüklüğünü artıracak bir kutsallık ve ruhani esin akışı gerçekleşir. Aydınlanmayı bekleyen kişiler, böylece daha iyi öneri ve yönlendirmelere hak kazanır.
Dolayısıyla Tora, “Bene Yisrael’e emret” sözleri ile neslin dürüstlerine, Tanrı’ya karşı bağlılıklarını nasıl artıracaklarını göstermektedir: “Sana saf zeytinyağı getirsinler.” Saf zeytinyağı, göksel hikmeti temsil eder. Tsadik, Tanrı’ya hizmet etme aşkı ile yanıp tutuşan bene Yisrael sayesinde, üstün zekâsından ilham alır. Tsadikin olağanüstü bir vizyon kazanmasının nedeni, bene Yisrael’in Aşem’e daha yakın olma arzusudur.
Tsadik, kendisine başvuran kişilerin kendilerine yol göstermesini beklediğini anlayınca, eksik yönlerini fark eder ki, bu da ruhaniliğini artıran bir unsurdur. Tsadik işte o zaman Aşem’e hizmet etme konusunda başkalarına yardım edebilecek duruma gelir.
(Maor VaŞemeş)
Bir tevazu giysisine bürünmek
İki şoam taşını al ve üzerlerine Yisrael’in oğullarının isimlerini kazı... Bir yargı göğüslüğü yapacaksın... Onu dört sıra taş (yerleştirilecek şekilde) taş yuvasıyla doldur: Odem, Pitda ve Bareket ile bir sıra; ikinci sıra... Böylece Aaron, Yisrael oğullarının Hoşen Mişpat’taki (yargı göğüslüğü) isimlerini, Tanrı’nın huzurunda daimi bir hatırlatıcı olarak kalbinin üzerinde taşıyacaktır.
(Şemot 28:9-30)
Metnin sözcük anlamı dışında, alınacak başka bir mesaj vardır. Her neslin dürüst kişileri, Yisrael’in ilahi cezadan esirgenmesi amacıyla, sert yargı niteliğini, duaları ve davranışları sayesinde merhamet niteliğine dönüştürmeye çalışmalıdır.
Bilgelerimiz, Koen Gadol’un her giysisinin, farklı bir günahı affettirdiğini öğretir. Giysinin kendi başına pek bir değeri yoktu; ancak Koen Gadol’ün üzerinde olduğu takdirde önem kazanırdı. Koen Gadol, kavana (yoğun odaklanma), mistik meditasyonlar ve Tanrı’nın telaffuz edilmeyen İsimleri sayesinde, merhamet niteliğini harekete geçirirdi.
Günümüzde ne yazık ki, Koen Gadol’ün doğaüstü koruyucu güçlerinden yoksunuz. Ancak neslin dürüst kişileri, bir tevazu giysisine -midat eyn- bürünmek suretiyle aynı hedefe ulaşabilir. Çölde, bene Yisrael’e karşı verilen ilahi kararların iptal edilmesini sağlayan, Moşe Rabenu’nun bu büyük tevazu niteliğidir.
Bir keresinde Yahudiler susuzluk nedeniyle başkaldırdığında, Moşe Rabenu, Tanrı’nın onların inancını sınadığını açıklamış ve kendisinin, halkın yakınmalarına bile layık olmadığını belirtmişti. “Biz kimiz ki, dertlerinizi bana ve Aaron’a açıyorsunuz?” diye cevap verdi Moşe. Moşe’nin tevazusunu vurgulayan “biz kimiz ki?” ifadesi, sert yargıyı ortadan kaldırmayı başarmak isteyen tsadikin özelliği haline gelmelidir.
Şemot Kitabı’nda adı geçen şoam sözcüğünün içerdiği harfler, aynı zamanda Moşe ismini meydana getiren harflerdir. İşte bu, Moşe’nin sergilediği büyük tevazuun işaretidir.
Dahası, göğüslüğe yerleştirilen on iki taşın adlarını oluşturan harfler sayıldığında (odem, pitda, bareket, vs.) elde edilen toplam kırk beş olup bu, hem “biz kimiz ki?” anlamına gelen ve Moşe’nin isminin de içinde bulunan mem ve hey harflerinin nümerik değeridir (gematriya). Bütün bu gizli simgesellik, yargı göğüslüğünü taşıyan Koen Gadol’ün ve aynı zamanda neslin dürüst kişilerinin, Moşe’ye özgü benzersiz özelliği benimsemesi gerektiğini kanıtlar. Mütevazı bir lider, neslinin günahlarını affettirme gücüne sahiptir.
(Maor VaŞemeş)
A Collection of Classic Kabbalistic
Commentaries on the Torah / Rabbi Yosef Gabay
ÇEVİREN: ESTREYA SEVAL VALİ
