Holokost kurtulanı ‘Auschwitz’in köklerini’ doktora tezi yaptı

Holokost’tan kurtulan 81 yaşındaki Eliezer Schwartz, Hayfa’da, Auschwitz-Birkenau’nun kötü yönetilen bir Nazi endüstri projesi için çalışan işçilerin kampı olarak başladığını anlatan tezi ile doktorasını aldı.

Üniversiteye neden bu kadar geç başladığı sorulan Eliezer Schwartz, “Hayatımın hiçbir zaman lineer veya mantıklı bir gidişatı olmadı,” şeklinde cevap verdi.

Polonya’daki konsantrasyon ve ölüm kampını araştırmaya başlamadan önce, Schwartz yıllarca İsrailli inşaat devi Solel Boneh firması için proje lideri ve planlamacısı olarak çalıştı.

Schwartz, 75 yaşında emekli olduğunda, torunları ona bir doktora tezi yazmasını önerdi. “Bilgisayar işleri benim için biraz fazla,” diyen Schwartz tezini kalem kâğıtla yazdı.

Hayfa Üniversitesi için tezini yazarken, akademik olmayan pratik hayat deneyimi, Schwartz’a özel bir avantaj sağladı. Bu deneyim, Schwartz tezinde Auschwitz kampının 3 km. ötesindeki bir parkın ölüm kampını nasıl etkilemiş olabileceğini yazmaya başlamasıyla işe yaradı.

45 yaşına kadar okul başarısı bir lise diplomasından ibaret olan Schwartz, Auschwitz yakınlarında IG. Farben adlı kuruluş tarafından inşa edilmeye çalışılan endüstriyel tesisin kötü yönetiminin, çoğu Yahudi olan binlerce çalışan gerektirdiğini ortaya koydu.

Teze göre, Auschwitz 1940’ta, kampın bir ölüm fabrikası olmasından ve bir milyon Yahudi’nin katledilmesinden iki buçuk yıl önce, gittikçe daha çok Yahudi barındırmaya başladı.

Romanya’da doğan Schwartz, fabrikanın kitaplarını ve diğer belgeleri inceleyerek Farben’ın bu kadar köle çalışana ihtiyaç duymasının nedeninin tamamen kötü idare olduğunu ortaya çıkardı.

“Almanlar tarafından inşa edilmiş devasa bir yapıdan bahsettiğimize göre, bu beklenenin aksine bir durum,” dedi. “Bu kadar dikkatli ve titiz olan bir halkın nasıl böyle acemi bir iş çıkardığını anlamak için tüm hikâyeyi okumanız gerekecek.”

1940’ta başlayan Nazi projesi, tamamlanması için son tarih olan 1943’ü iki yıl aştı. Bölge Kızıl Ordu tarafından kurtarıldığında, tesis hala inşaat halindeydi. Baskı altında tutulan on binlerce işçiden, 30.000 kadarı iş kazaları veya başka nedenlerden hayatını kaybetti.

Schwartz “Projenin Auschwitz’deki kapasite artırımına, daha sonra Nazi Almanya’sının savaş endüstrisi için merkezi bir iş gücüne ve daha sonra da ölüm kampına dönüşmesine kritik bir katkısı oldu,” şeklinde konuştu.

Schwartz, ironik olarak, plastik ve sentetik yağ üretmesi gereken I.G. Farben’ın aynı zamanda Auschwitz-Birkenau’da Yahudileri öldürmek için kullanılan gazı da ürettiğini ekledi.

Sık ziyaretlerinde Heinrich Himleri’i ağırlayan tesisin yöneticileri savaş sonrası Nuremberg’de yargılandılar ve her biri birkaç yıl hapse mahkûm edildi. Schwartz, “Almanlar bu işin kendilerine hatırlatılmasını sevmiyorlar,” dedi.