İsrail eski başhahamı, Rus kurtarıcısının izini yıllar sonra buldu

Feodor Mikhailichenko genç bir delikanlı olarak, Almanya’daki temerküz kampı Buchenwald’da kendinden 10 yaş küçük Lolek Lau’yu beslemek, giydirmek ve korumakla kendi hayatını tehlikeye atmıştı.

Aynı zamanda Yad Vaşem Konseyi Başkanı olan Rav İsrael Meir Lau, yıllarca süren arayışlar sonucunda geçtiğimiz yıl Mikhailichenko’nun izini bulmayı başardı. Yıllar önce yaşama veda eden Feodor Mikhailichenko’nun iki kızı, babalarının adına, Holokost döneminde Yahudilere yardım etmiş kişileri onurlandırmak amacıyla verilen ödülü kabul ettiler.

Bugüne dek 22.700 Yahudi olmayan kişi Uluslararası Dürüst olarak kabul edildi. Mikhailichenko bu payeye sahip olan 164. Rus vatandaşı…

4 Ağustos Salı günü gerçekleşen onurlandırma törenine Rav İsrael Meir Lau’nun ailesi, İsrailli ve Rus konuklardan oluşan 200 kişi katıldı. Konuklar Kudüs’teki Yad Vaşem Müzesi’nin Anma Salonu, sinagog ve Uluslararası Dürüst Bahçesi’nde düzenlenen törenlerde hazır bulundular, Feodor Mikhailichenko’nun adının Dürüstler Duvarı listesinde yer almasını izlediler.

Rav İsrael Meir Lau yaptığı konuşmada; “Yapayalnız bir çocuğun hissettiklerini bilmem bilir misiniz? Ölüm melekleri olduğu gibi sayıları az da olsa yaşam melekleri de vardır. Bu ender meleklerden biri Feodor’dur” sözleri ile kurtarıcısını övdü.

Rus bir savaş esiri olan Mikhailichenko ile Buchenwald’da abisinden ayrı düşen Lau kampta aynı barakada kalıyorlardı. Patates çalmayı sık sık beceren Mikhailichenko, barakaların yakınında yaktığı ateşte Lau’ya çorba pişiriyor, çocuğun aç kalmaması için çaba harcıyordu. Bir cesedin üzerinden aldığı bej renkli kazağı söküp Lau’ya, Nazi komutanın şapkalarını çıkarttırdığı esirlerin uzun içtimaları sırasında soğuktan korunması için kulaklık haline getirmişti. Buchenwald’ın özgürlüğüne kavuşturulduğu 1945’in Nisan ayında Mikhailichenko, Lau’yu karşılıklı ateşten korumak üzere çocuğun üzerine abanarak vücudunu siper etmişti.

Savaşın sona ermesi ile Mikhailichenko Rusya’da evinin bulunduğu Rostov kentine Lau’yu da götürmek istedi. Buchenwald’ın özgürlüğüne kavuşturulduğunda sekiz yaşında olan Lau, abisi Naftali’ye İsrail’e gideceğine söz vermişti. Böylelikle Mikhailichenko ile ayrıldılar.

“Dünyada İsrail adlı bir yer bulunduğunu unutmamam gerekiyordu. Abim Naftali bana ‘İsrail’ sözcüğünü tekrarlattırdı,‘insanlara söyle seni oraya götürsünler’ demişti” sözleri ile Rav Lau anımsadıklarını anlatıyor.

Uzun yıllar boyunca Lau kurtarıcısını bulmaya çalıştı. Ne yazık ki kurtarıcısının ne soyadını biliyordu, ne de bir fotoğrafına sahipti. Çeşitli kişilerden yardım istedi. Yerel bir gazeteye ilan vermesi de işe yaramadı. Rus bir yetkili ona; “Rostov kentinde, Tel Aviv’deki Dani adlı kişilerden daha fazla Feodor vardır” dediyse de Lau bir gün Mikhailichenko’yu bulacağına ilişkin umudunu hiç yitirmedi.

Rav İsrael Meir Lau’nun din adamı olan oğlu Rav David Lau, Jerusalem Post’a yaptığı açıklamada; “Babam sürekli ondan bahsederdi. Onu yeniden görmeyi çok arzu ettiğini söylerdi” demekte.

Aile fertlerinden birinin doğum günü kutlamasında çocuklar bir oyun sahnelediler, çocuklardan biri Mikhailichenko’yu canlandırdı. Bu örnekten yola çıkarak Lau’ların evinde Rus kurtarıcıya ne denli değer ve önem verildiğini daha iyi anlayabiliyoruz.

FEODOR’UN İZİ BULUNUYOR

Nihayet geçen haziran ayında, Holokost’tan 63 yıl sonra, Gestapo’nun Buchenwald ile ilgili tuttuğu belgeleri inceleyen bir ABD’li araştırmacı, kurtarıcının adına rastladığı haberi ile Lau’yu aradı. Lau, kurtarıcısı Feodor’un soy ismini ilk kez duyuyordu. Rav Lau’nun yardım istediği Rostov kenti Habad üyeleri Mikhailichenko’nun yakın bir dostuna ulaştılar. Bu kişiden Feodor Mikhailichenko’nun 1993 yılında bir hastalık sonucunda 66 yaşında yaşamını yitirdiğini öğrendiler.

Bu yakın dost, Mikhailichenko’nun yaşamını kurtardığı Yahudi çocuktan haberdardı. Mikhailichenko’nun kızlarına sürekli; “Eğer İsrail’e gitmeseydi, bugün yanınızda bir abiniz olacaktı” dediğini Habad mensuplarına anlattı.

Kısa bir süre sonra Feodor Mikhailichenko’nun iki kızı; Yulia Selutina ile Yelena Belayaeva, babalarının hasretle andığı kişi ile tanışmak üzere İsrail’e gittiler. Yulia Selutina, babasının çok sevdiği “Lolek”i aradığını ancak bulamadığını anlattı.

Yad Vaşem’de düzenlenen Feodor Mikhailichenko’yu onurlandırma töreninde İsrail eski Başhahamı Rav İsrael Meir Lau; bencillikten uzak bir şekilde hareket eden kurtarıcısına duyduğu minnet borcunu nitelemenin mümkün olmadığına değinerek, “Her ne kadar Buchenwald’ın kapılarında ‘Jedem das Seine’ (herkes kendine) ifadesi yer alıyorduysa da, Mikhailichenko orada öyle yaşamadı” dedi.

Parmağı ile önce Mikhailichenko’nun iki kızını, ardından oğlu David’i ve dokuz aylık torununu işaret eden Rav Lau konuklara hitaben ve heyecanla şu sözleri söyledi: “Onların babası olmasaydı, çocuklarım ve torunlarım bugün burada olamayacaklardı.”