Enflasyonun azdırıcısı kırmızı et kabuğuna mı çekiliyor?

Gün 27 Nisan Çarşamba; kaşer et satan birkaç kasabı arıyorum ve etlerin perakende fiyatını soruyorum. Kıyma ve kuşbaşı için 38 ile 40 TL arası, antrekot için ise 44 ile 48 TL arası fiyat alıyorum.

Aklıma çocukluk günlerim geliyor. 45-50 yıl önce Şişli’de Abide-i Hürriyet Caddesi’nde otururduk ve en büyük zevklerimden biri annemle Kasap Romi’ye gitmekti. Fiyatları tabii ki hatırlamıyorum. Ancak annemin o dönemde eti veya sakatatı (beyin- meoyo, uykuluk-moleja, omurilik-mundaregis…) alırken fiyatlardan şikâyetçi olduğunu hiç hatırlamıyorum.

Araştırmamı yaparken son dönemde Bebek, Bahçeşehir ve Ataşehir’de açtığı dükkânlarla ünlenen Etçi Emin Bey’i aradım. İlk sorum et tüketiminin ne durumda olduğunu sormak oldu.

“Ne diyorsun başkan” dedi! Bakanlık açıklamalarına göre 1996 yılında kişi başına Türkiye’de yılda 50-55 kilo et tüketilirken bu miktar bu yıl 6 kilo civarına düşmüş durumda.

Konuştuğum kasaplar, celepler ve et tedarikçileri kaşer et tüketiminin son 10 yıl içinde %50-60 mertebesinde azalmasından şikayetçiydiler.

Tabii ki bu toplumumuzun kişi başına tükettiği etin aynı oranda azaldığı anlamını taşımıyor olabilir. Her ne kadar şohetlerimizin denetimi altında kesilen kaşer et sağlık açısından çok daha az sorunlu olsa da fiyat ailelerin bütçeleri için çok büyük bir engel.

Son dönemde azan et fiyatlarının suçluları hayvanları besleyenler mi, canlı hayvanları stoklayan tüccarlar mı, celepler mi, yoksa kasaplar mı? Mutlaka her birinin payı vardır. Ancak başbakanımızın “bu fiyatlar inmeli” demesi geçtiğimiz pazartesi günü, aylardan beri hayvan bulmakta zorlanan celeplerin bir anda şohetlerimizin önüne dizi dizi sığırlar, danalar dizmelerine neden oldu.

Fiyatları değerlendirmek için tabii ki mukayeseyi geniş topluma et satan kasap ve marketlerle yapmak gerekiyordu. Coşkun Et’ten Atlas Kasabı’na uzanan çizgide yaptığım araştırmada: kıyma 24-35 TL/kg. , kuşbaşı 26-35 TL/kg., antrekot 36-42 TL/kg., bonfile 45-50 TL/kg. gibi farklılıklar göstermekteydi.

Hükümet yetkilileri ve Tarım Bakanı’nın söylemleriyle geniş çaplı canlı hayvan tüccarları arasında panik başlamıştı. Ve çoğu elindeki hayvanları mümkün mertebe pahalı fiyatla kesme arzuları vardı.

Aynı şey kaşer kesim içinde geçerliydi ve Nisan’ın son haftası aylardır bulunamayan hayvanlar akın akın kaşer kesim için mezbahaya getirildiler.

En önemli kaşer et tedarikçisi,

3 ve 10 Mayıs tarihlerinde toptan eti 2’şer TL. ucuzlatacaklarını ifade etti. Bunun da yansımasının 3-4’er TL gibi olması gerektiğini belirtti.

Ancak bir - ikisi hariç kasaplarınız indirimi yapmakta inanılmaz nazlı davranacaklarını söylemleriyle belirttiler. Hepsi kabarık alacak defterlerinden bahsetmeye başladılar. Haklı mıydılar? Kanaatimce hayır. Bir kısım müşterilerinden olan alacakları yüzünden eti daha kârlı satmak zorunda kalıyorlar ise bu ekonomik rahatsızlık yaratmakta ve kaşer et alan ve yiyenlerin sayısını düşürmektedir. Bu da giderek azalan bir çizgisi olan kasapları daha da zorlamaktadır.

Şu anda “Kaşer bütün et ithalatı yapılabilir mi?” diye çalışmalar sürerken ümidin tüm et pazarında olduğu gibi kaşer etin de, toptan ve kasap ayaklarında kısa zamanda fiyatların makul bir seviyeye ineceği şeklindedir.

Tüm dindaşlarımız ara sıra kaşer etin niye daha pahalı olduklarını sorgulamaktadır. Bilinmesi gerekir ki, Türkiye Hahambaşılığı bünyesinde görev alan tüm ‘şohetler’ (hayvanları Yahudi dini kaidelerine göre kesen kişi) celep ve kasaplardan hiçbir ücret almamaktadırlar ve tüm masrafları Hahambaşılık Kurumu tarafından karşılanmaktadır.

Avustralya’da halk etin kilosunu 2 Dolar’dan alırken bu fiyat ne yazık ki ülkemizde tam 10 katı;  Kaşer et yemek istiyorsanız 13 katı. Dileğim geniş toplum kadar ‘kaşer eti’ özellikle tercih eden dindaşlarımızın da bunu en uygun fiyatlarla satın alabilmeleri. 

Silvyo OVADYA