Son yıllarda kendini gösteren vitamin furyasıyla ilgili çarpıcı gerçekler uzmanlar tarafından ortaya konuldu. Yaşlanmamak için selenyumu fazla kaçırmak nörolojik sorunlara, bağışıklık sistemini güçlendirmek için C vitamini dozunu aşmak erken yaşlanmalara neden olabiliyor.
En sağlıklısı, tüm bilgileri iyice okuyup analiz etmek ve herhangi bir eksiklik yoksa besin takviyesine başvurmamak…
Yıllardır bir vitamin çılgınlığı aldı başını gidiyor… Eczaneler, spor merkezleri ve hatta güzellik merkezlerinde sürekli belli bir derde deva olduğu iddia edilen besin takviyeleri öneriliyor. Zayıflatıcı, yaşlanma önleyici veya hazım kolaylaştırıcı, bir şekilde harikalar yarattığı ileri sürülen bu ürünleri kullanırken tedbirli olmak gerek… Zira bu furyadan zararlı çıkmak da mümkün…
Eskiden sadece belli kitleler besin takviyesi kullandığı için üreticilerin verdiği sözler yalnızca onları ilgilendirirdi. Ancak bugün oldukça artmış olan tüketim herkesi bu konuda titizliğe itiyor. Fransa’daki Gıda Sağlık ve Güvenliği Kurumu (Afssa), geçtiğimiz Ekim ayından itibaren besin takviyelerinin ikincil etkilerini ve bunların tüketimine bağlı hastaneye kaldırılmaları incelemeye aldı.
Bu konuyu elekten geçirmeye karar veren Fransız biyokimyager Prof. Luc Cynober ve beslenme uzmanı Dr. Jacques Fricker’in ‘Besin Takviyeleri Hakkındaki Gerçek’ adlı kitabı da 65 besin takviyesinin etkilerini ve tehlikelerini inceliyor.
Besin takviyelerini hatalı tüketmemek için yapılması gereken her ürünün arkasındaki ‘içindekiler bölümünü dikkatlice okumak… Çünkü iki farklı besin takviyesi farklı amaçlara hizmet edebilir, ancak ortak içerikleri olabilir. Fransa’da Ocak ayında yayınlanan ‘Besin Takviyeleri Rehberi’ de bu aşırı doz risklerine dikkat çekiyor. Kutuların arkasında yazan konsantrasyonları toplayıp, toplamın bakır, demir, flüor, iyot, manganez, selenyum, çinko ve A, D, E ve K vitaminleri için günlük tavsiye edilen dozu geçmediğinden emin olmak gerekiyor. Çapraz etkilere de dikkat etmek gerekiyor. Örneğin omega-3, E vitamini ve gingkonun kan pıhtılaşmasını önleyici etkisi bulunuyor. Yazarlar hepsini aynı anda almanın ani kanamalara neden olabileceğini ifade ediyor.
İşte uzmanlar tarafından değerlendirilen bazı besin takviyelerinin karneleri
D VİTAMİNİ
• KAYNAK: Yağlı balıklar (somon, sardalya, ton), karaciğer, yumurta sarısı, yağlı süt ürünleri
• İLERİ SÜRÜLEN FAYDA: Kemikleri sağlamlaştırıcı, bağışıklık sistemini güçlendirici, psoriasisi tedavi edici
Kemiklerin sağlamlığında çok önemli bir rol oynar. Eksikliği küçük bir çocukta raşitizme, bir yetişkinde ise osteoporoza neden olabilir. Bu vitamin aynı zamanda bağışıklık sistemini de güçlendirir. Sadece yüz ve eller açıktaysa bile, gün ışığına düzenli olarak maruz kalmak cildin bu vitamini sentezlemesini sağlar. Düzenli olarak güneşe çıkan ve haftada birkaç kez yağlı balık (somon, ton, sardalya, çiroz, kılıçbalığı, uskumru) veya yumurta tüketen kişilerin ayrıca tablet almaya ihtiyacı yoktur. Ancak beslenmesinden ödün veren kimseler bu vitaminin eksikliğini yaşayabilirler.
