Disiplin Üzerine...

Disiplin sadece ceza değil, neyin doğru neyin yanlış olduğunu ve ailenizin değerlerini paylaşmaktır. Disiplin yöntemlerini uygun bir biçimde uyguladığınızda çocuğunuzla aranızdaki güven bağını oluşturacak bir köprü olduğunu, çok küçük yaşlarda belirlenen kural ve sınırlar ile çocuğunuzun bunları sıkıntıdan çok bir hayat tarzı olarak alacağını biliyor muydunuz? Stres yaratan bir durum karşısında ya da sadece bir yaşam değişiminde çocuğunuzun dürtülerine bağlı olmadan bir olayı çözümlemesi ya da uygun bir yaklaşımda bulunabilmesi disiplin yöntemlerinin erken yaşta uygulanmasıyla olur.

Günümüzde çocukların serbest bırakıldığında onların özgüvenleri yüksek olan bireyler olacaklarına dair bazı düşünceler var. Aileler, ilk dönemlerde kural ve sınırları bu düşünce ile oturtmadıklarından, çocuklarında daha küçük yaşlarda bağlanma problemleri, daha büyük yaşlarda ise uyum problemleri gibi farklı sorunlar ile uzmanlara başvurabiliyorlar. Bu gibi sorunlar ile baş etmek ise aile için çok daha zorlayıcı olabiliyor.

Sağlık bir gelişim için çocuğun ihtiyacı olan;

• İyi bakım

• Beslenme

• Sevgi şefkat

• Güven: Kurallar ve sınırlar, güvenin oluşumunda önemlidir çünkü sınırları olan bir çevre, çocuğun kendisi hakkında ve dış dünya hakkında bilgiler edinmesine yardımcı olur.

Kural ve sınırlar, çocuğun kendini güvende hissetmesini sağlar. Anne ve babasının yetkin olduğunu hissettiğinde ve kendisini koruyabileceklerini bildiğinde çocuk dış dünyayı bir tehdit olarak görmez ve keşfetmeye başlar. Uygun bir biçimde uygulanan kural ve sınırlar, çocuğun ebeveynlerinin her ihtiyacı olduğunda onun yanında olacakları mesajını verir. Çocuklar her ne kadar kural ve sınırları esnetmeye çalışa da, kararı son verecek olan kişiler bu dönemde anne babalardır. O nedenle, aile kurallarının olması ve bunların uygun bir biçimde oturtulması önemlidir. Evde kural ve sınırı uygun bir biçimde uygulayan, yetkin, tutarlı ve kararlı anne babalar çocuğun kendini güvende hissetmesini sağlar. Evde dengeli bir güç dengesinin olması ve çocuğun sevildiğini hissetmesi sağlıklı bağlanma için şarttır.

Kural ve sınırları oturtmaya çalışırken dikkat edilmesi gereken bir kaç önemli nokta vardır.

* Öncelikle tutarlı olunması oldukça önemlidir. Kuralları uygularken anne ve babanın kurala beraber karar vermesi ve aynı şekilde kuralın uygulanması önemlidir. Tutarlılık konusunda bir diğer önemli husus kuralın her zaman geçerli olmasıdır. Eğer bir kural bazen kesin uygulanıyorsa ve bazen esnetilebiliyorsa bu çocuk için kafa karıştırıcı bir mesaja dönüşür. Başlanan ve yarım bırakılan kurallar ve sınırlar çocukların anne babaya olan güvenini sarsar ve anne babanın yetkinliğine gölge düşürür. Bu tip bir uygulama ile çocuk, evde verilen sözlerin yerine getirilmediğini öğrenir.

* Kuralları uygularken açık ve net olmak önemlidir. Karmaşık mesajlar, çocuğunuzun kendisinden ne istendiğini anlayamamasına ve bu nedenle kuralı uygulayamamasına neden olur.

* Ödül, çocuklara istenen davranışın ne olduğunu öğrettiğinden kural ve sınırları oturtmak için kullanılabilir. Ancak ödül rüşvet haline dönmemelidir. Ödül sadece maddi olmak zorunda değildir. Kimi zaman ailece gidilecek keyifli bir yemek veya “Aferin” ya da “seninle gurur duydum” gibi bir söz de çocuğunuz için ödül olacaktır. Hatta çocuklar için en büyük ödül anne ve babaları tarafından kabul edildiğini ve sevildiğini görmektir.

* Ceza, çocukların davranışlarının sonuçlarını yaşaması için önemlidir. Uygun ceza yöntemini seçmek oldukça önemlidir. Ceza kesinlikle fiziksel ya da sözel şiddeti içermemelidir. Ceza davranışın hemen arkasından davranışın sonucu olarak söylenmelidir. Ancak unutulmamalıdır ki ceza istenmeyen davranışın ne olduğunu öğretir, istenilenin ne olduğunu değil.

* Disiplin uygulamalarında anahtar noktalardan biri anne ve babanın model olmasıdır. Çocuklara verilmek istenen değerler öncelikle anne ve babalar tarafından uygulanırsa, bu değerlerin çocuk tarafından içselleştirilmesi daha kolay olacaktır. Çocuğunuzun yanında bulunduğunuz sürece çocuklarınız davranışlarınızı gözlemlemektedir. Sizlerin baktıklarını düşünmediğiniz zamanlarda bile çocuklarınız davranış kalıplarınızı gözlemleyip kendilerine model almaktadırlar. Dolayısıyla, kural ve sınırlara sizin nasıl yaklaştığınızı dikkate alarak, kural ve tavırlara karşı kendi yaklaşımlarını şekillendirmektedirler.

* Güç dengeleri disiplin uygulamalarında oldukça önemlidir. O nedenle çocuğunuzla güç savaşına girmeyin. Örneğin tekrar tekrar bir şeyi yapmamasını söylemeyin. Bu durumlarda yaratıcı olun. Ayrıca çocuğunuza bir davranışı göstermesi için yalvarmayın. Bu durum, çocuğun gözünde yetkinliğinizin azalmasına neden olur.

* Çocuğunuzu sürekli kısıtlamak ya da aşırı kurallar koymak da uygun değildir. Bu nedenle kuralları koyarken anne ve baba olarak sizler için en önemli ve olmazsa olmaz kuralları belirleyin. Bunların dışında bazı durumlarda esnek olmanız çocuğunuzla aranızdaki ilişkiyi bozmamak ve olan kuralların içselleştirilebilmesi adına önemlidir.