OMEGA-3
• KAYNAK: Yağlı balıklar, ceviz, kolza, buğday tohumu
• İLERİ SÜRÜLEN FAYDA: Kalp hastalıkları, depresyon, artroz ve şizofreni önleyici, okul performansını arttırıcı
Omega-3 yağları vücudun kendi sentezleyemediği temel yağlardır. Kalp ve beyin için ciddi faydaları bulunan bu yağların tavsiye edilen dozları halen değişmektedir. Ancak bugünlerde günde 200mg veya haftada 1,5 gram Omega-3 alınması öneriliyor. Balık yağı kapsülleri ise genelde 100 ila 400mg içerir.
KARNİTİN
• KAYNAK: Kırmızı et, balık, süt ürünleri
• İLERİ SÜRÜLEN FAYDA: Spor performansını geliştirici, kilo artışına karşı etkili
Karnitin organizmanın yağ asitlerinden enerji elde etmesi için elzem bir moleküldür. Üreticilere göre, bu ürünün takviyesi bedendeki yağların kullanımını artırarak ‘taş’ gibi bir vücuda sahip olmayı sağlar; daha fazla kas ve daha az kilo. Karnitin kullanıcıları için maalesef kötü haber: yayınlanan çalışmalar bunların hiçbirini göstermiyor. Hayvansal gıdalar zaten karnitin zengini. Vejetaryenlerde bile beden ihtiyacı olan miktarda karnitini üretiyor. Alzheimer ve kardiyovasküler problemleri önleyici etkilere gelince, bunlar ciddi bilimsel çalışmalarda görünmüyor.
GUARANA
• KAYNAK: Amazonlarda bulunan bitki
• İLERİ SÜRÜLEN FAYDA: Yorgunluğa karşı etkili, spor performansını geliştirici
Kafein zengini olan guarananın çoğunlukla hem canlılık verdiği hem de kilo vermeye yardımcı olduğu söylenir. Gerçekten de guarana tüketildiği saatte bir enerji akışı sağlar, ancak iyi bir fincan kahveden daha fazla değil. 200 gram guarana içeren bir tablette yaklaşık 80 gram kafein bulunur. Uykusuzluk, çarpıntı ve mide rahatsızlığı riskleri nedeniyle çok çay ve kahve tüketmiş birinin guarana alması tavsiye edilmez.
SPİRULİN
• KAYNAK: Yosun
• İLERİ SÜRÜLEN FAYDA: Yaşlanmaya ve kilo artışına karşı etkili, spor performansını geliştirici, bağışıklık sistemini kuvvetlendirici
Sakin sularda bulunan Spirulin, kuru ekstresinin %70’ini oluşturan protein içeriği nedeniyle yetiştirilir. Demir, çinko, B vitamini ve vejetaryenlerde eksikliği bulunan birçok mineral açısından zengin olan spirulin yaşlanmaya karşı, zayıflatıcı ve kolesterol düşürücü etkisinin yankısıyla çok rağbet görüyor. Ancak bu etkilerin hiçbiri ciddi olarak kanıtlanmadı. Ayrıca, tezat bir şekilde spirulin vejetaryenlerdeki B vitamini eksikliğini daha da artırma riski taşır.
UZMAN TAVSİYELERİ
• Besin takviyesi kokteylleri çeşitli ve dengeli bir öğünün yerini tutamaz.
Ancak bir eksiklik hissederseniz besin takviyesine başvurun.
• Doktorunuzun veya eczacınızın fikrini sorun. Eğer bir ameliyat olmanız gerekirse, kullandığınız besin takviyelerini doktorunuza söylemeyi atlamayın.
• Reçete yazılmadığı sürece, bütün bir yıl boyunca besin takviyesi kullanmayın. Böylelikle doz aşımı riskini azaltırsınız.
• Kendinizi dinleyin. En iyi bilgi kaynakları hiçbir zaman bir kişiden diğerine etkilerin nasıl değişeceğini söyleyemezler. Kesin bir karara varmadan önce bir ürünü 2-3 hafta denemekten çekinmeyin.
devam edecek....
